Tweede Kamer opnieuw inconsequent bij burgerinitiatief

ANALYSE - De Tweede Kamer bevestigt met haar recente besluit voor het accepteren van het burgerinitiatief over een EU-referendum dat ze haar eigen regels inconsequent toepast. En daarmee devalueert de Tweede Kamer opnieuw een mooi democratisch instrument.

Twee weken geleden was er al de uitspraak dat de commissie voor verzoekschriften en burgerinitiatieven van de Tweede Kamer het burgerinitiatief ‘geen overdracht bevoegdheden naar EU zonder referendum’ op de agenda plaatste. Het duurde alleen weer even voor het verslag ook voor de gewone sterveling vindbaar en leesbaar was. Het verslag maakt pijnlijk duidelijk hoezeer de commissie met twee maten meet. Het is even taaie kost om te lezen, maar graag neem ik u in stapjes door het aangenomen burgerinitiatief met bijpassende motivering en een afgewezen burgerinitiatief met de motivering daarvoor.

Vooraf even de belangrijkste regel uit het reglement van orde van de Tweede Kamer zelf:

132a, lid 2
c. een onderwerp waarover korter dan twee jaar voor indiening van het burgerinitiatief door de Kamer een besluit is genomen, behoudens in het geval van substantiële en voldoende concrete nieuwe feiten of omstandigheden die ten tijde van de beraadslaging over het onderwerp in de Kamer niet bekend waren;

Nederland krijgt geen nieuwe energie

Dan eerst het afgewezen burgerinitiatief “Nederland krijg nieuwe energie”. Dit burgerinitiatief wilde een plan om Nederland in 2050 geheel duurzaam van energie te voorzien op de agenda van de Tweede Kamer zetten. Dit vooral omdat de Tweede Kamer en de regeringen tot op dat moment alleen nog maar aan het prutsen waren om de 14% van 2020 te halen (waarvan toen al duidelijk was dat het niet lukte).

Hier de tekst van de afwijzing:

…dat deze controle achterwege is gelaten omdat het burgerinitiatief niet voldoet aan de voorwaarde genoemd in artikel 132a tweede lid onder c van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer namelijk dat het niet een onderwerp betreft waarover korter dan twee jaar voor de indiening van het burgerinitiatief door de Kamer een besluit is genomen, dat de commisie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven heeft vastgesteld dat de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (ELI) op 6 december 2010 een wetgevingsoverleg heeft gevoerd met de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie over onder andere het energiebeleid en duurzame energie zoals de brief van de minister van 30 november 2010 over de stimulering van duurzame energie na 1 januari 2011,
dat de minister tijdens dit overleg zijn energiebeleid voor deze kabinetsperiode heeft uiteengezet, zoals duurzaamheidsdoelstellingen via groene groei, energie als economisch topgebied, ruimte voor kernenergie en energiediplomatie zodat in 2020 14 % van de energie duurzaam zal zijn, dat het kabinet in februari 2011 een plan van aanpak voor de «green deal» aan de Kamer zal aanbieden, dat de Kamer impliciet met het voorgestelde beleid heeft ingestemd omdat geen moties zijn aangenomen waaruit het tegendeel zou blijken. Dit kan worden gelijk gesteld met een besluit, zoals de Kamer eerder heeft bepaald bij de behandeling van het burgerinitiatief van Clean Air Nederland en het burgerinitiatief van A. Bonte c.s. betreffende een verbod van consumentenvuurwerk, dat tijdens voornoemd wetgevingsoverleg de PvdA-fractie een nota voor een bestendiging van het beleid voor duurzame energie aan de Kamer heeft aangeboden, van oordeel, dat dit burgerinitiatief daarmee niet voldoet aan de voorwaarde in artikel 132a tweede lid onder c van het Reglement van Orde zoals hierboven beschreven,

En ze verwijzen in het stuk naar dit overleg. Niet onbelangrijk detail hierbij is dat dit overleg plaatsvond één dag voordat het burgerinitiatief met alle handtekeningen werd aangeboden aan de commissie.

Dus hoewel er niet gestemd is in dat overleg, is er wel sprake van een “besluit”. En dat “besluit” komt in de buurt van wat het initiatief vroeg (er stonden wat woorden van gelijke strekking in). En dus kon het de prullenbak in.

EU-referendum

Over het EU-referendum schrijft de commissie in haar acceptatie het volgende:

Op verzoek van de commissie heeft de vaste commissie voor Europese Zaken onderzocht of het voorstel van de indieners in de twee jaren voorafgaande aan de indiening van het burgerinitiatief in concluderende zin aan de orde is geweest in de Kamer. Bij brief van 19 april 2013 heeft de vaste commissie voor Europese Zaken laten weten dat dit naar haar oordeel niet het geval is.

Opmerkelijk is al dat hier niet langer het woord “besluit” staat, maar “concluderend”, een woord dat in het reglement niet gebruikt wordt. Maar dat terzijde.

In een debat uit december 2012 werden twee moties ingediend. De eerste luidde:

overwegende dat de Europese Unie steeds meer een politieke unie wordt;
overwegende dat de Nederlandse soevereiniteit steeds verder wordt aangetast;
draagt de regering op om ieder besluit dat leidt tot de overdracht van bevoegdheden aan de Europese Unie of een van haar instellingen door middel van een bindend referendum vooraf voor te leggen aan de Nederlandse bevolking,

En de tweede:

… van mening dat het voor het draagvlak van de Unie noodzakelijk is dat de Nederlandse bevolking betrokken wordt bij besluiten die van doorslaggevend belang zijn voor de toekomst van de Europese Unie;
constaterende dat er een routekaart voorligt die moet leiden tot een eurozone waarin het economische beleid en begrotingsbeleid in belangrijke mate gezamenlijk worden vastgesteld;
verzoekt de regering, ervoor te zorgen dat de Nederlandse bevolking zich kan uitspreken over de toekomst van de Economische en Monetaire Unie via een referendum,

Beide moties zijn in stemming gebracht (een besluit!) en afgewezen.

Voor de volledigheid nog even de wervende tekst op de petitie voor het burgerinitiatief:

dat de sluipende overdracht van bevoegdheden aan de EU stopt.
dat indien toch nieuwe bevoegdheden worden overgedragen, een referendum wordt gehouden waarin de Nederlandse bevolking zich over die bevoegdheidsoverdracht kan uitspreken.

Het lijkt me overduidelijk dat de Tweede Kamer het gevraagde besluit van de petitie al genomen had. Dit geheel in tegenstelling tot de situatie bij het burgerinitiatief over Energie.

De conclusie kan dan ook niets anders zijn dan dat de commissie inconsequent is en haar besluiten laat ingeven door politiek opportunisme. En daarmee schofferen ze wederom de burgers die zo graag mee willen helpen een levendige democratie te krijgen en tienduizenden mensen mobiliseren om iets geagendeerd te krijgen. Schaf het burgerinitiatief zo af of neem het serieus.