Sjaria op de Krim blijkt broodje aap

‘Moslimmeisje van 19 gestenigd na schoonheidswedstrijd’, kopte de krant. Drie jongemannen zouden een dorpsgenote met stenen om het leven hebben gebracht omdat haar deelname aan een regionale miss-verkiezing “niet in overeenstemming” zou zijn geweest “met de sjaria”. Andere persbureaus en media, waaronder ANP, Algemeen Dagblad, De Pers, Elsevier, Reformatorisch Dagblad, Nederlands Dagblad en tal van regionale dagbladen, volgden slaafs.

Wie de Telegraaf las, kreeg zelfs de indruk dat het halve dorp aan de steniging had meegedaan, en Spitsnieuws tekende allerlei uitspraken uit de mond van een van de daders op waaruit bleek dat het hier om hard-core fundamentalisten ging:

“Bihal Gazajev (16) is een van de daders. Hij verklaart geen spijt te hebben, omdat Koren “de wetten van de islam heeft overtreden”. Gazajev is ervan overtuigd dat islamitisch recht is nageleefd, en de leer van de islam in ere is gehouden.”

De Daily Mail, die het nieuws de wereld in bracht, wijdde in hetzelfde bericht lang uit over steniging in diverse islamitische landen. Ook de New York Daily koos voor deze invalshoek. En in de reacties en op internetfora ging men weer lekker los vanwege het zoveelste bewijs dat die ‘achterlijke islam’ van geen kanten deugt en dat moslims onverbeterlijke barbaren zijn.

Toch maar even kijken waar een en ander zou hebben plaatsgevonden. Oekraïne? Nooit geweten dat ze daar sjaria hadden, of zelfs maar fundamentalistische moslimgemeenschappen. Een achterlijk dorp in Pakistan had nog gekund. Of Soedan; was daar niet ooit een journaliste bedreigd omdat ze had geschreven dat als Mohammed ooit een schoonheidsverkiezing zou hebben gezien, hij meteen een paar leuke dames zou hebben uitgezocht? Maar op de Krim, in de Oekraïne? Lijkt me sterk.

Ik ga er vanuit dat de redacties waar onze kranten volgeschreven worden niet volzitten met domoren, en dat de bullshitdetectoren ook daar afgingen. Dat het bericht desondanks zo’n beetje in elke krant werd overgenomen, moet dan wel zijn uit puur cynisme: men voelt wel op de klompen aan dat het waarschijnlijk gewoon een broodje aap is, maar men publiceert toch: men weet zich immers gedekt door persbureaus en grotere buitenlandse kranten als de Daily Mail, en bovendien gaan dit soort hysterische verhalen over moslims die vrouwen stenigen er bij de lezers in als zoete koek. Een goed verhaal moet je niet kapotchecken, heet dat in het vak.

Het Russische dagblad Komsomolskaja Pravda deed wel haar werk, stuurde een verslaggever naar de Krim, en stuitte op een heel ander verhaal. Het meisje in kwestie was geen moslim. Het ging niet om drie jongens maar om één jongen. De dader was geen fundamentalistische moslim, maar een op 6-jarige leeftijd tot het christendom bekeerd adoptiekind met een lang psychiatrisch verleden. Hij had volgens de politie een obsessie met het slachtoffer, en zou haar hebben geprobeerd te verkrachten in de rand van het bos. Uit frustratie omdat dat niet lukte, of uit paniek heeft hij haar toen de schedel ingeslagen.

Die versie is een stuk plausibeler dan het schertsverhaal dat moslims op de Krim vrouwen stenigen die aan schoonheidswedstrijden meedoen. Op een nieuwsconferentie bevestigde de politie gisteren nogmaals dat het verhaal over een moord met godsdienstig motief volledig uit de duim was gezogen.

Ook de Daily Telegraph wist de 31e mei reeds de ware toedracht te achterhalen: het verhaal dat het hier om een steniging door moslimfundamentalistische jongeren ging was de wereld in geholpen door lokale Oekraïense kranten, de politie zelf hield er een heel andere lezing op na, en van geweld dat gepleegd was ‘op grond van de sjaria’ heeft men op de Krim nog nooit gehoord.

Inmiddels heeft de Daily Mail haar keutel dan ook ingetrokken. Maar het is al te laat. Het valse bericht circuleert reeds op internet, en het idee is al in de hersenen van talloze bange burgers gezaaid, alwaar het de onderbuiken beïnvloedt. Die enge moslims stenigen tegenwoordig zelfs weerloze meisjes in de Oekraïne! Zie je wel, straks staat dit onze kleinkinderen ook te wachten.

Journalisten houden zichzelf graag voor dat ze er zijn om het publiek te informeren, en dat ze een kritische luis in de pels zijn die de macht bevraagt. Maar de realiteit is dat commerciële media van hen eisen dat ze fungeren als spreekstalmeesters en circusknechten in een non-stop variète-uitvoering, die de lezers en kijkers bestookt met een bombardement aan sensationele berichten en spetterende meningen om maar zoveel mogelijk bezoekers naar de eigen circustent te lokken. En als daar een hele bevolkingsgroep non-stop voor moet worden belasterd, dan is dat jammer maar helaas.

Het is een aspect van het journalistieke bedrijf dat wringt met de idealen die journalisten zichzelf graag voorhouden. Maar het is wel de werkelijkheid: zodra de media verworden tot handelswaar, is de waarheid alleen nog interessant indien ze winst oplevert.