Staat Europa aan de vooravond van internetcensuur?

Vandaag een bijdrage van @michonnet met als subtitel:

Invoering kinderporno filter op het internet is onwenselijk en biedt geen oplossing voor het probleem

Toegegeven. Ageren tegen maatregelen die ogenschijnlijk bedoeld zijn om de verspreiding van kinderporno tegen te gaan maakt niet populair. Echter, gelet op het recente ‘succes’ van de Duitse regering om een verplicht kinderporno filter op het internet in te voeren en de steeds harder klinkende roep uit Europa om kinderporno hard aan te pakken – sec gezien volkomen terecht – lijkt eindelijk de weg vrij om in heel Europa wetgeving hieromtrent te creëren. Het is lastig de gevaren hiervan te overzien en mensen die in dit verband praten over internetcensuur worden al gauw voor ‘complotdenker’ versleten. Toch moeten mensen ervan bewust gemaakt worden dat invoering van dit soort filters onwenselijk en gevaarlijk is en een inbreuk kan maken op de grondrechten van burgers.

Bestaande filters
Het filter heeft tot doel sites op het internet te blokkeren met daarop kinderpornografische afbeeldingen of videomateriaal. Door het opstellen van een blacklist van deze sites en het toepassen van technologische censuur, het filter, kunnen sites die op de blacklist staan niet meer bezocht worden. De gebruiker die naar de site surft krijgt een rood stopbord in zijn browser met uitleg over de onbereikbaarheid van de site. Men onderneemt dus niets tegen de makers en verspreiders van kinderporno noch verwijdert men de weerzinwekkende inhoud van de sites. De sites worden uitsluitend ontoegankelijk gemaakt.

Naast de filtersystemen en internetcensuur in repressieve regimes, zoals in China of Thailand, kent alleen Australië en Duitsland tot op heden een verplicht filtersysteem. Vrijwillige filtersystemen komen onder andere voor in Zweden, Noorwegen, Finland en Denemarken. Vrije, westerse staten dus. De plannen voor toepassing van een verplicht kinderporno filter op het internet liggen in Nederland ook al klaar. De bestaande filtersystemen falen aantoonbaar. De beruchte klokkenluiderssite wikileaks.org publiceerde inmiddels tal van geheime blacklists waarna bleek dat 70-90% van de geblokkeerde websites niets met kinderporno te maken had.

Overheden blokkeerden lukraak informatie die zij zelf niet geschikt achtten, maar maakten ook talloze fouten tijdens het blacklisting proces. Zo stond op de Australische blacklist een onschuldige website van een tandarts. Ook Nederlandse websites verschenen op de diverse gelekte blacklists. Daaronder een groot aantal reguliere pornografische sites, maar ook een site van een bedrijf dat opleidingen voor heftruckchauffeurs aanbiedt. De samenstelling van de blacklists is dus een heikel punt. De gewenste transparantie staat op gespannen voet met de noodzaak de inhoud van het blacklisting proces en de blacklist zelf niet openbaar te maken. Het proces en de lijst, dat volgens overheden strikte afscherming vereist, is oncontroleerbaar en kan derhalve gemakkelijk tot misbruik leiden.

Duitsland
Na bekendwording van de plannen voor invoering van het filter in Duitsland werd op 22 april 2009 een burgerinitiatief gestart met een online petitie teneinde het onderwerp in de Bundestag bespreekbaar te kunnen maken. Na vier dagen hadden al meer dan 50.000 mensen, het benodigde minimum, de petitie ondertekend; na sluitingsdatum van de petitie waren dit er meer dan 130.000. Toch werd de wet ondanks hevige protesten en discussies op 16 juni 2009 door het Duitse parlement aangenomen.

De opposanten van het kinderporno filter hadden het trouwens niet gemakkelijk omdat het afwijzen van maatregelen tegen kinderporno vanzelfsprekend impopulair maakt. Daarom nemen overheden ook bestrijding van kinderporno als argument om de infrastructuur voor filtering op te kunnen zetten.
De Duitse tegenargumenten waren en zijn uiterst valide. Het grootste gevaar van deze vorm van censuur is dat uiteindelijk ook andere ‘ongewenste’ sites door de overheid geblokkeerd zouden kunnen worden, zoals goksites, radicaal islamitische sites of sites waarop illegaal muziek gedownload kan worden. Dit is zou strijdig zijn met de het principe van netneutraliteit, de vrijheid van meningsuiting en informatie. Daar komt nog bovenop dat het filter het probleem betreffende kinderporno helemaal niet oplost, hooguit slechts verschuift.

Nederland
Op 17 mei 2006 werd een motie aangenomen van de Kamerleden Van der Staaij en Rouvoet waarin wordt geconstateerd dat er ‘verschillende technische mogelijkheden bestaan om nationaal IP-adressen, websites, chatrooms, nieuwsgroepen en virtuele domeinen met kinderpornografisch materiaal te blokkeren, te filteren of af te sluiten’. De motie riep de regering op ‘de verdere uitbouw en toepassing van de technische mogelijkheden tot het blokkeren, filteren of afsluiten van kinderpornografisch materiaal op internet en andere media te bevorderen en de Kamer daarover nader te berichten’.

Deze motie leidde tot een onderzoek dat in opdracht van het ministerie van Justitie is uitgevoerd. Het onderzoeksrapport ‘Filteren van kinderporno op internet’ werd in mei 2008 gepubliceerd. Daarna volgende gesprekken met de minister van Justitie en het OM, de politie, het ministerie van Economische Zaken en vertegenwoordigers van enkele grote internet service providers. De mogelijkheden werden verkend voor invoering en haalbaarheid van het kinderpornofilter. Men besloot tot het inhuren van een extern bureau, Andersson Elffers Felix te Utrecht, die de mogelijkheden zou verkennen om tot een nieuw publiekprivaat samenwerkingsmodel voor de bestrijding van kinderporno op internet te komen. Dit rapport lekte eveneens uit op wikileaks.org waar het rapport tot op heden te lezen is.

Europa
Onder Nederlands EU-voorzitterschap werd in 2004 de werkgroep COSPOL opgericht, een afdeling van Europol die onder andere als doel had de mogelijkheden voor invoering van een kinderporno filter te onderzoeken. In Europa gaan regelmatig stemmen op om de inhoud op het web te filteren of te verwijderen. Zo wilde voormalig Eurocommissaris Franco Frattini het zoeken naar “bomrecepten” of “genocide” in zoekmachines onmogelijk wilde maken.

Europese organisaties die zich bezig houden met het beschermen van (digitale) burgerrechten waarschuwen dat vrijwel alle Europese landen plannen hebben klaarliggen danwel voorbereiden voor kinderporno filters. De Europese Unie gaf eerder haar akkoord over de invoering van een kinderporno filter in het Verenigd Koninkrijk en sprak meteen de wens uit Europese wetgeving te ontwikkelen waardoor de lidstaten verplicht zijn hun nationale wetgeving aan te passen zodat filtering mogelijk wordt.

Het behoeft geen nader betoog dat Europese overheden actie moeten ondernemen om het probleem van kinderporno en de verspreiding daarvan een halt toe te roepen. Echter, invoering van het kinderporno filter streeft dat doel compleet voorbij en leidt tot censuur waarvan de negatieve gevolgen op de lange termijn niet te overzien zijn.

“As to the evil which results from a censorship, it is impossible to measure it, for it is impossible to tell where it ends.” ~ Jeremy Bentham