Snel reageren? Niet doen!

COLUMN - Het moet niet zo moeilijk zijn een meeuw te ontwijken die plotseling je lunch aanvalt, die je op een zonnig terras zit te verorberen. Dat wil zeggen: een irritante meeuw in de buurt? Niet over nadenken. Als het mormel tot actie over gaat, is je onbewuste respons sneller dan het kreng kan toeslaan.

Reageren gaat sneller dan aanvallen, concludeerde psycholoog Andrew Welchman in een onderzoek uit 2009 Ergens in onze hersenen zit iets dat voor een snelle reflex zorgt bij bedreigende situaties. Niet nadenken maar doen is dus een overlevingsmechanisme, zou je kunnen zeggen.

Dat geldt dan voor fysieke reacties op tamelijk plotselinge gebeurtenissen. Geldt het ook voor andere reacties?

Ja, zou je zeggen als je kijkt naar meningen. Ook een menig is akelig snel gevormd, volgens een ander onderzoek uit 2009. De onderzoekers concluderen dat in onze hersens er een razendsnelle interactie plaatsvindt tussen de delen die actief zijn bij taal en de delen die verantwoordelijk zijn voor onze meningsvorming. Specifieke woorden in volledige zinnen, triggerden de reactie van de lezer, met een uiterst subjectief oordeel tot gevolg.

Je zou ook kunnen concluderen dat objectief lezen zo goed als onmogelijk is.

De reactiecultuur op weblogs heet het uitwisselen van meningen. En daar zitten regelmatig reacties bij die zo snel na publicatie van een stuk op een blog staan, dat de vraag rijst: is het stuk wel goed gelezen én is er wel goed over de reactie nagedacht.

Snelle fysieke reacties zijn wel zo handig om een auto te kunnen ontwijken, die door rood rijdt, net als je het zebrapad oversteekt.
Maar in hoeverre is een snel oordeel van levensbelang? Heeft iemand daar een mening over? Zitten we hier met een restje oerinstinct dat, wat oordeel en mening betreft, ons nu eerder tot last is, dan dat het ons welzijn dient?