Overzicht

serie

Kunst op zondag

Foto: Joan (cc)

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.


Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Woorden

, door

Elke verandering genereert een massa woorden. De bezuinigingen op de kunsten generen nog steeds een stroom aan debatten, symposia, lezingen en artikelen, want ‘de kunst’ en de kunstenaar moet zich beraden op een veranderende positie.

In geouwehoer huist geen kunst

Kunst op Zondag gebruikt doorgaans weinig woorden, want ‘in geouwehoer huist geen kunst’. Deze stelling, vrij naar een citaat van Jan Schaefer, dat in 1978 op een verkiezingsposter pronkte, zul je komend jaar hier vaker terugzien. Want ook in 2013 zullen ongetwijfeld weer veel woorden aan kunst worden besteed en met deze stelling proberen we die woorden op hun waarde te schatten.
Jan Scheafer parodie drie

Grote woorden

Het regeerakkoord had weinig woorden nodig om de waarde te schatten:

“Kunst en cultuur zijn van grote waarde voor de samenleving”. Rutte II bood een paar doekjes voor het bloeden, nadat eerder flink is gesneden in kunst en cultuur. Vervolgens regende het ambitieuze kunstenplannen, waarin minder geld aan meer waarde werd gekoppeld, de kunstenaar tot ondernemer werd benoemd en de relatie met het publiek nader werd beschouwd.

Bitt.fall – Julius Popp.
[kliktv]
Verwo(o)rding

Het woord staat soms tussen publiek en kunst. Je moet minstens een LOI-cursus hebben gevolgd om te begrijpen hoe kunst wordt beschreven in museumcatalogi en kunstrecensies. Met de eerder genoemde Jan Schaefer in gedachten, die van politici en ambtenaren heldere, klare taal eiste, gaat Kunst op Zondag in 2013 kijken of degenen die tot taak hebben kunst te beschrijven, er in zullen slagen bruggen te slaan tussen kunst en publiek.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Denken

, door

Zo rond de jaarwisseling maalt het denken. Terug- en overdenken in de laatste weken van het oude jaar. Vooruit denken in het begin van het nieuwe jaar.

Wat Kunst op Zondag in 2013 zal brengen? Ik heb er wel over nagedacht, maar ik weet het nog niet. Teveel ideeën. Dat is inherent aan kunst. Kunst barst van de ideeën en kunst zet aan het denken. Dat moet je eigenlijk overlaten aan mensen wiens vak het is. Misschien wel aan onze Denker des Vaderlands, voor twee jaar benoemd in 2011 en in 2013 mogen we dus een nieuwe verwachten.

Wij trappen het nieuwe jaar hier af met variaties op De Denker van Rodin.  Dat mannetje dat overal ter wereld op zijn sokkel zit te peinzen. In Laren werd in 2007 een exemplaar gestolen en vernield teruggevonden. Lezers van Sargasso vonden dat het beeld niet gerestaureerd moest worden, want “oudheid en krijgt plotseling iets héél moderns”. Het Singer museum trok zich niets aan van de goede raad. Dat mag dan tot ‘de teleurstellingen van de denker’ worden gerekend.

Giorgio de Chirico – The Vexations of the Thinker, 1915.
cc Wikipantings.org Giorgio de Chirico - The Vexations of the Thinker 1915

Laten we daar verder niet moeilijk over doen. We laten gewoon wat denkers de revue passeren.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Drempel

, door

Op de overgang van oud naar nieuw ligt de drempel van de tijd. Is de drempel een barrière of een brug? Terwijl de laatste uren van het jaar wegtikken, kijken we naar drempels in de kunst.

Aan dat stukje rechthoek wordt veel betekenis toegekend. De drempel is een symbool. Wie er over struikelt, valt over een illusie. Het is natuurlijk prettig als je een misstap jezelf niet hoeft aan te rekenen, maar aan een theosofisch of occult verschijnsel dat op of in de drempel woont.

Arthur Bowen Davies – Dweller on the Threshold, 1915.
Arthur Bowen Davies - Dweller on the Threshold, 1915.
De drempel is een haast ongrijpbare overgang. Bijvoorbeeld van rust naar turbulentie. Paul Klee observeerde de Nijl en zette de overgang van rustig naar wild stromend water op een rijtje.

Paul Klee – In the Current Six Thresholds, 1929.
Paul Klee - In the Current Six Thresholds, 1929.
Die mystieke, niet te bevatten grens boezemt sommigen angst in voor het ongewisse dat achter de drempel ligt. Nu zijn sommige mensen gauw bang, zoals bleek toen in 1986 een angsthaas Barnett Newmans ‘Who’s afraid of Red, Yelllow and Blue III’ met ene mes aanviel. Voor Cecil King misschien een reden om zowel de angst voor een kleur met die voor de drempel te combineren?
Cecil King – Threshold Orange, 1975.
Cecil King - Threshold Orange, 1975.
Een journalist noemde in 1931 de havenstad Liverpool de ‘drempel naar het einde van de aarde’. Stephen Broadbent verwerkte dat in deze sculptuur.
Stephen Broadbent – Threshold to the ends of the earth, 2006.
Stephen Broadbent - Threshold to the ends of the earth, 2006

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Samen

, door

Het ‘Komt allen tesamen’ klinkt de komende dagen zo vaak, dat een eenzaam wandelingetje een aangename ontsnapping aan het Kerstgedruis zal zijn. Samen is wel het woord van de nabije toekomst. Nu het VN-jaar van de coöperatie op zijn eind loopt, verwachten we volgend jaar een explosie aan artistieke samenwerking.

De overheid wil dat ook. De gedachte is dat samen, in materialistische zin, gelijk staat aan goedkoper. Geen briljante vondst, want sinds mensenheugenis werken mensen al samen. En is het leven er goedkoper op geworden?
Om mensen die al te gehecht zijn aan solistisch samenleven te stimuleren, knijpt de overheid geldstromen af. Wie niet wil fuseren (lokale overheden), wie niet regionaal wil samenwerken (eerstelijns zorg) krijgt minder of geen geld.

Vooral de beeldende kunstenaar wordt nog steeds gezien als het cliché van de solitair denkende en werkende mens die, opgesloten in het atelier, naar het blanke doek staart tot hij op een briljant idee komt. “Ah, kunst!” En dat gaat-ie dan maken.

Dat clichébeeld is al lang niet meer waar. Creatief gezien wil het nog wel eens tot een Gesamtkunstwerk komen. Een term die aan Richard Wagner wordt toegeschreven en betekent dat meerdere disciplines in één artistiek product zijn verenigd. Maar kunstenaars werken ook samen in de vele kunstcollectieven en kunstenaarsverenigingen om hun materiële belangen te delen.
Als het geen losse verbanden in voormalige kraakpanden zijn, dan zijn het stichtingen, verenigingen en wat bv’s. De coöperatie komt minder voor. Terwijl daar de mogelijkheid ligt producenten (de kunstenaars) en consumenten (het publiek) samen te brengen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Kringloop

, door

Van idee naar expositie. Van expositie naar verkoop. Van verkoop naar musea of naar ‘de mensen’. Dat is de kringloop van kunst. Recent nieuws maakte duidelijk dat kunst langs vele wegen circuleert en dat de kringloop van kunst bepalend is voor de prijs die je voor een artistiek werk moet betalen.

Het hangt er van af over welke kringloop je het hebt. Die van atelier via veilingen naar verzamelaars en musea loopt soms via kunsthandelaren. Zij dachten door onderlinge koehandel de prijzen op veilingen te kunnen drukken. Goedkoop inkopen is uiteindelijk goed voor de consument, redeneerden de handelaars.
Na een jaartje onderzoek besloot de NMa (Nederlandse Mededingingsautoriteit) dat het onderling afstemmen van biedgedrag, om een zo laag mogelijke prijs te bedingen, concurrentiebeperkend is. Het mag voortaan alleen als de handelaren hun afspraken vooraf melden aan de veiling en het volledig transparant in hun boeken registreren.

De handelaren zijn natuurlijk schatzoekers en koopjesjagers. Als ‘gewone kunstliefhebber’ kom je er op veilingen moeilijk tussen. De afspraak die de NMa nu met de kunsthandelaren heeft gemaakt, zal daar weinig aan veranderen.
De doorsnee burger is evenzeer schatzoeker, annex koopjesjager. Zoveel maakt een programma als Avro’s ‘Tussen kunst en kitsch’ wel duidelijk. Als via dat programma kunst niet op een veiling of in een museum komt en de bezitter besluit het niet bij het grofvuil te zetten, dan zijn er nog de kringloopwinkels.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Van het jaar

, door

Nog voor het jaar eindigt, wordt met lijstjes de balans opgemaakt. Ook in de kunsten. Wie zijn de kunstenaars van het jaar 2012?

Als we alleen naar nog levende en werkende Nederlandse kunstenaars kijken, dan is Marlene Dumas ongetwijfeld de kunstenares van het jaar 2012. Ze werd nummer één in Elseviers top-100 en kreeg dit jaar de Johannes Vermeer Prijs 2012, de Nederlandse staatsprijs voor de kunsten.

Bij de uitreiking gaf ze in haar toespraak staatssecretaris Halbe Zijlstra een veeg uit de pan en de prijs door aan Ateliers ’63. Rutte I had deze postacademische instelling op het lijstje weg te bezuiningen genomineerden staan.

Marlene Dumas – First People.
cc Flickr spinster's photostream Marlene Dumas First People

Marlene Dumas – Feather Stola.
cc Flickr celinecelines' photostream Marlene Dumas Feather Stola

Toch is Dumas niet de enige kunstenaar van het jaar. De Volkskrant Beeldende Kunstprijs 2012 ging naar de Iraanse kunstenares Tala Madani. Ze werkt in Los Angeles en in Amsterdam en dat is voor De Volkskrant genoeg om haar hier tot kunstenares van het jaar te promoveren.

Tala Madani – Pink Cake.
cc Flickr HerryLawford’s photostream Tala Madani Pink Cake

Tala Madani – Tower Reflection.
cc Flickr HerryLawford’s photostream Tala Madani Tower Reflection

Elsevier en De Volkskrant hebben blijkbaar een voorkeur voor tamelijk rauw schilderende dames. Voor de Stichting Kunstweek was Ted Noten, ontwerper van sieraden, tassen en gadgets, de kunstenaar van het jaar.

Vorige Volgende