Has the ECB done enough to save the euro?

The ECB promised to do whatever it had to, to save the euro. But it might be a problem to act like the US Federal Reserve, when modelled after the Bundesbank. European Central Bank President Mario Draghi told a London conference of bankers On July 26th 2012 that 'the ECB is ready to do whatever it takes to save the euro.' He paused, somewhat theatrically. 'And believe me, it will be enough.' His comments were an exercise in expectations management. The ECB was trying to convince financial markets that betting on the euro's downfall would be a fool's errand. To all appearances, the plan seems to have worked. In the first half of 2012, investors had been withdrawing capital at an accelerating pace from Spain and Italy. Banks had been finding it increasingly difficult to get funding. Borrowing costs for the Spanish and Italian governments had risen to unsustainable levels. After Draghi's comments in July, the ECB announced it would buy government bonds in Spain and Italy in unlimited quantities, if necessary (a plan it dubbed Outright Monetary Transactions, or OMT). This plan has not yet been activated, but Spanish and Italian borrowing costs have fallen by a fifth. This has led some to claim that the worst of the euro crisis is behind us. José Manuel Barroso, the European Commission's president, said that 'the existential threat to the euro has essentially been overcome.' The Italian prime minister, Mario Monti, said the crisis is 'almost over.' Is this so?

Foto: European Parliament (cc)

Eurocrisis in 2012: een goed jaar

ANALYSE - Er lijkt eindelijk een beetje rust te komen op de financiële markten. Daarom krabbelen Merkel en Hollande terug als het gaat om de ‘roadmap’ naar een verbeterde EMU, betoogt Jan Werts. Maar in 2012 is er heel wat bereikt om de crisis te beslechten. 

December zou de ‘top van de waarheid’ worden. Inzet was de ambitieuze ‘roadmap’ (Council document, 15632/12 website European Council) naar een verbeterde EMU. Maar al aan de vooravond van de bijeenkomst meldden Franse en Duitse kranten dat de discussie op de lange baan was geschoven. Na de Europese verkiezingen van juni 2014 heropent zich dat debat ten volle, zo is de bedoeling. Het nieuwe jaar moet leren of de rust op de financiële markten aanhoudt, zodat zo’n langdurig uitstel kan.

Kanselier Angela Merkel kan het met Bondsdagverkiezingen in de komende herfst niet maken behalve miljarden voor Griekenland ook nog Duitse soevereiniteit naar Brussel over te dragen. President François Hollande zit van zijn kant niet verlegen om een Europese Politieke Unie zodra die soevereiniteitsverlies meebrengt. Daarom waren Merkel en Hollande het vlak voor de Europese Raad in een half uur eens over uitstel van de operatie ‘Echte EMU’.

Toch is dit een sensationele ontwikkeling. Het was namelijk juist Merkel die in de loop van 2012 meermalen sterk aandrong op de ‘Echte EMU’ waar ze nu dan ineens voorlopig vanaf ziet. Van de beoogde Economische Unie, de Begrotingsunie, de Politieke Unie en de Bankenunie staat alleen de laatste nog op de agenda.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

To ESM or not to ESM?

In de Tweede Kamer wordt gisteren en vandaag gediscussieerd over de ondertekening van het verdrag voor het Europese Steunfonds. Ondertekening betekent dat Nederland voor maximaal 40 miljard euro aangeslagen kan worden om landen in de eurozone te helpen die in economische problemen komen. Ik maak me zorgen over de kwaliteit van het debat. Politici die zeggen dat ze moeilijke keuzes maken doen dat juist niet en zadelen de burger met de rekening op. Moeten we nu wel of niet ondertekenen? Het gaat om veel geld. Er is wel degelijk een oplossing voor de eurocrisis, maar dan moet er echt gekozen worden, namelijk vóór de euro.

Mogelijk kwam Tony Van Dijck van de PVV nog het dichtst bij de waarheid toen hij er schande van sprak dat de ECB meer dan 1000 miljard euro aan Spaanse en Italiaanse obligaties heeft uitgeven zonder dat het ook maar iets heeft geholpen. De rente in Spanje is namelijk weer flink aan het stijgen. Hoe dicht hij bij de waarheid zat zal ik straks uitleggen.

Het dieptepunt van de avond was CDA Kamerlid Blanksma. Zij zette nog eens keurig de clichés die ik vorige week besprak (en een paar andere) op een rij: (ik parafraseer) Begroting op orde, schulden kan je niet met schulden goed maken, schuld mag je niet door schuiven aan onze kinderen, we moeten hervormen zodat de economie weer groeit. Even daarvoor sprak ze als schooljuffrouw de Kamer nog even toe: er moeten strenge maatregelen genomen worden tegen landen die de boel op hun beloop hebben gelaten. Desnoods moeten ze onder financiële curatele geplaatst worden. Uh? Landen onder curatele?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De euro: een prisoner’s dilemma

Laat ik het maar meteen aan het begin zeggen: opbreken van de euro is geen optie. Een muntunie opzetten is relatief eenvoudig maar een muntunie afbreken zal een grote crisis veroorzaken. Desondanks denken velen dat de problemen, die het gevolg zijn van de schuldencrisis het beste kunnen worden opgelost door de muntunie te wijzigen, zoals Frits Bolkestein en afgelopen weekend Paul Hockenos in de NRC beweren. Zij willen een “neuro” en een “zeuro”: één euro voor de sterke landen in het noorden en één voor de zwakken in het zuiden. Over Griekenland wordt niet meer gediscusieerd: dat land moet uit de euro. En dan zijn er natuurlijk de populisten die dromen van herinvoering van de gulden.  Dit is ongefundeerd, contraproductief en zelfs gevaarlijk geklets.


De gevangenis

De euro heeft bewezen dat invoeren van een muntunie, mits goed voorbereid, soepel verloopt. Je kunt de tijd nemen om alles voor te bereiden. De valuta’s worden eerst aan elkaar gekoppeld en daarna breng je het nieuwe geld in omloop. De oude en de nieuwe munt kunnen in het begin naast elkaar gebruikt worden. Banken passen dan hun software aan en met wat goede planning komt op de dag van de omschakeling het nieuwe geld uit de giromaten.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Eurotop: Herhaling van zetten

Ik had evengoed als titel Groundhog Day Again kunnen kiezen. De dames en heren zijn er uit in Brussel maar het is een herhaling van zetten. We gaan eerst aan een fiscale unie werken en pas daarna gaan we de euro redden. De Britten doen niet mee want die willen hun eigen ‘City’ redden. Over economische groei is niet nagedacht: men is geheel gefocust op de schulden. Duitse Disziplin staat op het recept, “groei” komt in de receptuur van de medicijnmannen en vrouwen in Brussel niet voor. Maar dat is ook irrelevant, want als we zo doorgaan is de patiënt binnenkort overleden.

Dat is kort samengevat de manier waarop we nu de crisis gaan aanpakken als het aan onze leiders ligt. Het echte probleem, de verkeerd in elkaar gezette muntunie wordt niet aangepakt. Het is dus zeker dat deze crisis nog niet voorbij is: het moet eerst nog erger worden voordat het beter wordt, let maar op beurs de komende weken.

Het echte probleem wordt niet opgelost

Ik heb het hier al vaker uitgelegd, maar ik vat het nog maar even kort samen. Op de financiële markt wordt er, al dan niet terecht, rekening meegehouden dat landen hun schulden niet meer kunnen betalen. Daardoor loopt de rente op waardoor de kans nog groter wordt dat deze landen hun schulden niet kunnen betalen. Het is niet moeilijk om in te zien dat dit leidt tot een vicieuze cirkel van oplopende rentes en oplopende tekorten. Het maakt daarbij niets uit dat de landen waar de rente oploopt economisch gezond zijn. Onder “normale” omstandigheden zou de Centrale Bank van een land ingrijpen en staatsleningen opkopen, waardoor de rente daalt. In euroland mag dit echter niet. Dat is zo afgesproken. En aan die afspraak is niets veranderd, sterker nog de voorzitter van de ECB Mario Draghi verzekert iedereen dat de ECB dat ook nu niet zal gaan doen. “Wij drukken geen geld”. Maar er is onduidelijkheid over het echte beleid van de ECB: de suggestie wordt gedaan dat zij misschien toch wel obligaties gaat opkopen van landen die zich aan de nieuwe afspraken houden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De kern van de zaak

Eindelijk, Berlusconi stapt op, maar of het zal helpen is de vraag. Een veel gehoorde mening over de Eurocrisis is dat deze wordt veroorzaakt door de tegenstelling tussen Noord en Zuid. De verschillen in levensstijl, het tempo van de economie zijn te groot om het europroject levensvatbaar te maken. Misschien, maar ik denk dat het meer is.

Er is zit een veel fundamentelere weeffout in onze muntunie: de landen hebben hun eigen munt ingeruild voor een munt waar ze geen controle over hebben. Het hebben van een eigen munt heeft voordelen: de eigen centrale bank kan optreden als lender of last resort en kan geld bijdrukken. Speculeren tegen de munt is daarom vrijwel onmogelijk. Dat is anders bij de Euro: landen moeten op de markt lenen en zijn dus erg afhankelijk van de rente op hun obligaties. Als de rente te hoog wordt gaat een land failliet. Speculanten hebben daarom de mogelijkheid te speculeren op een mogelijk faillissement en er is geen centrale bank die de obligaties kan opkopen.

Een andere manier om daar naar te kijken is de USA en de EU te vergelijken. Beiden zijn statenbonden met één munt en een centrale bank, maar er is een belangrijk verschil als : de Verenigde Staten geven één obligatie uit (Treasury Bills) terwijl in de EU elk land zelf euro’s bij elkaar moet scharrelen door uitgifte van obligaties waarbij de rente die moet worden betaald afhangt van de vraag in de markt. Voor de Duitsland en Nederland is dat goedkoop (lage rente), maar voor Italië (en andere landen die gezien worden als zwak) is dat duur.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende