Je zou denken dat ze bij de instellingen voor hoger onderwijs heel slim zijn. Toch verloren de instellingen gezamenlijk bijna 300 miljoen euro op hun derivaten. Al mag het geen verlies heten.
Een op de drie instellingen in het hoger onderwijs maakt gebruik van derivaten. Voor veel instellingen is het de enige manier om risico’s (van renteschommelingen) af te dekken en zodoende genoeg kapitaal aan te trekken. Het wordt echter vervelend als deze derivaten in waarde verminderen. Nu is dat precies het geval.
De onderwijsinspectie heeft onderzoek gedaan naar de derivatenposities van alle MBO’s, HBO’s en universiteiten in Nederland. En het plaatje ziet er niet goed uit.
Veertig instellingen hebben voor dan 1,3 miljard euro aan leningen afgedekt met derivaten. Die zijn nu, let op, -289.943.513 euro waard. Dat is een boel geld.
Vooral de universiteiten zitten diep in de derivaten. Zo heeft de Universiteit van Amsterdam voor 225 miljoen euro aan derivaten afgedekt, maar zijn die nu -44 miljoen euro waard. Bijkomend probleem is dat een deel van die derivaten ‘verweesd’ is: ze dekken geen lening, omdat die lening niet doorging. De derivaten (nu dus met een negatieve waarde) moeten wel betaald worden. Stadsgenoot VU doet het niet veel beter. 150 miljoen aan derivaten die nu op -80 miljoen staan.
Geen paniek
De inspectie schrijft: ‘ Bij veel instellingen die derivaten hebben, is de marktwaarde momenteel negatief vanwege de lage rentestand. De negatieve waarde van de derivaten betekent niet dat dit bedrag nu als verlies geldt. Het betekent dat het derivaat momenteel geen voordeel oplevert en daardoor als negatief gewaardeerd wordt. De instelling betaalt een premie voor de zekerheid dat de rente niet boven een vooraf vastgestelde grens kan stijgen.’
Wel constateert de inspectie dat de kennis van scholen te beperkt is. Het ANP meldt het volgende: ,,Hbo- en mbo-scholen moeten veel meer financiële kennis hebben voordat ze ingewikkelde producten zoals derivaten kunnen aanschaffen. Daarom moeten de sectorraden scholen beter gaan voorlichten. Dat schrijft minister Jet Bussemaker van Onderwijs dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.
De minister gaat de regels voor het kopen van derivaten door scholen aanscherpen. Dat werd al afgesproken in het regeerakkoord tussen VVD en PvdA. Derivaten zijn risicovolle beleggingsproducten. Instellingen kopen die om zich in te dekken tegen renteschommelingen. Dat blijft toegestaan, maar speculeren voor winst wordt verboden.
De afgelopen tijd kwamen grote mbo-scholen in zwaar weer terecht doordat ze hadden geïnvesteerd in derivaten. Bussemaker wil verdere problemen voorkomen en verwacht van scholen ‘dat zij verantwoord omgaan met publiek geld dat bestemd is voor onderwijs en daarbij met verstand van zaken opereren’.
Het ANP bericht gaat verder met de mededeling dat er wel degelijk problemen kunnen ontstaan met een zogeheten margin call, waarbij een onderpand noodzakelijk is. Er zijn in totaal zes scholen die zo’n regeling hebben.
Ook kan het problematisch zijn als scholen derivaten met open posities hebben. Dat is een derivaat, waarvan de bijbehorende lening niet doorgaat. Drie universiteiten en drie mbo-instellingen hebben zo’n derivaat omdat hun bouwplannen zijn uitgesteld of afgelast. Open posities worden in de nieuwe regels expliciet verboden.
Bussemaker legt in de nieuwe regels verder vast dat banken onderwijsinstellingen moeten zien als niet-professionele beleggers. Dan is de bank verplicht beter voor scholen te zorgen als ze derivaten aankopen.
Overigens zat Bussemaker tot voor kort in het College van Bestuur van de UvA.
Reacties (15)
Mooi stukje werk Dimitri! Het toont aan dat er nog meer domoren zijn dan alleen corporatiebestuurders.
En dat het nuttig is dat fancy producten van Finance aan banden worden gelegd.
Misschien ben ik wat simpel, maar het lijkt me toch heel simpel.
Een instelling uit de non-profit heeft wat geld over. Geld dat geleend is, maar nog niet nodig. Of een reservering voor het vastgoedonderhoud. Of een subsidie die voor langere termijn werd uitbetaald. Kort en goed: je hebt wat geld dat je niet nu meteen nodig hebt.
En dat wil je natuurlijk niet in een ouwe sok op zolder bewaren, dat snap ik ook wel. Misschien is het slim om dat tegen een wat hogere rente op een spaarrekening weg te zetten. Ook dat snap ik.
Maar dan houdt het toch op? Je verdient er wat aan, door de rente, en ja, die kan wat wisselen. Maar dan verdien je toch nog steeds? En ingewikkelder dan dat wil je het toch niet maken, moet je het ook niet willen maken?
Geld met geld verdienen, dat moet je aan banken overlaten. Jij bent een school, een corporatie, een pensioenfonds, een gemeente…. Doe waar je goed in bent, wees zuinig op je centen en beheer ze verstandig.
De instelling die idioten inhuurt die méér dan dat willen moet beboet worden, en onder curatele worden gesteld. De idioten die méér dan dat doen, moeten ontslagen worden. En hun wanpraktijken moeten aan de grote klok worden gehangen, zodat niemand ze ooit nog in dienst neemt.
Veel ingewikkelder dan dat hoeft het allemaal niet te worden.
Maar misschien ben ik wat simpel….
De onderwijsinspectie meldt inmiddels dat de VU en de UvA verwisseld zijn: http://www.onderwijsinspectie.nl/actueel/nieuwsberichten/rapportage-derivaten.html
@3 maakt niet uit: ze gaan toch fuseren.
Is dit dus kenniseconomie?
@5: Je vraagt het je bijna af. De meeste universiteiten hebben toch wel iets van een economiefaculteit, of iets met een andere naam dat stiekem toch een economiefaculteit is? Dan zou je denken dat de expertise in huis is…
Waarvoor waren leningen van honderden miljoenen nodig?
Derivaten hebben een functie als verzekering tegen koers-stijgingen of koers-dalingen.
D.w.z. dat een partij een risico overneemt van een andere partij.
Als ik het goed begrijp hebben onderwijsinstellingen rente-risico’s afgekocht d.m.v. derivaten.
Blijkbaar is de rente nu laag, want de derivaten zijn nauwelijks iets waard.
Dat is dus goed nieuws!
(een brandverzekering is ook pas iets waard als uw huis afbrandt).
Of hebben onderwijsinstellingen derivaten gekocht, niet om risico’s af te dekken, maar als speculatie?
UvA ontkent derivatenrisico van 44 miljoen
@6 In mijn ervaring zijn de ambtenaren en bestuurders op een universiteit als de VU grotendeels onwetend over de kennis die ze in huis hebben. Toen ik daar studeerde werden er in elk geval zaken als nieuwe websites en e-learningsystemen van derden in huis gehaald zonder ooit daarover de eigen informatici geraadpleegd te hebben.
Ik ben benieuwd of de overheid het mogelijke bailen van een onderwijsinstelling ook belangrijk vindt.
Verder toont dit voor de Nth keer aan dat ook onder bestuurders Sturgeon’s Law van toepassing is: 90% kun je direct naar huis sturen door een intrinsiek gebrek aan intellect.
“Overigens zat Bussemaker tot voor kort in het College van Bestuur van de UvA.”
Dimitri: kun je overigens even het volgende woord in het woordenboek opzoeken:
R E C T I F I C E R E N
Tenzij het natuurlijk alleen een feitelijke mededeling was.
De enige manier om met derivaten méér geld te verliezen dan de totale inleg is door derivaten te verkopen, schrijven genoemd door vaklui.
Een derivaat is als een verzekering, (bij voorbeeld een brandverzekering), er is één partij die een recht koopt,de verzekerde die betaalt daar maandelijks een premie voor.
Daartegenover staat één andere partij, de verzekeringmaatschappij, die laad de verplichting op zich om in geval van brand de in de polis genoemde som te betalen
De verzekeringsmaatschappij loopt dus een risico.
Het ongelukkige met derivaten als opties, is het feit dat een verkoper niet het hele bedrag als dekking voor het risico aan hoeft te houden, maar slechts een fractie ervan de, (komt ie) margin.
Er kan dus lekker geld verdient worden met en behoorlijke hefboom.
Bijvoorbeeld putopties op de AEX index.
Alleen wat menigeen vergeet is dat als de AEX door de hoeven gaat, de marginverplichting vele malen groter wordt, hetgeen resulteert in een telefoontje van uw broker, de margin call, “Zou u even x miljoen bij willen storten?”
Vandaar de volkomen terechte paniek die nu uitgebroken is.
Deze wetenschap heb ik op een regenachtige zaterdag bijelkaar gegoogled, dus het is niet echt rocket science.
mompelt iets over leergeld betalen….
@esgigt
Dit heeft helemaal niets met leergeld te maken.
Het is gewoon: “Maak je huiswerk, sukkel!”