We leven tegenwoordig ‘bubbels’. Gewoon leven in een zeepbel is er niet meer bij. Sterker nog: de mensheid lijkt geen actieve herinnering te hebben aan het feit dat zij zélf een bubbel is: Homo bulla. Dat krijg je er van als eigendunk een gezonde dosis zelfvertrouwen overwoekerd met hooghartigheid.
De Romeinse geleerde Marcus Terentius Varro (116 - 27 v.Chr.) dacht op zijn tachtigste levensjaar dat het niet lang meer zou duren eer hij als een zeepbel tot zijn einde zou komen. Daarom nog fluks een dikke pil over landbouw geschreven. In de openingszin schrijft hij met enige zelfspot:
quod, ut dicitur, si est homo bulla, eo magis senex
(want als de mens een zeepbel is, zoals het spreekwoord zegt, des te meer is een oude man dat)
Gouw ouwe Erasmus stelde in zijn Adagia ook al vast: Home bulla est (de mens is een bubbel).
Hoe hard sommige mensen ook een eigen bubbel proberen te creëren, dat gaat voorbij aan het gegeven dat we allemaal in een en dezelfde bol leven: de dampkring. Zonder dat omhulsel zouden we nu op Mars (of zo) zitten. Er zijn mensen die de levensbelangrijke bubbel verwarren met een hemelgewelf. Maar een gewelf is een soort koepel: een halve bol. Dat is natuurlijk genoeg voor mensen die de hele waarheid niet aan kunnen.
Vanitas
Homo bulla komen we vooral tegen als metafoor voor de vergankelijkheid van het leven. De bubbel wordt opgevoerd in vanitasschilderijen en benadrukt de kortstondigheid van het ijdele bestaan.
David Bailly – Zelfportret met vanitas symbolen, 1651.
Casper Casteleyn – Vanitas Homo Bulla, 1660.
Homo ludens
Tegenover de homo bulla kunnen we de homo ludens zetten, die niet zo zwaar tilt aan de zeepbel. De bubbel als speeltje is ook van alle tijden.
Rembrandt – Rustende Cupido, 1634.
Jean-Baptiste-Siméon Chardin – De zeepbel, 1739.
In 2008 maakte de Anglicaanse Kerk excuses tegenover Darwin: “The church of England owes you an apology for misunderstanding you.“ Inspiratie voor ‘Homo Bulla or the sacred baboon’ (2014) van Tom Schmelzer.
https://www.youtube.com/watch?v=tAm5Rek2KDs
De adem is een noodzakelijk voorwaarde voor de zeepbel. Hoewel het ook met machinaal kan. ‘Homo Bulla’ (2016) van Anthony Rousseau is een interactieve installatie waarbij de kijker door blazen telkens een andere ‘werkelijkheid’ voorgeschoteld krijgt. Het idee: ‘een dialoog tussen mens en machine om andere werkelijkheden in te ademen’.
https://www.youtube.com/watch?v=CjFRR5jmsH8
Over leven in een bubbel gesproken:
Parallel aan de vormen die we buiten ervaren, ontstaan in ons vormen die gelezen moeten worden als een interpretatie van de werkelijke ervaring. De stoel en de lamp in de luchtbel vertegenwoordigen een schema dat we kennen uit het echte leven, terwijl de abstracte vorm een pluspunt aangeeft dat is binnengeslopen en niets gemeen heeft met de details die we kennen. Dit onnoembare iets heeft echter een aandeel in onze gevoelens en onze opvatting van werkelijkheid en waarheid. Dit iets heeft waarschijnlijk bij iedereen een andere vorm en vormt hun subjectiviteit en individuele uniciteit
Dat zei Dorothee Golz over haar ‘Hohlwelten’ (holle werelden), 1995 – 2001
Dorothee Golz: Hohlwelten from CastYourArt on Vimeo.
Tot slot: de zeepbel is misschien de ultieme probleemoplosser. Dat betoogt wetenschapper Li Wei Tan, tegenwoordig in dienst van een bedrijf dat bubbelspeeltjes maakt.
https://www.youtube.com/watch?v=ez7HOFKTtH0
Prettige dag verder. Ga lekker naar buiten en bellen blazen.
