Stop verdere steun aan Griekenland

Nog sneller dan gedacht blijkt de recent gegeven Europese steun aan Griekenland verdwenen. Nu moet definitief een punt worden gezet achter financiele steunmaatregelen aan Griekenland stelt hoogleraar economie Roel Beetsma. Laat Griekenland failliet gaan en de schulden herstrutureren. De rekening hiervan zal voor belangrijk deel bij Franse en Duitse banken komen te liggen die het Griekse risico wilden aangaan.

Griekenland heeft zich nog nooit aan een afspraak gehouden
Bijna precies een jaar geleden publiceerde ik op MeJudice het artikel “De miljarden voor Griekenland komen nooit meer terug”. Ik doelde hierbij op het feit dat de uitgeleende miljarden in het kader van het steunpakket voor Griekenland nooit meer zouden worden terugbetaald. Je hoefde overigens geen groot ziener te zijn om deze voorspelling te doen. Het gaat om een land dat in het verleden bijna voortdurend te hoge tekorten had, en in ieder geval altijd hogere tekorten dan ze zelf aan de buitenwereld voorspiegelden. Toen het steunpakket werd samengesteld lag het tekort fors boven de 10% van het BBP en was de voorspelling dat de overheidsschuld nog verder fors zou oplopen in de komende jaren. En dat alles bij een sterk krimpende economie. Tenslotte, had het land zich in het verleden nooit iets van welke afspraak dan ook aangetrokken, dus waarom zou het zich nu houden aan het overeengekomen saneringsprogramma?

Steun nog sneller verdwenen dan gedacht
Mijn voorspelling lijkt sneller uit te komen dan ik oorspronkelijk voor mogelijk had gehouden. Vorig weekend hielden een aantal ministers van financiën crisisberaad over de situatie in Griekenland. Onze minister was daar overigens niet bij. Wij mogen wel meebetalen, maar kennelijk niet meepraten.

Hoe dan ook, het Griekse saneringsprogramma bevindt zich kennelijk in de problemen. Het land is niet in staat zijn belastinginkomsten te verhogen, terwijl het privatiseringsprogramma van 50 miljard nauwelijks van de grond komt. Ook zal Griekenland niet, zoals oorspronkelijk voorzien was, al in 2012 weer zelfstandig naar de kapitaalmarkt kunnen.

Door het niet nakomen door Griekenland van de afspraken staat de ontvangst van de volgende tranche van 12 miljard uit het reddingspakket van 110 miljard op het spel. Het huidige reddingspakket zou bovendien sowieso niet voldoende zijn. Er wordt daarom ook gespeculeerd over het vrijmaken van extra geld uit het EFSF waar Griekenland tot nu toe nog geen gebruik van heeft gemaakt. Intussen blijft de Griekse rente stijgen en wordt er steeds openlijker gespeculeerd over een herstructurering van de Griekse schuld. De ECB schijnt echter fel tegen te zijn vanwege de chaos op de financiële markten die een ongeorganiseerd faillissement met zich meebrengt en natuurlijk ook de verliezen die ze zelf zal lijden vanwege de Griekse schuld in haar eigen portefeuille. De politiek mag zichzelf hier grote verwijten te maken. Ze had in een vroegtijdig stadium moeten werken aan een plan voor een ordelijke afwikkeling van een faillissement voor het geval deze eventualiteit zou optreden.

Doe als de Slowaken
Wat nu? Het beste is nu een dikke streep te trekken. De steun die we al hebben gegeven zal voor een groot deel niet terugkomen. Het verschaffen van nieuwe steun is hetzelfde als “throwing good money after bad money”. Iedere student ondernemingsfinanciering weet dat je dat niet moet doen. Tot nu heeft Nederland wel altijd op de rem gestaan als het ging om het verschaffen van steun en het geven van extra garanties, maar steeds is Nederland ook weer door de bocht gegaan, waarschijnlijk omdat ons land te bang is de toorn van andere landen over zich af te roepen. Laten we een voorbeeld nemen aan de Slowaken. Ze hebben geweigerd aan het Griekse reddingspakket mee te doen, maar hebben daar verder geen negatieve consequenties van ondervonden.

Banken zijn Grieks risico aangegaan
Het onthouden van nieuwe steun aan Griekenland betekent dat de Griekse schuld zal moeten worden geherstructureerd. De belangrijkste gevolgen zijn voor de Duitse en Franse banken. Herstructurering kan op een aantal manieren en één mogelijkheid is het verlengen van de schuld zodat hij nog steeds tegen nominale waarde in de boeken van de banken kan blijven staan. Hierdoor hoeven banken niet direct de schuld af te boeken, waardoor de kans op een faillissement verkleind wordt. In zoverre banken echt in de problemen komen, en ze systeemrelevant zijn, zouden ze directe steun kunnen ontvangen.

Effectief betekent dit dat slechts een gedeelte van de Griekse schuld gegarandeerd hoeft te worden en niet de gehele Griekse schuld zoals nu gebeurt. Dit is een scenario dat ik enkele malen eerder samen met Dolf van den Brink heb gepropageerd (zie Beetsma en van den Brink, 2010, 2011). Het mooie is bovendien dat banken een deel van de verliezen moeten dragen. In de verwachting dat ze een hoger rendement zouden krijgen hebben zij risico genomen door in Griekse schuld te beleggen – zij moeten daar dan ook maar de consequenties van ondervinden. De laatste dagen wordt er weer Griekse schuld aangekocht in de verwachting dat Europa Griekenland wel weer te hulp schiet. Het zou goed zijn als Europa nu definitief een punt zet achter het verlenen van extra steun.

Roel Beetsma is hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, CEPR en CESifo München.

Lees meer bij Me Judice.