De rode en de blauwe pil van de tv

Voor het eerst vertelde iemand op de Nederlandse tv zo uitgebreid over de commons: mensen die naar vermogen samenwerken, samen iets beheren, het vruchtgebruik van hun arbeid en kennis met anderen delen, en niet uit zijn op winst of expansie. Denk aan de oude meent, of iets moderner: de coöperatie. In de digitale wereld stikt het ervan. Wikipedia is het bekendste voorbeeld: mensen die zonder geldelijk gewin hun kennis over zowat alles delen, die onbaatzuchtig elkaars werk verbeteren, verfijnen en updaten, en die kennis gratis beschikbaar stellen. Wikipedia is groter en actueler dan elke andere encyclopedie, en hoewel het systeem niet perfect is, is het een monument van kennis en het mooiste bewijs denkbaar van de menselijke hang naar samenwerking. En allemaal om niet. De aflevering van Zomergasten waarin Marleen Stikker dit weekend schitterde, zette samenwerking centraal. Samen hacken, samen bouwen, samen onderzoeken, samen delen, samen brainstormen. In fragmenten en verhalen liet ze zien hoeveel mensen kunnen bereiken wanneer ze zich gemeenschappelijk op een klus werpen.

Door: Foto: ThomasThomas (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Grootste Nederlandse windpark op land komt in gemeenschappelijk bezit

, door

ACHTERGROND - Hoe groot kan een coöperatief project zijn? Hoe groot klinkt ’93 windturbines’ en ‘400 miljoen euro’? Het grootste windpark op land in Nederland zal 50% groter zijn dan het grootste windpark tot nu toe – en dat is misschien pas het begin. Hoe komt het dat Nederlandse coöperatieve windprojecten zo op het niveau van nutsbedrijven zitten? Craig Morris onderzoekt het.

Zeewolde: een enorm succesvol wind park in gemeenschappelijk bezit (foto Floris Oosterveld, edited, CC BY 2.0)

De provincie Flevoland is letterlijk gevormd uit land dat gewonnen is uit het IJsselmeer. De provincie bestaat grotendeels uit landbouwgrond en is het centrum van de Nederlandse windenergieproductie op land.

De nieuwe Nederlandse reclamecampagne (Bron: Windunie.nl)

Honderden windturbines in Flevoland naderen het einde van hun 20-jarige productieve leven. Het vervangen van deze turbines – een proces dat in het Engels repowering heet – is geen één-op-één-voorstel, omdat windturbines zo veel gegroeid zijn in de afgelopen decennia.

Wanneer ik het succes van Duitse gemeenschapsprojecten in de windenergiesector presenteer wordt vaak de vraag gesteld of of projecten niet simpelweg te groot zijn geworden voor kleine spelers. In het licht van de groei van turbines lijkt dat een logische vraag.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Coöpereren door de eeuwen heen

, door

ACHTERGROND - “Samen sta je sterk” is het idee achter de coöperatie. Nederland is van oudsher een coöperatieland, met de Rabobank als bekendste voorbeeld. Deze week besteden De Nieuwe Pers en Sargasso in het weekthema aandacht aan Oud-Hollandsch Coöpereren.

Maatschappelijk betrokken ondernemingen die bijdragen aan het terugdringen van armoede en werkeloosheid. Dat zijn coöperaties volgens de Verenigde Naties. In 2012 zette de VN coöperaties in de schijnwerpers tijdens het jaar van de Coöperatie. Wat blijkt? In Nederland deden coöperaties in 2011, met een omzet van 111 miljard euro, een behoorlijke duit in het economische zakje. Hoe zijn we uitgegroeid tot zo’n coöperatief land?

David Dale, Robert Owen en de Rochdale Pioniers

In 1780 werd David Dale in Schotland geraakt door de slechte leef- en werkomstandigheden van zijn werknemers in de katoenindustrie. Onderwijs, betere werkvoorwaarden en een hoger salaris moest de armoede wat hem betreft verminderen. Hiermee was hij de inspiratie voor Robert Owen, zijn latere schoonzoon en één van de grondleggers van coöperaties in het Verenigd Koninkrijk.

Het was Owen die het idee van coöpereren voortzette. Zijn sociale standpunten tegenover zijn arbeiders hebben hem tot de geestelijk vader van coöperaties gemaakt.

In het Engelse Rochdale hebben 28 mannen dit gedachtegoed omgezet in daden. Als arbeiders waren ze de oneerlijke verdeling van welvaart zo zat dat ze een eigen winkel begonnen, waar klanten tegen een eerlijke prijs hoogwaardige producten konden kopen. Dankzij de Rochdale Pioniers ontstond er een nieuwe beweging.

Foto: allfr3d (cc)

Kunst op Zondag | Samen

, door

Het ‘Komt allen tesamen’ klinkt de komende dagen zo vaak, dat een eenzaam wandelingetje een aangename ontsnapping aan het Kerstgedruis zal zijn. Samen is wel het woord van de nabije toekomst. Nu het VN-jaar van de coöperatie op zijn eind loopt, verwachten we volgend jaar een explosie aan artistieke samenwerking.

De overheid wil dat ook. De gedachte is dat samen, in materialistische zin, gelijk staat aan goedkoper. Geen briljante vondst, want sinds mensenheugenis werken mensen al samen. En is het leven er goedkoper op geworden?
Om mensen die al te gehecht zijn aan solistisch samenleven te stimuleren, knijpt de overheid geldstromen af. Wie niet wil fuseren (lokale overheden), wie niet regionaal wil samenwerken (eerstelijns zorg) krijgt minder of geen geld.

Vooral de beeldende kunstenaar wordt nog steeds gezien als het cliché van de solitair denkende en werkende mens die, opgesloten in het atelier, naar het blanke doek staart tot hij op een briljant idee komt. “Ah, kunst!” En dat gaat-ie dan maken.

Dat clichébeeld is al lang niet meer waar. Creatief gezien wil het nog wel eens tot een Gesamtkunstwerk komen. Een term die aan Richard Wagner wordt toegeschreven en betekent dat meerdere disciplines in één artistiek product zijn verenigd. Maar kunstenaars werken ook samen in de vele kunstcollectieven en kunstenaarsverenigingen om hun materiële belangen te delen.
Als het geen losse verbanden in voormalige kraakpanden zijn, dan zijn het stichtingen, verenigingen en wat bv’s. De coöperatie komt minder voor. Terwijl daar de mogelijkheid ligt producenten (de kunstenaars) en consumenten (het publiek) samen te brengen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.