Tegenlicht Talks, met Douglas Rushkoff

ACHTERGROND - VPRO’s Tegenlicht start een nieuwe online serie, Tegenlicht Talks. Daarin worden interviews die de makers van het televisieprogramma eerder hielden gebruikt om nieuwe aflevering van vijftien minuten te maken. Sargasso laat de aflevering met Douglas Rushkoff exclusief zien.

‘Het doel van de Talks is de denkers die Tegenlicht geïnterviewd heeft en gaat interviewen volop de ruimte te geven hun visie te kunnen vertellen,’ vertelt Jasper Koning, internetredacteur bij Tegenlicht, ‘de Talks bestaan uit bestaand en nooit eerder uitgezonden materiaal en bieden op die manier extra info bij de uitzending.’

Ook uit eerdere uitzendingen zijn interviews tot Talks verwerkt. Onder andere het interview met Douglas Rushkoff, dat Alexander Oey eind 2012 hield voor de uitzending ‘Gaten in de markt’. De Talk met Rushkoff is komende week exclusief te zien op Sargasso.

Schrijver en filmmaker Douglas Rushkoff studeerde aan de Princeton University en the California Institute of the Arts en promoveerde aan de Universiteit Utrecht met zijn proefschrift ‘Monopoly Moneys: The Media Environment of Corporatism and the Player’s Way Out.’ In 2010 publiceerde hij het boek Life Inc., waarin hij de term corporatisme beschrijft: hoe we het marktdenken onbewust toepassen in elk aspect van ons leven. Deze visie is gebaseerd op een economisch model dat stamt uit de dertiende eeuw. De koningen en beschermheren van toen zijn vervangen door multinationals. Rushkoff vindt het tijd dat we ons dit realiseren en er wat aan veranderen.

In een zeer behapbare vijftien minuten vertelt Rushkoff in Tegenlicht Talks over hoe de mens steeds verder verwijderd is van zijn medemens en hoe sociale interactie met anderen is vervangen door relaties met merken. De grote boosdoeners zijn de multinationals die door marketing en reclame de schijn hebben gewekt dat een massaal geproduceerd product beter is dan hetzelfde product dat bij iemand in de keuken gemaakt wordt. ‘Through advertising and mass marketing we’ve changed the way people relate to things,’ zegt hij in de aflevering.

Volgens Rushkoff zijn we vergeten hoe simpel economie kan zijn: je hebt een koelkast die kapot is die de buurman kan maken en jouw dochter kan op zijn kind passen. Daar zijn helemaal geen bedrijven als schakels voor nodig. Zijn analyse gaat verder en laat zien dat onze economie draait op groei, omdat er winst gemaakt moet worden om de rente op het geleende startkapitaal terug te kunnen betalen. Dit geld moet ergens vandaan komen waardoor de productie en verkoop constant moeten blijven stijgen. Maar oneindige groei bestaat niet. Ooit houdt het op: alle bossen zijn gekapt, alle olie verbrandt en dit alles voor het maken van producten die niemand nodig heeft.

Hij pleit vervolgens voor het terugbrengen van de sociale relaties tussen mensen, maar realiseert zich terdege dat dat lastig zal zijn. Vooral in Amerika, zegt hij, ‘where community almost sounds like communism.’ Maar, zegt hij, uiteindelijk moeten we terug naar kleinere vormen van samenwerking. ‘Real capitalism, the kind Adam Smith was talking about, is a local phenomenon.

Volgende afleveringen van Tegenlicht Talks zullen vanaf 2 september te zien zijn. Er staan onder andere Talks met Tomas Sedlacek, Nick Bostrom, Manuel Castells op de rol. Om op de hoogte te blijven van actuele Talks kun je je abonneren op het Youtubekanaal.