De Raad van Europa heeft in het kader van de coronacrisis richtlijnen gepubliceerd voor de behandeling van mensen wiens vrijheid door de overheid is benomen.
De Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) herinnert overheden aan het absolute verbod op marteling en inhumane of mensonterende behandeling van mensen in gevangenschap. De richtlijnen zijn relevant voor alle mensen in voorlopige hechtenis (in afwachting van verdere strafrechtelijke stappen), gevangenissen, detentiecentra voor immigranten en (psychiatrische) zorginstellingen. Het uitgangspunt is dat autoriteiten alles moeten doen om de gezondheid en veiligheid van mensen, inclusief personeel, te beschermen. Concreet dringt de commissie onder meer aan op het zoeken naar alternatieven voor vrijheidsbeneming, vooral in het geval van overbevolking van faciliteiten.
Overbevolking
Dit is een richtlijn die bijvoorbeeld Frankrijk zou moeten bewegen om mensen in gevangenissen vrij te laten, iets waarop ook mensenrechtenorganisaties en advocaten aandringen. Frankrijk kreeg in januari nog een tik op de vingers van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens voor de afwezigheid van “decent conditions of detention”. Gedetineerden zitten vaak met 2, 3 of 4 mensen in een krappe cel. Er is tenminste één gedetineerde besmet met het coronavirus, deze 74-jarige man is overleden. Het dringende verzoek is niet om iedereen vrij te laten maar wel zoveel mensen zodat geen sprake meer is van overbevolking en om kwetsbare gevangenen vrij te laten.
Bovendien is er gevaar voor onrust in de gevangenissen. Nadat in Franse gevangenissen het bezoek werd opgeschort ontstond een opstand, waarbij het gevangenispersoneel schoten heeft gelost. Eerder waren er ook opstanden, waarbij doden vielen en gedetineerden ontsnapten, in Italiaanse gevangenissen.
Voorlopige hechtenis
Verder zouden overheden volgens de Commissie meer gebruik moeten maken van alternatieven voor voorlopige hechtenis. In Nederland is in de afgelopen week voorlopige hechtenis geschorst voor in elk geval twee mensen die verdacht worden van strafbare feiten. Het gaat om een man, verdacht van drugstransport en witwassen, wiens ouders een kwetsbare gezondheid hebben waarin “een verdere verslechtering is opgetreden”, en een vrouw, verdacht van drugshandel en -bezit, voor wie het vanwege haar leeftijd (67) en kwetsbare gezondheid van belang is dat het risico van besmetting zo klein mogelijk wordt gemaakt. Beide personen moeten wel aan een aantal voorwaarden voldoen.
Vreemdelingendetentie
Verder stelt de Commissie dat overheden “[should] refrain, to the maximum extent possible, from detaining migrants”. Ik schreef eerder al over de ontwikkelingen in Nederland en elders en dit zal deels alweer achterhaald zijn. Het is in elk geval bekend dat uitgeprocedeerde asielzoekers die in vreemdelingendetentie op Rotterdam Airport vastzaten naar asielzoekerscentra zijn overgebracht, omdat er vanwege reisbeperkingen geen zicht op uitzetting is. Maar het Rotterdams Ongedocumenteerden Steunpunt meldde gisteren dat er nog mensen in detentie zitten:
Ik krijg een telefoontje vanuit detentiecentrum Rotterdam. Ze zitten daar nu 21 uur per dag met z’n 2-en op cel. #Corona zou er voor moeten zorgen dat deze onschuldige mensen vrij komen nu er toch geen zicht op uitzetting is.
Ook zouden er al mensen die besmet zijn met het coronavirus zijn weggebracht met ambulances.
Menselijk behandelen
In het geval dat mensen die in quarantaine worden geplaatst schrijft de Commissie voor dat hen dagelijks mogelijkheden voor “betekenisvol menselijk contact” worden geboden. Dat is niet voor niets, want isolatie in de gevangenis is mentaal zwaar en kan leiden tot psychische schade – het is inhumaan. Dat geeft te denken over de mogelijkheden voor overheden om zelf-isolatie van gedetineerden af te dwingen. Zelf-isolatie in een gevangenis betekent dat mensen zoveel mogelijk in hun cel moeten blijven en dat contact met anderen moet worden beperkt. Activiteiten kunnen dan waarschijnlijk niet doorgaan, het ‘luchten’ zal bij toerbeurten moeten gebeuren. Bezoek aan gedetineerden is overigens al opgeschort, hoewel de mogelijkheden om te bellen en skype zijn verruimd.
Advocaat Peter Plasman zei op Twitter: “Stuur gedetineerden die niet persé vast hoeven te zitten per direct met huisarrest naar huis”. Vooral voor mensen die geen gevaar voor de samenleving zijn dringt de vraag zich op of vrijheidsbeneming onder corona-omstandigheden nog te rechtvaardigen is. Gezien de gevolgen van ‘social distancing’ voor mensen in detentie is het misschien niet mogelijk is om én besmetting in gevangenissen tegen te gaan, én mensen humaan te behandelen.
Reacties (1)
Nergens is een lockdown en social distancing makkelijker in te voeren als in een gevangenis, gewoon zorgen dat de in en uitloop geminimaliseerd en gecontroleerd wordt. Desnoods test je de gevangenis medewerkers op het virus, anderen hebben er niks te zoeken. Dat er in Frankrijk nog 4 gedetineerden op 1 cel zitten is een schande op zich, waarom wijst Brussel wel steeds met het vingertje naar het Oostblok maar worden dit soort dingen ontzien?
We hebben de politie staks hard nodig om de regels te handhaven, honderden criminelen de straat op sturen die extra in de gaten moeten worden gehouden werkt daarbij averechts. Het is heel naïef om te denken dat die braaf thuis zullen blijven zitten en er zijn heel wat gesloten bedrijven die er extra aantrekkelijk bijliggen voor deze groep. De mensen in o.a. de verzorgings en bejaarden tehuizen krijgen ook geen bezoek meer, daar heb ik vele malen meer medelijden mee dan met een stel veroordeelde criminelen.
Immigranten van vreemdelingendetentie tijdelijk naar een gesloten asielzoekers centrum overbrengen daar kan ik me wel in vinden. Wel moet er dan tegelijk geregeld worden dat bepaalde organisaties dat dan niet weer misbruiken om schadevergoeding te eisen omdat ze dan te lang moeten wachten, die miljoen kunnen we nu wel beter gebruiken. Daarna moet eens grondig gekeken worden of we überhaupt wel nog zoveel nieuwe immigranten kunnen huisvesten, de nadelen van een steeds grotere bevolkingsdichtheid blijken nu wel heel duidelijk.