Formatie Stiekum en Lek-maar-raak

We zijn er bijna, we zijn er bijna, maar nog niet helemaal. Het einde van de coronacrisis? Nee, de naderende crisis van Rutte IV.

De kranten staan er bol van: Regeerakkoord binnen handbereik, Kabinetsformatie nadert ontknoping, Coalitieakkoord waarschijnlijk begin volgende week en meer van dat soort spannende koppen.

En alle onderhandelaars hadden wel iets te melden. Segers (CU) dacht niet deze week de boel af te ronden. Kaag (D66) zei monter dat het “heel mooi, heel ambitieus” zal worden. Hoekstra (CDA) vond heus dat ze “echt een heel eind zijn” en keek minzaam tevreden terug op “een productieve avond”.

Rutte had ook heel wat te melden: “we zeggen pas wat als we er uit zijn”. Hij hoeft natuurlijk ook niets te zeggen, want ergens binnen of rond het formatieteam staat de kraan open en weten we dat er een minister voor Stikstof en Natuur zal komen.

Een kabinet van twintig ministers en tien staatssecretarissen moet gratis kinderopvang, rekeningrijden, miljarden naar onderwijs en klimaat en twee nieuwe kerncentrales voor elkaar zien te krijgen.

Dat weten de onderhandelaars, dat weten de informateurs en dat weet de pers. De Tweede Kamer , die de opdracht tot deze informatieronde heeft verstrekt, moet het ook uit de pers vernemen.

Pogingen om daar verandering in te brengen lopen stuk, nota bene in de Tweede Kamer. Pieter Omtzigt deed op 30 november een voorstel om een debat over de formatie op de agenda te zetten. Over dat voorstel werd 7 december hoofdelijk gestemd. Het plan sneuvelde met 60 stemmen voor en 67 tegen.

Omdat het een hoofdelijke stemming was kunnen we precies achterhalen wie de voor- en tegenstemmers waren. Op moment van dit schrijven moest dat wel via een omweg. Normaal gesproken staan de namen van de stemmende Kamerleden bij de uitslag vermeld. Nu moesten we die uit het plenair verslag van 7 december vissen.

Voor: PVV 15, SP 8, PvdA 6, GL 5, PvdD 5, FvD 4, Volt 3, JA21 2, SGP 2, DENK 3, Groep Van Haga 3, Omtzigt 1,  Den Haan 1, BBB 1, BIJ1 1.

Kortom: alle oppositiepartijen wilden een debat met Rutte IV. Die sloeg de uitnodiging af.
Tegen: VVD 29, D66 23, CDA 12,  CU 3.

Wacht eens… We missen 23 Kamerleden. Dat klopt want er waren bij aanvang van die vergadering 137 leden aanwezig. Daarvan waren maar 127 leden present bij de stemming.

Stel nu dat al die 137 Kamerleden ook braaf aan de stemming hadden deelgenomen. Verandert dat veel aan de uitslag? Er vanuit gaande dat de afwezigen hetzelfde zouden stemmen als hun partijcollega’s scheelt het slechts twee tegenstemmers minder.

Zou de Tweede Kamer compleet zijn geweest én iedereen zou ook bij de stemming overeenkomstig de partijdiscipline hebben gestemd, dan zouden er drie tegenstemmers minder zijn geweest.

Onder de afwezigen telden we een paar bewindslieden en onderhandelaars bij de kabinetsformatie. Stel dat hun stem inderdaad niet uitgebracht kon worden, maar die van de overige afwezigen wel, dan ziet de uitslag er ineens heel anders uit. Het voorstel zou aangenomen zijn!

Wat de reden voor de afwezigheid ook was, de oppositie heeft een kans laten liggen. Zou de oppositie wel voltallig aanwezig zijn geweest (en een deel van de Rutte IV-adepten niet) dan zou het voorstel met 73 voor en 67 tegen aangenomen zijn.

Opvallend: van de formatie-onderhandelaars waren Sigrid Kaag, Rob Jetten (D66) en Sophie Hermans (VVD) wel aanwezig. Wobke Hoekstra, Pieter Heerma (CDA), Gert-Jan Segers en Carola Schouten (CU) waren er niet. Ook Rutte was er niet bij. Grote vraag: waar waren zij? En als ze bij elkaar zaten: waarover spraken zij? Zat Rutte iets met CDA en CU te regelen achter de rug van D66 om?

Jesse Klaver was een van de afwezigen bij de stemming en had dus wel wat goed te maken. Naar aanleiding van informatie die ook hij dus uit de pers moest halen, werd hem duidelijk dat er geen ‘beknopt regeerakkoord’ in de maak is, maar een regeerakkoord én regeerprogramma. Dat is niet de opdracht waarmee de Kamer de informateurs op pad heeft gestuurd. Klaver stuurde een brief de Tweede Kamervoorzitter,  Vera Bergkamp, die het verzoek doorgaf aan de informateurs. Of de informateurs even tekst en uitleg wilden geven.

Nou, dat wilden ze wel. Geheel in stijl van de nietszeggendheid conform de Rutte-doctrine antwoordden zij:

Tijdens onze persconferentie van 6 oktober jl. wees de eerste ondergetekende er onder meer op dat het thema dat de heer Klaver nu in zijn brief noemt, onderdeel van de formatiebesprekingen zou worden waarbij werkenderwijs wordt gekeken hoe dat zo concreet mogelijk invulling kan krijgen. Wij verwijzen verder naar onze brief aan u van 6 december jl. (Kamerstuk 35 788, nr. 74) en hetgeen daarin is opgenomen over de presentatie van een coalitieakkoord door de vier fracties voor het begin van het komende reces zodat daarover een debat in de Kamer kan worden gevoerd.

U snapt, daar was Klaver niet blij mee en eiste nog dezelfde avond “een fatsoenlijk antwoord” op zijn vraag. Wordt het niet tijd dat de Tweede Kamer de informateurs terugroept? Bij weigering volgt ontslag.

Probleem bij zo’n manoeuvre is natuurlijk dat de Rutte IV-partijen daar nooit mee in zullen stemmen. Het beloofde ‘nieuwe elan’ is in de kiem gesmoord. We zullen die stiekeme stilte moeten ondergaan.

Dat wordt dus reikhalzend uitkijken naar het verslag van de informateurs, want conform de motie Eerdmans/Wilders (6 april 2021, aangenomen met alleen FvD, groep Van Haga en fractie Den Haan tegen) worden dan ook de gespreksverslagen geopenbaard.

Oh, da’s waar ook… Die worden veel eerder gelekt.