Op weg naar het centrum zie ik vanuit mijn ooghoeken genegeerde teleurstelling. Als ik alsnog rem, sjokt hij hoopvol naar het fietspad: een man van eind dertig met een aktentas onder zijn arm. Hij komt uit Irak en moet naar Groningen. Daar heeft hij een adres waar hij geld kan ontvangen van zijn moeder in Denemarken. Of ik hem kan helpen. Het is overduidelijk dat ik dat maar op één manier kan. "Just don't buy a ticket and take a train, see what happens", adviseer ik hem in de taal waarin hij mij had aangesproken. Maar zwartrijden, dat mag hij niet van zijn advocaat. 24,60, heeft hij nodig. Hij biedt me zijn telefoon aan. In zijn groezelige handen ligt een Nokia 6310. Een toestel waarmee je in 2002 bewees dat je erbij hoorde. Ik noteer zijn telefoonnummer en zeg dat ik hem bel als ik terugkom uit de stad. Onderweg bel ik naar Vluchtelingenwerk. De telefoniste stelt een basisvraag: heeft meneer asiel aangevraagd? - Dat weet ik eerlijk gezegd niet. Ik neem aan van wel? - Laat hem hierheen komen, we zitten in Noord.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Een wijs filosoof zei ooit:
“Our Devil has two wings (both left wing and right)
They carry him far on this anarchic flight”
Okay, okay, het is een songtekst van uit Skyclad’s ‘A Broken Promised Land’. Maar de termen links en rechts lijken een volledige come-back te hebben gemaakt. Tot een aantal jaren terug, waarin het politieke centrum de macht had, leken deze begrippen nagenoeg verdwenen te zijn. Beide zijn inmiddels echter uit hun graf opgestaan, maar worden ze wel gebruikt in de oorspronkelijke context? Van de rechts-extremist tot de linkse landverraders: zeker op het Internet zijn beide termen weer helemaal hot. Maar welke relatie hebben ze nog met de achterliggende betekenis?
De oorsprong
De begrippen rechts en links komen voort uit de indeling van het Franse Parlement, de Assemblée Nationale. Oorspronkelijk zaten zij die trouw waren aan de toen nog aanwezige koning rechts (conservatieven – adel, kerkelijke leiders en monarchisten) en zij die opkwamen voor de rechten van de burgers en voor verandering (lees revolutie) links (de liberalen, nationalisten en anarchisten). Een hele andere verhouding van links en rechts die wij nu gewend zijn.
Na de Franse revolutie verschoven de verhoudingen drastisch. Degenen met een socialistische inslag waren links gezeten en de nationalisten en liberalen verschoven naar rechts. Rechts bestond voornamelijk uit de rijke burger die zo min mogelijk staatsbemoeienis wilde. Weinig belasting en weinig regels. De staat was er enkel voor het noodzakelijke. Omdat hierdoor ook geen rechtsbescherming was voor o.a. arbeiders, was het vrij letterlijk iedereen voor zich, wat leidde tot grote armoede onder de bevolking en een enorme inkomensongelijkheid. Zij die opkwamen voor de belangen van het grote arme gedeelte van het volk zaten aan de linkerkant. Dit is de basis voor wat wij tot voor kort onder links en rechts verstonden. Of nog steeds verstaan?
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.