serie

Kunst op zondag

Foto: Joan (cc)

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.


Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | KoZ 500 (2)

Om de 500ste Kunst op Zondag (KoZ) te vieren hebben we een speciale jubileumtentoonstelling ingericht.

Kunstenaars die in het verleden hun toestemming gaven afbeeldingen van hun werk hier te vertonen, hebben we opnieuw benaderd en gevraagd naar hun 500ste werk. Als ze zo’n kunstwerk niet hebben dan wilden we graag een ander jubileumstuk. Of, als ze niets met jubilea hebben, een ander werk opgedragen aan de 500ste Kunst op Zondag.

Vorige week exposeerden we de eerste acht kunstenaars. Vandaag en volgende zondagen volgen de anderen. Ga op uw gemak door onze virtuele expositie ‘KoZ 500’. Met toelichtingen van de kunstenaars zelf.

In Strips (2013) lieten we werk van Liesbeth Labeur zien. Ze heeft een roman met tekeningen uitgebracht dat “wel iets met kunst, zondag en 500 te maken heeft”, zo mailde ze naar KoZ.

Liesbeth LabeurEen lamp voor mijn voet (2017).
© Liesbeth Labeur blz 42 uit Een lamp voor mijn voet, 2017Toelichting: “Vijfhonderd jaar geleden brak de Reformatie uit, een 16e-eeuwse beweging van waaruit het protestantisme is ontstaan. In ‘Een lamp voor mijn voet.’ volgen we de Zeeuwse Neeltje, die ongeveer 500 jaar later opgroeit tussen de resten van die Reformatie. Behoedzaam volgt Liesbeth Labeur haar fantasievolle calvinistische personage van jong meisje tot volwassen vrouw.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | KoZ 500

Dit is de 500ste Kunst op Zondag (KoZ). De eerste echte KoZ verscheen 2 april 2006. Tot en met 22 mei 2011 hield collega Steeph Sargasso’s virtuele kunstgalerie open. Op 17 juli 2011 nam ondergetekende het over en maakt vandaag zijn 300ste KoZ.

KoZ komt tot stand door op het internet mooie en/of opvallende kunst te spotten en hier door te geven. De eerste jaren werden de afbeeldingen gewoon van het internet geplukt, in een tijd dat het copyrightbegrip ‘fair use’ nog vorm moest krijgen.

We zijn ten stelligste van mening dat we hier ‘fair use’ gebruik maken van afbeeldingen maar de praktijk is inmiddels dusdanig veranderd dat we niet altijd rechtenvrije afbeeldingen van kunstwerken kunnen exposeren.

Geen nood, want rechtstreeks aan kunstenaars hun expliciete toestemming vragen heeft hier ook veel mooie kunst opgeleverd. Dit 500ste lustrum zou er zonder al die kunstenaars dus niet zijn geweest. Voor ons reden om ze nog eens te mailen en te vragen naar hún jubileumwerk. Het zou aardig zijn als de kunstenaars hun 500ste werk kunnen laten zien, maar voor ons is elk jubileumstuk in dit verband goed.

Het kan zijn dat kunstenaars helemaal niet aan jubilea doen. In dat geval hebben we de kunstenaars gevraagd of ze een werk hebben dat ze aan KoZ 500 willen opdragen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Kaas

Alles wel beschouwd is kaas, behalve dan de lucht, een edel artikel, vind je niet? Het wordt sedert eeuwen gefabriceerd en ’t is een van de eerste bronnen van rijkdom van de Hollanders, die een broedervolk van ons zijn. Het dient tot voeding van groot en klein, van jong en oud. Iets dat door den mensch gegeten wordt krijgt daardoor van zelf een zekere adel over zich.

Zie daar de betekenis van kaas.

Kaas komt nooit alleen. Al in de 17e eeuw, toen stillevens met louter voedsel een poosje trendy waren, werd de ranzige lucht en de smeervette bite gemaskeerd door wijn, brood, fruit en noten.

Floris van DyckStilleven met kazen, 1610.
cc commons.wikimedia.org Floris van Dyck - Still-Life - WGA06345

Die Floris was onder andere op het idee gekomen door….

Clara PeetersStilleven met kazen, amandelen en krakelingen, 1615.
cc commons.wikimedia.org Clara Peeters - Still Life with Cheeses, Almonds and Pretzels

Pieter Claesz – Stillleven met kaas en fruit, 1623.
cc commons.wikimedia.org Pieter Claesz - Still Life with Cheese and Fruit

Dat soort kaasrealisme is blijven bestaan. Van Henk Helmantels Stilleven met kaas en eieren tot de ‘boterham met kaas’  van Tjalf Sparnaay.

Door de tijd heen is kaas inspiratie geweest voor de meest uiteenlopende kunstwerken. De surrrealist Dali zou beweerd hebben dat de smeltende klokken in dit werk hem waren ingegeven door camembert, uw weet wel: camembert is frans voor fromage. (*.*)

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Eert het kleine

Op de een of andere manier lijkt het maar niet te willen lukken de vaart en de groei uit de wereld te krijgen. Slow dit, slow dat, ondertussen dendert de geschiedenis voorbij. En nog steeds groeit ons van alles boven het hoofd.

Onder het motto ‘mooi klein is niet lelijk’ vandaag maar weer eens wat tegenwicht.

Museum Møhlmann in Appingedam bestaat 20 jaar. Het door kunstenaar Rob Møhlmann opgezette musuem heeft elk jaar drie exposities van ‘onafhankelijke realistische kunstenaars’. Vorige week opende de tentoonstelling ‘Een klein kunstje – De wereld in je hand’.

Møhlmann vroeg andere kunstenaars werk in te sturen dat niet groter dan 14 x 14 cm. mocht zijn en kreeg 123 werken toegestuurd. Er is een boek van gemaakt en tot 6 juli zijn de miniaturen nog te zien. Scroll op de webpagina van het museum naar beneden om wat werkjes te zien.

Een andere miniatuurtentoonstelling wordt vanaf 9 juli tijdelijk ontoegankelijk.

Eén van de Wonderkamers (voor bezoekers t/m 18 jaar) in het Haagse Gemeentemuseum herbergt het Miniatuurmuseum dat door verzamelaars Ria en Lex Daniëls bij elkaar is gebracht. Met  internationaal bekende kunstenaars. In dit filmpje vertellen ze over hun miniatuurtjes (i.h.k.v. een tentoonstelling die vandaag eindigt)..

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Tweehonderd

Er gaat geen dag voorbij of er is wel een verjaardag. En naar mate de geschiedenis voortschrijdt worden die verjaardagen ouder.

Zo is de vorige week hier besproken 100-jarige Spaans griep een dreumes vergeleken bij 200ste verjaardagen van hoogleraar/oogarts Franciscus Cornelis Donders of badplaats Scheveningen. Om een paar willekeurige grootheden te noemen.

Je zou kunnen zeggen dat zulke oudjes maar bijgezet moeten worden in het eveneens 200-jarige Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Maar niet al het oud hoort tussen oudheidkundige kunst.
© Rijksmuseum van Oudheden PERSFOTO Klassieke beelden in tentoonstellingszaal RMO in 2018

Het Rijksmuseum van Oudheden sluit aan bij de jaarlijkse openlucht beeldententoonstelling ‘Beelden in Leiden’, die deze keer het concept van tijd als thema heeft. En zo staat er dus ineens hedendaagse kunst tussen de oudheden.

Er zijn verjaardagen die bedoeld lijken er wat van op te steken, schreven we vorige week, en wellicht valt er iets te leren door nieuwe naast oude kunst te zetten.

Het minste dat er van zulke jubilea valt op te steken is dat heel wat maatschappelijke verschijnselen onveranderlijk aanwezig zijn en slechts in vorm en uiterlijkheden veranderen. Dat is een dooddoener die enkel lamlemdige, lusteloze passiviteit motiveert. Ja, dan is er geen lol meer aan welke geschiedenis dan ook.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Jarige griep

Er zijn verjaardagen die bedoeld lijken er wat van op te steken. De 100-jarige Spaanse griep bijvoorbeeld.

Awel, laat ons eens zien. Wie de jarige napluist in de werelds wijdse weetjes zou makkelijk kunnen concluderen dat de Spaanse griep zich kon verspreiden dankzij Amerikaanse soldaten op weg naar de ‘pearly gates’ op het slagveld van de Eerste Wereldoorlog.

Die jonge mannen, in de kracht van hun leven, worden als martelaren herdacht in de vele oorlogsmonumenten, terwijl er wellicht veel meer stierven aan de Spaanse griep, verzwakt als ze waren door een Russisch virus. Het Protocol van Genève (1925) en het Verdrag biologische wapens  kwamen rijkelijk te laat om biologische oorlogsvoering te verbieden.

Wacht! Dat staat nergens zo geschreven. Ook niet in de geschriften die zijn uitgekomen om de verjaardag van dat virus te vieren en die posthuum kennis zeggen toe te voegen aan lacunes die de Spaanse griep jarenlang omgeven schijnen te hebben.

Er zijn verjaardagen die bedoeld lijken er wat van op te steken. Weten we nu meer?

Nee. Want bij gebrek aan onweerlegbare, sluitende bewijzen zou de Spaanse griep net zo goed een Chinese varkensgriep kunnen zijn. Of de vogelpest. Even houdbare stellingnames omdat het virus van de Spaanse griep een tot varkensgriepvirus gemuteerd voelgriepvirus zou zijn geweest.

Foto: Joan (cc)

Kunst op zondag | Weg met ons

Dienstmededeling: Op zondag neemt Peter u normaliter mee op reis door cultureel en kunstzinnig Nederland. Maar ons bereikte het nieuws dat dit onderdeel zelfs voor Sargassobegrippen te links was. Het is immers 2018, en er waait een rechtse wind. Sargasso vindt het daarom tijd verandering, eens een andere kijk op de zaken. En daarom deze week eens iets anders. Het kan natuurlijk ook dat Peter op vakantie is, en we toch iets moeten. Maar dat laten we in het midden.

Laat u dus dit keer bij de hand nemen door Kamerlid Thierry Baudet, van het alom gewaardeerde Forum voor Democratie, die ons langs de kunst in de Tweede Kamer leidt. Of lijdt, dat onderscheid wordt ons in ieder geval niet helemaal duidelijk.


Allereerst toont Thierry ons het kunstwerk “Nederland, land aan zee”, dat de “ schaamte voor onze identiteit” belicht. Het oikofobische kunstwerk verbeeldt de relatie tussen Nederland en het water, door middel van het tonen van onder andere de contouren van de Nederlandse kustlijn, een respectvol opgerolde Nederlandse vlag die het dedain die wij hebben voor onze natiestaat symboliseert en twee door toenmalig sociaal-activiste Beatrix geselecteerde teksten die voor haar als koningin der Nederlanden en persoon van elementair belang waren.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | 100 jaar beeldhouwers

We hebben een primeurtje vandaag. Hoewel komende dinsdag de officiële opening wordt verricht, kun je vandaag vanaf 12 uur in het Haagse Pulchri terecht voor de tentoonstelling ‘Beeldreflecties, De Nederlandse Kring van Beeldhouwers 100 jaar later’. Wij hebben een preview.

De Nederlandse Kring van Beeldhouwers (NKvB) bestaat 100 jaar. De bedoeling was dat te vieren met 100 kunstwerken van 100 kunstenaars, allen leden van de Kring. Het zijn er 91 geworden, die je tot 25 juni in Pulchri kan gaan zien.

Curator Jeroen Damen, die onder andere een sculptuurblog bijhoudt, is gevraagd zeven beelden uit de afgelopen 100 jaar te kiezen, die op een of ander wijze een belangrijke verandering in de beeldhouwkunst zichtbaar maken. De kunstenaars van de NKvB werd gevraagd  zich door deze zgn. ‘signaalbeelden’ te laten inspireren.

Beeldhouwwerk is tegenwoordig veel meer dan alleen door hamer en beitel gemanipuleerd steen. Terecht heeft de NKvB het over ‘driedimensionale kunst’. Eigenlijk zou voor veel beeldhouwers de term ‘sculpturist’ of ‘vormgever’ beter van toepassing zijn.
En daar zijn er veel van in Nederland.

Veel meer dan de ruim 140 leden die de NKvB momenteel telt. We zijn 4 NKvB leden tegen gekomen op de Wikipedialijst van beeldhouwers. Die lijst is lang niet volledig want veel meer beeldhouwers, inclusief NKvB-leden zijn te zien in Beeldengalerij Het Depot (Wageningen), in de beeldentuinen van het Kröller-Müller Museum, kasteel Nijenhuis (behorend bij museum De Fundatie), ruïne Ravensteyn (Heenvliet) en beeldentuin Mariënheem.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De wolk

Kunstenaaars willen zich nog wel eens met het ongrijpbare bezighouden. Neem nu de wolk. Symbool voor lucht, licht en vluchtigheid. En natuurlijk van meesterlijke oud Hollandse luchten.

Ontelbare keren geschilderd, gefotografeerd en vorm gegeven, dus wat bezielt een kunstenaar alweer een wolk te produceren? Misschien ligt de verklaring daarvoor in de wolk zelf: eindeloze herhaald, maar niet één keer hetzelfde.

In al haar verscheidenheid is de vorm van de wolk natuurlijk archetypisch. Het maakt dan ook niet uit met welk materiaal een wolk wordt gemaakt, zolang er maar ronde, bobbelige vormen in te zien zijn. In sommige kunstwerken versterkt het materiaal de symboliek van de wolk.

Vluchtigheid, in de zin van komen en gaan. Dat past goed bij een treinstation. In 2013 op het station St. Pancras in Londen en in 2015 op het hoofdstation in Lille hingen wolken die als zwevende tapijten de reizigers meenamen. Ze symboliseerden tevens de vraag hoe mensen omgaan met het zo levensbelangrijke water op aarde.

Lucy en Jorge OrtaCloud Meteoros, 2013.
cc Flickr Chris Beckett photostream Cloud Meteoros by Lucy and Jorge Orta - art installation, St Pancras Station, London

John Körmeling kreeg de opdracht om voor zes treinstations een wolk van een ontmoetingspunt te maken.

John Körmelingmeeting point De Wolk (hier in Rotterdam),

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Internet

Afgelopen week had internet en haar bijwerkingen weer onze aandacht. Wat ooit het meest democratische gebied op aarde zou worden, is de meest gecontroleerde en aangestuurde verblijfplaats geworden. Aangestuurd door anderen dan jij, verblijfplaats van bijna iedereen. En wie er nog niet is ingestonken, wordt er in gemanipuleerd.

Wellicht is er ergens nog een klein stukje underground waar internet gratis én veilig is, maar zulke plekjes zijn slechts toegankelijk voor nerdy whizzkids (excusez le jargon). Het grote speelplein is ondertussen dermate kapot dat zelfs die-hard ‘early adopters’ (wederom jargonale excuses) het plein dreigen te verlaten.

Dat we vooral digitaal met elkaar verbonden zijn voorzag Nam June Paik (1932 – 2006) al in 1995. Hij voorspelde dat mensen meer via de ‘Electronic Superhighway’ met elkaar in contact zouden zijn, dan via fysieke transportmiddelen.

Nam June PaikElectronic Superhighway: Continental U.S., Alaska, Hawaii, 1995.
cc Flickr Adam Fagen Electronic Superhighway West

En omdat de virtuele wereld voor veel mensen steeds meer de echte wereld lijkt te worden is het logisch dat men daar aan zijn of haar populariteit werkt.

Dat kan bijvoorbeeld met de krasloten van Dries Depoorter, Verkrijgbaar in de Popular Vending Machine. Krassen maar en je maakt kans op 25 duizend nepvolgers op je Instagram of Twitter account.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Van de duivel en de duif

En de duiven, zij keken op ons neer. In vervolg op de vorige duif.

Ik heb den Geest zien nederdalen uit den hemel, gelijk een duif, en bleef op Hem

Een zondags stukje tekst (Johannes 1:32) dat goed aan duivemansoren was besteed. Want zo na de allereerste Goede Vrijdag, wellicht na de eerste Pasen, Hemelvaart of Pinksteren, fladdert ‘den Geest’ zoekend rond, in de verwachting dat Jezus terug op aarde komt.

De arme duif is ondertussen radeloos want waar het beestje ook op ging, geen Jezus. Daarbovenop wordt het vogeltje geplaagd door onbegrip van lieden die er de duivel in zien. Waarschijnlijk doet de duif daarom zo vreselijk haar best zich qua ontlasting van de duivel te onderscheiden.

In vervolg op de vorige duif vandaag nog wat duifjes.

Duif ontmoet de duivel.
Duivelsbron bij de Annenkapel in Görlitz (Duitsland).
cc Flickr GörlitzPhotography Devil vs Dove

Maar op wie zal ik nu nederdalen, denkt de naar Jezus zoekende duif.

Deze? Hm, wellicht te arrogant voor een Jezus.
Ceasar (beedlhouwer Nicolas Coustou, in de Tuilerieën, Parijs).
cc Flickr Eric Chan photostream Julius Caesar and his pigeon

Deze dan?. Mwah, ik dacht niet dat Jezus een depri was.
Kain (beeldhouwer Henri Vidal, eveneens in de Tuilerieën).
cc Flickr Toni Birrer photostream Depressed In Paris

En ook al is de duif kunstliefhebber, de kunst houdt niet altijd van de duif.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De duif

Het gebruik van dieren in de kunst kan altijd tot wat reuring leiden. Zelfs als de beestjes dood zijn en tot kunst worden verheven. Zelden als de dieren tegen de muur gaan.

Neem nou de duif….

De vogel heeft al een rijke geschiedenis. Niet geheel geslaagd als luchtfotograaf, dan toch wel als oorlogsheld. De roemruchte William of Orange was in de Tweede Wereldoorlog werknemer bij Britse militaire geheime dienst. Naar verluidt heeft die duif een paar prima nazaten geleverd.
cc commons.wikimedia.org File Pigeon William of Orange

De duif als drager van materiële en immateriële boodschappen spreekt nog steeds tot de verbeelding. In Argentinië werd vorig jaar een duif neergeschoten, die verdacht werd van drugstransport. Eerder werd in India een duif gearresteerd, die een dreigbriefje met zich meedroeg. Een ander werd in hechtenis genomen wegens spionageactiviteiten voor Pakistan.

Is er nog een toekomst voor de duif als boodschapper?

Jawel. In samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen ziet het Britse designbureau Studio PSK mogelijkheden voor de ‘perfecte duif’ als verspreider van gecodeerde biotechnologische informatie.

Het duo Revita Cohen en Tuur van Balen denken de ’gouden duif’ gevonden te hebben. Door de stoelgang van de vogel met genetisch gemanipuleerd voedsel te beïnvloeden, hopen ze dat de duif een biologisch zeepje uitpoept, Goed voor “stedelijke ontsmetting’.
cc Flickr Ars Electronica photostream Pigeon d'Or - Tuur van Balen

Vorige Volgende