Op zondag negen mei finishte de Giro d’Italia in Utrecht, op de stoep van het hoofdkantoor van wielersponsor Rabobank. Tussen het publiek langs de route stonden op twee plaatsen mensen met spandoeken gericht tegen de Italiaanse premier Sylvio Berlusconi. Politieagenten hebben deze spandoeken in beslag genomen met een verwijzing naar de Algemene Politie Verordening.
Die verwijzing was niet terecht, moest burgemeester Wolfsen deze week toegeven in antwoord op vragen van de SP (.pdf). De APV bood geen grond voor het in beslag nemen van deze spandoeken. Maar verder verdedigt hij het optreden van de politie. Hij schrijft:
“Hij (de agent) had moeten uitleggen dat de politie vrees had […] dat aan de betreffende spandoeken aanstoot zou worden genomen door anderen (w.o. de grote getalen aanwezige Italianen) en dat dit zou kunnen leiden tot openbare ordeverstoringen langs de route, met alle risico?s van dien. Door de agenten is daarop aan de dragers van de spandoeken verzocht deze op te rollen. Toen daaraan niet werd voldaan zijn de spandoeken in beslag genomen. De rechtsgrond hiervoor is het niet voldoen aan een bevel of vordering van een politieagent (art.184 Wetboek van Strafrecht).”
Dat niet alleen de openbare orde een rol heeft gespeeld in de afwegingen blijkt uit het antwoord op de vraag welke instructies de agenten hebben gekregen:
“[…] dat men diende te waken voor gedragingen en uitingen die in zich zelf of door de reactie van anderen daarop aanleiding konden zijn voor wanordelijk- heden en daarmee ook voor risicovolle situaties langs of zelfs op het parcours. Daarnaast is in de briefings onder de aandacht gebracht dat vanwege de allure van een dergelijk evenement en de internationale media-aandacht daarvoor een vlekkeloos verloop van de GIRO van groot belang is voor het aanzien van Nederland en de stad Utrecht in het bijzonder.”
De klassieke reactie van locale autoriteiten op ongewenste uitingen: je verstoort een feest en onze naam is in het geding. Niet geheel ten onrechte vergelijkt gemeenteraadslid Schipper deze houding met die van de Italiaanse premier zelf, die meermalen is beschuldigd van censuur. Je zou het ook gewoon kleinburgerlijk kunnen noemen.
Natuurlijk moet de politie optreden tegen verstoringen van de openbare orde die de veiligheid in het geding brengen. Maar wie moet hierop worden aangesproken? Degenen die gebruik maken van hun recht op vrijheid van meningsuiting, of degenen die dit recht niet respecteren, aanstoot nemen aan een op zich legale uiting en de orde verstoren? Er was op het moment van inbeslagname nog geen sprake van verstoring van de openbare orde. Als iemand aanstoot aan de spandoeken had genomen, had de politie dan niet kunnen zeggen: joh, draai je om, trek je er niets van aan, in dit land hebben we vrijheid van meningsuiting? De politie hoort niet op de uiting zelf te reageren, hoogstens op de gevolgen, voor zover die de openbare orde en de veiligheid aantasten. Zo hoort de instructie van de politie te luiden.
Dat vloeit voort uit het feit dat het om een grondrecht gaat: lokale autoriteiten hebben niet de bevoegdheid om de toepassing van dit recht te interpreteren en een inhoudelijk oordeel te vellen over een uiting (spandoeken, leuzen, tot en met theatervoorstellingen). Zij mogen beperkingen opleggen als de openbare orde of de veiligheid in het geding is. Maar de politie is er voor handhaving van alle wetten en hoort dus ook de vrijheid van meningsuiting te beschermen.
In het antwoord van de burgemeester spelen aanwijzingen voor verstoring van de openbare orde overigens geen rol. Er zou aanstoot genomen kunnen worden… Hier spreekt een bange burgemeester die een vlekkeloos feest op de buis wil laten zien. De hoeveelheid aandacht van de media geeft hier de doorslag. De uitingsvrijheid moet maar even wijken.
Dit is al de derde affaire waarbij burgemeester Wolfsen in opspraak is gekomen vanwege een beperking van de vrijheid van meningsuiting. Vorig jaar moest hij al spijt betuigen over zijn poging om een artikel over zijn declaratiegedrag uit een huis-aan-huisblad te houden. Afgelopen week kwam hij terug op het eerder uitgevaardigde verbod op straatmuziek. Het lijkt er op dat de burgemeester dit aspect van zijn functie nog niet helemaal onder de knie heeft.
Reacties (13)
Op de een of andere manier is men erg bang voor Berlusconi. Het argument dat je ergens aanstoot aan neemt werd eertijds niet geaccepteerd toen Hunkemöller BH-reclames op billboards zette, terwijl je met dat argument toch behoorlijk veel zaken in de openbare ruimte kunt verbieden: er wordt immers veel aanstoot genomen. Ben benieuwd of protesten tegen Iran op dezelfde manier worden beëindigd, hoewel die hier geen wielerwedstrijden organiseert natuurlijk.
@1 Mooie vergelijking met de Hunkemoeller-poster, maar ik denk niet dan men bang is voor Berlusconi, maar meer voor, wat de Jos ook al zegt, imagoschade.
Overigens valt de Wolfsen wel steeds harder door de mand, zeg. Als kamerlid leek’ie me wel een goede, vooral op juridisch gebied, maar hij ontpopt zich steeds meer als een despoot. Als ik de PvdA was, zou ik even een telefoontje plegen naar Utrecht, want dit soort dingen kost niet alleen het openbaar bestuur in het algemeen, maar ook de partij veel credits.
Vergeet trouwens ook niet zijn businessclass vlucht naar Shanghai (terwijl de rest van de Utrechtse delegatie economy vloog). Het excuus: ik moest netwerken…
Krijgen de Italianen in ieder geval weer het gevoel niet enige land te zijn waar een bestuurder consequent persvrijheid en vrijheid van meningsuiting kan passeren !!
Daarnaast is het een algemeen plaatselijke verordening. niet politie
Wolfsen hadden ze al veel eerder de laan uit moeten sturen.
Overigens moest bijvoorbeeld een zekere PvdA-wethouder het veld ruimen toen bleek dat hij naar de hoeren ging en chantabel was.
Check ook die uitvlucht:
”Door de agenten is daarop aan de dragers van de spandoeken verzocht deze op te rollen. Toen daaraan niet werd voldaan zijn de spandoeken in beslag genomen. De rechtsgrond hiervoor is het niet voldoen aan een bevel of vordering van een politieagent (art.184 Wetboek van Strafrecht).”
Via dat paadje is elke agent potentieel een legale dictator. En is een verzoek een bevel of vordering? Dit lijkt me een gevalletje ontslag.
tsja tsja, nederland politiestaat.
de grondwet:
Art. 6. [Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging] (1.6) [Geschiedenis: OvW; MvT; versie 21 maart 2002; versie 6 april 2006; versie 15 juli 2008]
-1. Ieder heeft het recht zijn godsdienst of levensovertuiging, individueel of in gemeenschap met anderen, vrij te belijden, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.
-2. De wet kan ter zake van de uitoefening van dit recht buiten gebouwen en besloten plaatsen regels stellen ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden.
#de uitzonderingen leveren je over aan de willekeur van de bonnenschrijvers, dat heet m.i. dictatuur
#vergeet niet dat de bonnenschrijver ook maar een caoloonslaafje is die doet wat zn baas hem zegt ==> aleid wolfsen en de politiecomissaris eruit trappen.
Hier heb ik een paar jaar geleden al eens een stukkie over geschreven: De achteraf-rechtsstaat.
@4 Dat had niet zoveel met chantabel zijn – of niet – te maken, maar met het feit dat hij verantwoordelijk was voor het aanpakken van (de overlast rond) de tippelzone.
@5&7 Inderdaad: dat is wel het probleem. “Oh, mag je mensen niet zonder reden vasthouden? Echt niet? Sorry dan; we zullen het niet meer doen (behalve natuurlijk als de omstandigheden nét wat anders zijn en we ons daarop kunnen beroepen).”
Helemaal eens, een behoorlijke faux-pas van Utrecht.
Als extreem-rechts ’s ergens wil demonstreren, gaat ’t steevast net andersom: wordt eerst verboden, ze krijgen uiteindelijk een vergunning van de rechter en dan worden er uiteindelijk veel meer tegendemonstranten opgepakt dan rechts-radikalen.
Misschien zou je een Berlusconi-spandoek ook eerst moeten aankondigen, zodat Wolfsen het van tevoren kan verbieden en je uiteindelijk met toestemming van de rechter daar kunt gaan staan. Dit lijkt het enige wapen tegen overijverige agenten en burgemeesters te zijn.
@10 Haha; goed idee. Ik denk alleen dat oom-agent geen boodschap heeft aan “ja-maar, ja-maar, ik heb hier een gerechtelijke uitspraak…” Ik zie nu al de “niks mee te maken”-youtubefilmpjes.
Dikke boetes voor de politie, vergoedingen voor de demonstranten en moties van wantrouwen tegen bestuurders die dit soort praktijken (stilzwijgend) goedkeuren zijn het enige wat helpt, ben ik bang.
Heb eerlijk gezegd ook niet zo’n hoge dunk van ’t respekt voor de wet bij agenten en bestuurders.
Een redelijk gesprek over dit soort zaken hoef je vaak in elk geval niet te proberen, want als oom agent de weg verliest in z’n eigen redenatie heeft-ie toch gelijk ‘omdat ’t nou eenmaal zo is’
Heb er ook niet al te veel vertrouwen in dat de betreffende bestuurders echt konskwenties van hun handelen ondervinden.
Aboutaleb heeft ongeveer hetzelfde gedaan in Rotterdam, waar betogers op 1 Mei geen spandoeken en vlaggen mee mochten, omdat je daar iemand mee zou kunnen slaan. Toen ze het toch deden, werd er inderdaad geslagen, maar dan door de politie.