Twitter, de stem van het volk?

DATA - Twitter wordt in de media vaak ingezet als een graadmeter voor publieke opinie. Maar geeft Twitter echt een goede indruk van de stem van het volk?

Een statusupdate op Facebook, een tweet over je favoriete tv-programma, navigeren met Google Maps. Overal laten we een digitaal spoor achter, een spoor dat erg geliefd blijkt voor de media. Bijna elk live tv-programma betrekt Twitter in de uitzending om te laten zien “wat het publiek denkt”. Hoe komt het dat Twitter vaak gebruikt wordt om een verhaal te vertellen en kan je wel een verhaal op informatie van Twitter baseren?

We zien het gebruik van Twitter vooral terug in programma’s met een entertainend doel, zoals bijvoorbeeld talentenjachten. Maar steeds vaker duikt Twitter-data ook op bij informatieve rubrieken. Zo was er tijdens de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen van de NOS regelmatig aandacht voor de tweets die betrekking hadden op de verkiezingen.

Het antwoord ligt wellicht in het feit dat Twitter-data zo makkelijk te verkrijgen is. Over het algemeen worden tweets openbaar gepubliceerd en zijn daardoor dus voor iedereen inzichtelijk. Daarnaast valt het op dat de zogenaamde trending topics van Twitter vaak onderwerpen bevatten die actueel zijn. Hierdoor wordt het gemakkelijk om de bevolking te peilen over deze onderwerpen. Twitter is zodoende een verleidelijk medium, omdat de mening van mensen over actuele zaken makkelijk in kaart te brengen is.

Dit was ook het geval toen Nieuwsuur op 11 maart 2014 naar buiten bracht dat Fred Teeven in 2000 als officier van justitie een deal sloot met crimineel Cees H. Al snel werd de deal in de media bestempeld als witwaspraktijk. Zodoende werd de naam “Teeven” al snel trending op Twitter.

Om te laten zien hoe makkelijk het is om een verhaal te schetsen aan de hand van tweets is er een visualisatie gemaakt van deze tweets. Er is gekozen om enkel de retweets en mentions te visualiseren. In de diagram stelt elke stip een twitteraar voor. Hoe groter deze stip is, hoe vaker een twitteraar is gementioned of geretweet. Hierdoor kunnen we gemakkelijk zien welke twitteraars een grote rol hebben gespeeld in de verspreiding van het nieuws.

Zo is de @NOS het vaakst geretweet met haar tweet over de vermeende witwasdeal. Een andere account die veel is geretweet, is @Brusselmans, de Twitter-account van Peter van Vliet, een werknemer bij de populaire website GeenStijl. Andere belangrijke twitteraars in deze kwestie zijn natuurlijk @Nieuwsuur, die het nieuws naar buiten bracht, @Nu.nl en de @Telegraaf.

Daarnaast valt het op dat er naast vertegenwoordigers van grote mediaplatformen, er ook een aantal individuen zijn die een grote rol speelde in de verspreiding van het nieuws. Dit zijn onder andere Tweede Kamerlid voor D66 @Svveldhoven en blogger en SP lid @Aafkebrons. Uiteraard zijn er nog andere bekende en minder bekende twitteraars die vaak geretweet of gementioned zijn met het de naam “Teeven” in de tweet.

Deze visualisatie zou dus kunnen vertellen dat de bovengenoemde twitteraars belangrijk waren in de verspreiding van het nieuwtje omtrent Teeven. Dit ligt in lijn met hoe Twitter-berichten worden gebruikt om verhalen te vertellen in nieuwsberichten en televisie programma’s. De tweets worden gepresenteerd als de stem van het volk. Is dit eigenlijk wel zo? Het antwoord luidt simpelweg nee, tweets zijn niet in staat om de mening van het volk weer te geven.

Het is verleidelijk om dit soort conclusies te trekken over de tweets, omdat ze vaak gaan over actuele onderwerpen en daarnaast makkelijk te verwerken zijn. Er zitten echter een hoop haken en ogen aan. Zo worden er bij het samplen van twitter data vaak maar een paar trefwoorden gebruikt. Hoe weten we dat deze trefwoorden relevant zijn? Zo is er voor de visualisatie van Teeven enkel gezocht naar tweets met de naam Teeven erin. Maar er zijn ongetwijfeld ook tweets geplaatst die wel over de deal gaan, maar die niet de naam Teeven bevatten.

En hoe weten we dat de verkregen data relevant is ten opzichte van het trefwoord. De geanalyseerde tweets hebben allemaal de naam Teeven in het bericht staan, maar hoe weten we dat al deze tweets alleen maar over de vermeende witwasdeal gaan? En wat zegt een sample van een paar duizend twitteraars over de rest van de populatie? Uit een onderzoek van 2012 blijkt dat slecht dertien procent van de mensen die online zijn actief gebruik maken van Twitter. De steekproef die wordt genomen door tweets te bekijken is dus niet representatief voor de gehele bevolking.

Wanneer Twitter-data wordt gebruikt om verhalen te vertellen, moeten we bedenken dat Twitter slechts een kleine greep is uit een specifieke populatie. Gebruikers van Twitter tussen de 25 en de 44 jaar maken 36,3% uit van het totaal aantal twitteraars. Hierdoor zullen de meningen van ouderen bijvoorbeeld minder sterk vertegenwoordigd zijn op Twitter dan die van dertigers. Twitter-sampling kan geen beeld geven dat te generaliseren is naar de rest van de populatie. Men moet daarom oppassen met het trekken van overhaaste conclusies op basis van Twitter-data.

Deze bijdrage is geschreven door Bryan Scheele, @bryanscheele, http://bryanscheele.nl/.

Dit artikel verscheen eerder op het weblog Data Denkers.