COLUMN - Mijn cursisten in de pre-inburgeringscursus worstelen soms met onze regels en bureaucratie. Onze gesprekken geven me echter ook een nieuwe kijk op het nut van regels.
Wie als asielzoeker naar Nederland komt en een verblijfsstatus krijgt, is verplicht om een inburgeringscursus te volgen. Sommige gemeenten willen echter dat statushouders direct met inburgeren beginnen zodra zij in de gemeente komen wonen, zeker nu een lange zomervakantie aanbreekt. Zij organiseren daarom voor de statushouders een pre-inburgeringscursus.
In de pre-inburgeringscursus zetten statushouders de eerste stappen in het leren van onze taal. Ze leren hun weg te vinden in de gemeente en de publieke voorzieningen, zoals zorg, onderwijs, jeugdzorg en werk. Uiteraard is er ook veel aandacht voor de geschreven en ongeschreven regels in ons land. Terwijl heel Nederland zich opmaakt om vakantie te gaan vieren, zijn mijn cursisten en ik vorige week gestart met een cursus die de hele zomer doorloopt.
Tot nu toe merken we nog niet zo veel van verschillen in normen en waarden, maar wel in de praktische uitwerking daarvan. Nederland is een land van regels en vergaande bureaucratie. Het regelen van zaken gaat over veel schijven en daar wil nog wel eens wat mis gaan. Voor een nieuwkomer is het soms best lastig daar je weg in te vinden.
Neem bijvoorbeeld reizen met het openbaar vervoer. Vroeger kon je eenvoudig bij het instappen een kaartje kopen. Tegenwoordig moet je een OV-kaart aanvragen. Daarvoor heb je een pasfoto nodig, moet je online een vragenformulier kunnen invullen en een bankpas hebben om mee te betalen. Heb je eenmaal zo’n kaart, dan kun je een kortingspakket kopen. Dan ben je echter niet klaar, want je moet dat pakket ook nog laden op je OV-kaart. Je moet eraan denken bij wijziging van vervoer tussentijds uit te checken en opnieuw in te checken, enzovoort.
Als snel kwamen we problemen tegen. De gemeente stelt deelname verplicht en vergoedt daarom de reiskosten voor de activiteiten die de cursisten moeten uitvoeren. Daarvoor moeten de cursisten naar de balie van de vervoerder, waar de vergoeding op hun OV-kaart wordt gezet. Dat was mooi bedacht, maar de praktijk was soms anders. Sommige OV-kaarten bleken niet goed te werken. Bij anderen bleek dat zij niet op de door de gemeente aangeleverde lijst stonden. Zo kon het gebeuren dat we vandaag een uur op het station bezig waren alvorens we met onze reis konden beginnen. Sommige deelnemers maken nu wel kosten, maar wachten nog op hun vergoeding. Voor wie leeft van een minimuminkomen is dat best bezwaarlijk.
Ook ikzelf was hierdoor nogal gefrustreerd. Ik had er last van in de cursus. In plaats van onze aandacht te richten op leren, waren we nu bezig met het oplossen van administratieve problemen. Ik verontschuldigde me bij de cursisten voor de gang van zaken en weet die aan de ingewikkelde regels en de bureaucratie in ons land. Een van mijn cursisten zei: ‘Jullie hebben tenminste regels.’ Waar zij vandaan komt, zijn geen regels, er heerst willekeur. Omdat er geen duidelijke regels zijn, heeft zij geen rechten en kan ze zich nergens op beroepen. Onze Nederlandse regels zijn vaak ingewikkeld en bureaucratisch, maar dankzij die regels weet je wel wat je rechten zijn en kun je ook je recht halen. Je hebt rechtszekerheid.
Je recht halen is alleen best moeilijk. Je moet leren dat je zelf verantwoordelijk bent. Dat je niet mag aannemen dat een probleem vanzelfsprekend wordt opgelost als je het eenmaal aan de orde gesteld hebt, zeker niet als het geen standaardprobleem is. Als burger moet je er zelf achteraan, net zolang tot je probleem naar tevredenheid is opgelost.
Voor mijn cursisten is dat best een opgave. Zij komen uit landen waar het als zeer onbeleefd wordt ervaren om een eenmaal gesignaleerd probleem herhaaldelijk aan de orde te stellen. Waar het aanspreken van autoriteiten op hun verantwoordelijkheid nog wel eens gezien wil worden als ondermijning van het gezag. Waar wie in discussie gaat met het gezag en lastige vragen stelt, zomaar kan worden opgepakt door de politie. Dat is een mooi bruggetje naar onze Grondwet, naar de rechten en plichten van Nederlandse burgers. De onderwerpen voor de komende bijeenkomsten dienen zich vanzelf aan. Daarmee krijgt ervaringsleren voor mij een nieuwe lading.
Reacties (32)
Het voorbeeld is niet zozeer een afspiegeling van de Nederlandse bureaucratie in het algemeen (ga voor de lol eens in Frankrijk or Italië wonen), maar heeft vooral te maken met die onsterfelijke miskleun van een OV Chipkaart. Duurder, ongelofelijk inefficiënt en vatbaar voor privacyschendende praktijken. Het Nederlandse OV-chipkaartsysteem is gewoon iets om je voor dood te schamen, ook tegenover buitenlanders. De bedenkers ervan mogen wat mij betreft de gevangenis in om hun daden te overdenken.
Ik heb zo’n buitenlander aan de grens zo’n kaartje uit een automaat zien kopen. Hij had er geen idee van dat hij die daarna nog langs zo’n paaltje moest swipen. Bij controle was de conducteur onverbiddelijk: “Yes, but we are not another country.”
@1: […] ga voor de lol eens in Frankrijk or Italië wonen […]
Echt, ik zou bijna zeggen: dat doe je niet voor je lol. Maar idd, het kan erger dan in NL. In NL is het de ondergrondse veroordeling die altijd op de loer ligt, het vooroordeel, het vingertje. Elders is bureaucratie sterker. Maar het effect is hetzelfde: impliciete uitsluiting van hen, die de geschreven en ongeschreven regels niet beheersen. Het kost zeker drie generaties voordat die regels beheerst worden en dan nog draag je de aangeleerde reflexen mee die ‘echte’ Nederlanders identificeren met ‘den vreemde’.
Anders gezegd: slechts weinigen maken kans echte Nederlander te worden.
En dat effect werkt waarschijnlijk voor alle landen, steden, dorpen, waar ook ter wereld.
Jouw probleem? Wiens probleem?
Deze ongeschreven regel gaat er van uit dat iemand die geconfronteerd wordt met een bureaucratisch probleem zelf verantwoordelijk is voor de oplossing. Ik heb daar grote moeite mee. Om twee redenen.
De eerste is dat het om problemen gaat die wij niet zelf veroorzaken, maar die ingebakken zitten in de bureaucratie en de digitale spoken die deze heeft opgeroepen. Het is niet ons probleem. Het is het probleem van de overgeid, de instanties, de banken, de NS of wie dan ook. Niet het probleem van de immigrant of de autochtoon. Waarom laten we de veroorzakers van het probleem buiten schot?
De tweede reden waarom ik deze regel discutabel vind is dat die uitgaat van de veronderstelling dat iedereen in staat is die -door de bureaucratie veroorzaakte- problemen zelf in z’n eentje op te lossen. Het zal zeker een aantal slimme en mondige burgers lukken. Nieuwkomers, ouderen, iedereen die wat moeilijker in het leven staat dan fortuinlijke elitekinderen kan in de bureaucratisch shit wegzakken. Hulp is wegbezuinigd en afhankelijk van vrijwilligers en andere aardige mensen.
@3: Goed punt.
@3:
Het is wel ons probleem. Bliksem heb je ook niet zelf veroorzaakt, toch zijn de gevolgen wel voor jou als t je huis raakt
Ten tweede: Vluchtelingenwerk, COA, gemeenten, Humanitas et cetera…. Die mensen zijn niet zielig of onkundig. Ze zijn door de hele vluchtelingenketen incl IND gegaan. Zo’n drempeltje als OV problemen kunnen ze prima aan. Zeker qls ze een hulpvraag uitzetten.
@5: Bliksem heb je ook niet zelf veroorzaakt, toch zijn de gevolgen wel voor jou als t je huis raakt
Ga jij me nu vertellen dat onze democratische instituten net zo’n onbeheersbaar natuurverschijnsel zijn als de bliksem? Hoe heet jij in werkelijkheid? Pangloss?
Natuurlijk is het “ons” probleem, maar het is geen individueel probleem als je er tegen aan loopt.
Een land als Nederland kan niet zonder regels en een uitgebreide bureaucratie. Dat is juist een teken dat je je in een ontwikkeld en beschaafd land bevindt. Nergens in Nederland schuif je een overheidsambtenaar wat toe om de regels wat te versoepelen. (voor zo ver ik weet althans)
Dat vreemdelingen daar moeite mee hebben, dat kan ik begrijpen.
In Zuid Europa is al sprake van clientelisme. Afgezien van de corrupte VVD’ ers wil eigenlijk niemand dat in ons land. (Je zou kunnen zeggen dat de VVD atypisch is) Vreemdelingen moeten dus extra hard werken om dit te begrijpen. Of lid worden van de VVD;-)
Ik vraag me af of mensen als Lutine wel lezen.
Op sommige vlakken stellen lokale overheden hulp beschikbaar in de ‘strijd’ tegen diezelfde lokale overheid. Of een zorgverzekeraar vergoedt hulp om zaken gedaan te krijgen bij diezelfde zorgverzekeraar.
Uiteraard geldt ook hier dat je zelf verantwoordelijk bent. Als je die hulp niet inschakelt dan kan het gebeuren dat je achter het net vist. Problemen lossen zichzelf niet op en de ambtenarij maakt fouten aan de lopende band. Overheidsapparaten zijn nu eenmaal log en soms bemenst door niet al te gemotiveerde mensen. (Je kan toch niet ontslagen worden)
@8
Ik vraag me af of jij wel (begrijpend) kunt lezen……
@1: +∞
Het gechicaneer met die OV chip is hier ten huize helaas ook een terugkerend onderwerp van discussie omdat ik pertinent weiger me aan die schofferende poppenkast te onderwerpen of voor een incidentele reis eerst een doctoraal vervoersretributie te voltooien. Mijn levensgezel heeft als zzp-er een aangeboden publieksvriendelijker kaartvariant (met achteraf betalen) geaccepteerd. Maar die geldt voor slechts een enkele zzp-er, een ‘plus one’ mogelijkheid is er niet.
Het grote verschil met bovengenoemde inburgerende vreemdelingen is echter dat ik als redelijk gesettelde inboorling wèl alternatief vervoer binnen bereik heb.
Wat ik niet bij dit artikel begrijp is waarom die gemeente het betreffende bedrag niet gewoon op de rekening van de pré-inburgeraar stort. Of zelf het vervoer regelt. Als ik zie wat er hier bij het plaatselijke AZC (dat nota bene vlak bij het treinstation ligt) aan personenbusjes af en aan rijdt…
@5
Nou, nee, niet meer dan de mensen die hier al jaren, decennia wonen. En die hebben er net zoveel problemen mee. Ouderen die -meestal als sluitpost- niet weten hoe ze wat moeten regelen met het OV, maar ook eerder al bij zaken als onderhoud in tuin en huis. En ook voor de minder ouden van dagen. Mensen die wat moeite hebben met het lezen van technische brieven, of een enkele keer vergeten een betaling (op tijd) te doen, lopen al snel tegen problemen aan, die rap groter en onbeheersbaarder worden. Dit rapport van de Nationale Ombudsman is nog actueel genoeg.
‘Minder regels’ is niet alleen een kreet voor bedrijven die hun werknemers, de omgeving en de maatschappij een poot uit willen trekken, maar ook voor mensen die willen weten waar ze aan toe zijn. Meer regels betekent niet eerlijker, vooral niet als er allemaal uitzonderingen worden gemaakt voor degenen die wél de lasten kunnen dragen, maar het niet willen.
@1 Klopt. Zoals een van mijn cursisten heel trots vertelde dat hij zelf online een kortingsabonnement gekocht had. Dat stond alleen niet op zijn kaart en dus werkt het niet. Het duurt wel even voor je daarachter komt. Je krijgt bij het inchecken daar ook altijd een melding van, maar als je niet weet dat je die krijgt, weet je dus ook niet dat hij ontbreekt.
@2 Ongeschreven regels leren is sowieso erg moeilijk. Vaak zijn we ons zelf niet bewust van die regels. Dat gebeurt pas als iemand ze overtreedt. Cursisten kunnen daar hele goede vragen over stellen. Die vragen bijvoorbeeld of je ook een hand moet geven bij vertrek. Of: bij het eten zeg je eet smakelijk, wat zeg je dan als je iemand een kop koffie of thee geeft? Het soort vragen waar ik dan wel even over moet nadenken, want dat verloopt grotendeels op de automatische piloot bij mij.
Dan nog kan het goed zijn dat jouw ongeschreven regels anders zijn dan die van mij. Of dat de regels in bijvoorbeeld Amsterdam anders zijn dan die in Limburg of Zeeuws-Vlaanderen. Dus aan welke regels moet iemand zich dan concreet aanpassen?
Anderzijds hebben migranten soms regels die we wat mij betreft zo mogen overnemen. De gewoonte bijvoorbeeld om mij elke dag een hand te geven en te vragen: ‘Hoe gaat het?’, de deur voor me open te houden, mee te helpen met bord schoonvegen en opruimen. Dat alles dan ongevraagd, hè.
@3 Als je niet het geld krijgt waar je recht op hebt, is dat sowieso jouw probleem, in de zin dat jij er de nadelen van ondervindt. In Nederland helpt het als je dan maar vaak genoeg aan de bel trekt. In andere culturen werkt dat soms juist averechts, want brutaal en gebrek aan respect.
Verder volledig eens met wat je schrijft. Hoogopgeleide zelfredzame burgers verheffen zichzelf te vaak tot norm, veelal onbewust denk ik. Wat als je niet zo slim bent of mondig, of wat als je laaggeletterd bent?
@5 Er is dan ook een groot verschil tussen ‘mensen helpen’ en mensen leren om het zelf te doen.
@7 Het probleem in dit geval is niet alleen de wat bureaucratische regels en de vele schijven waarover de toepassing verloopt. Als die regels tijdig, juist en volledig waren toegepast, had het geld nu al op hun kaart gestaan. Degene die het betrof was juist blij met die regels, want daar ontleent ze wel haar recht aan om het alsnog geregeld te zien.
@9
Dat gaat er wel vanuit dat mensen dat die hulp er is, dat ze tegen het credo van de zelfredzame burger in wel om hulp vragen en ook dat ze hun trots, eergevoel of schaamte terzijde kunnen schuiven.
@11 Leren reizen met het openbaar vervoer is een van de onderdelen van mijn cursus. Alles wat ze op dit gebied meemaken, is voor mij lesmateriaal. Het gaat niet om een plattelandsgemeente met spaarzamer OV.
Ik weet niet waarom de gemeente het geld niet op de rekening stort. Wellicht omdat het specifiek voor het uitvoeren van cursusactiviteiten is? Of omdat ze bang zijn dat mensen het voor andere zaken gebruiken? Of wellicht omdat ze die oplossing niet bedacht hebben? Als je niet op de lijst staat, lost ook storten het probleem niet op, want je stort alleen bij hen die wél op de lijst staan.
@12 Mooi pleidooi. Ik zou willen toevoegen: dit soort rompslomp waar mensen niet mee kunnen omgaan, zorgt ook heel veel energie op. In jouw voorbeelden: mensen die zich elke dag moeten afvragen hoe ze hun huur kunnen betalen of hun kinderen te eten moeten geven, spenderen daar hun energie aan. Om dan het verwijt te krijgen dat ze niet in staat zijn om langetermijnplannen te maken.
Ik zie mijn cursisten trouwens niet als zielig. Wel als mensen die veel hebben meegemaakt, vaak ingrijpende dingen die kunnen belemmeren dat je snel de draad kan oppakken, je goed kan concentreren, et cetera. Maar ook als mensen die heel veel kracht en doorzettingsvermogen hebben. Hoe anders ben je in staat om je land te ontvluchten en te overleven tijdens de lange tocht die daarop volgt? Ik spreek ze aan op die kracht.
@14: De gewoonte bijvoorbeeld om mij elke dag een hand te geven en te vragen: ‘Hoe gaat het?’,
Dat is een gewoonte die als het aan mij ligt niet gemeengoed gaat worden. Niks zo irritant als iemand die je geregeld ziet elke keer een hand te geven en te vragen hoe het gaat. Niet lullig bedoeld, maar bij een leraar boeit het me echt niet hoe het met hem/haar gaat. Dat bewaar ik voor intimi. Als ik naar mijn werk ga, geef ik ook niet elke dag elke collega een hand of vraag ik hoe het met hen gaat.
Nou deze gemeenteambtenaar waar we ook nog eens een BRP-straat hebben ziet t toch echt een beetje anders. Er is zoveel hulp-aanbod dat men echt wel op z’n pootjes terecht komt. Tuurlijk, er zijn bureaucratische ongemakken. Maar die zijn echt peanuts en makkelijk overkombaar. De grootste fout die we al die vrijwilligers zien maken is dat men deze mensen te veel willen helpen als in alles voor ze doen…
@12: er zijn zo ontiegelijk veel hulpavonden en projecten voor de door jouw vastgestelde problemen. En weet je wie daar op afkomen? Op wat raadsleden na geen hond. Men klaagt over het OV, over digitalisering et cetera….En dan vraag je ze: maar waarom was je er dan niet op xxx avond? Dan krijg je de slapste lulverhalen hoor. Dan sport mn kleinkind, dan is een serie op tv, ik heb een blaar op mn voet, ik ga t toch niet snappen….
@11: Seconded. Die OV chip kaart is een totaalmiskleun geheel gebouwd rond het concept, dat op andere plekken in Nederland ook opgeld doet, namelijk dat de routineuze gebruiker van een dienst beter bediend moet worden, ook als dat betekent dat de niet-routineuze gebruiker van een dienst slechter bediend wordt.
Ditzelfde principe zie je ook terug in de wegenbouw (de nieuwe A2 is op plekken stiekem twee wegen waarbij je alleen op de rechterweg kunt afslaan, bijvoorbeeld, good luck als je gewoon op de linkerweg zit terwijl je dit niet wist).
@22: Dat is erg vanuit de eigen organisatie gedacht. Vorige week was er hier een info/ideeënavond over een onderwerp dat er lokaal echt wel toe doet, maar als je voor die avond maanden tevoren concertkaartjes met bijbehorend logies en transport* hebt geregeld, ga je dat echt niet zomaar afzeggen. Gelukkig heeft de betreffende wethouder ook email. Vorige week nog stond er prominent een ingezonden brief in Het Parool o.a. over de korte termijnen en andere hindernissen die de werkende mensch moet nemen om overdag bij een gemeenteraadsvergadering een kwartiertje spreektijd te krijgen. Men kon de briefschrijver alleen vertellen wanneer de vergadering begon, niet wanneer zijn onderwerp aan bod zou komen. Zijn buurman zit in de ploegendienst, die kon het al helemaal op zijn buik schrijven. Op papier kan een structuur er heel mooi uitzien, terwijl het in de praktijk van geen kanten werkt.
*Ik heb dat weekend wel vijf keer in de bus gezeten; dat is meer dan in de voorafgaande vijftien jaar! Het gehannes met dat paaltjespiepen deed mijn gezelschap gelukkig voor me. ??
@24:
Alle fractievergaderingen zijn openbaar, men kan schrijven, mailen…. De gemeente is super benaderbaar. Maar mensen klagen gewoon liever dan dat ze in gesprek gaan. Raadsleden schreeuwen om input, maar het zijn altijd dezelfde mensen die aanwezig zijn, ongeacht het zaaltje of onderwerp.
Ik ben ook geregeld als toerist in Nederland. Tien jaar geleden maakte ik elke dag 3 uur per dag gebruik van het OV (want student), maar nu als ik weer eens in Nederland ben, voel ik me echt onbeholpen kwa OV.
@25 Raadsvergaderingen bezoeken, je mening kort en bondig formuleren, die overtuigend over het voetlicht brengen, helder communiceren, toegang hebben tot een computer, Nederlands spreken en lezen op minimaal B1-niveau (en ambtelijke stukken zijn echt niet op B1 over het algemeen), e-mails kunnen schrijven, et cetera. Allemaal vaardigheden die lang niet iedereen in huis heeft. En zeker niet laaggeletterden of analfabeten, waarvan er volgens Stichting Lezen Schrijven 2,5 miljoen resp. 250 duizend zijn in Nederland, ruim 15% van onze bevolking.
@18
Bij integreren hoort ook dat je trots, eergevoel of schaamte negeert. De kans is ook nog eens niet gering dat degene die jou helpt in het bureaucratische oerwoud een vrouw is. Als je een man bent, die als beleving heeft dat vrouwen minderwaardig zijn, dan heb je een probleem.
Er is dan ook een groot verschil tussen ‘mensen helpen’ en mensen leren om het zelf te doen.
Netjes, petjes af.
Petje op:
Heb je dan lesbevoegdheid Johanna?
Is er een opleiding tot Ervaringslerares?
Wie zegt me dat jouw wijze de juiste en beste methode is?
Is er contrôle op de wijze van lesgeven, de kwaliteit van de aangeboden hulp?
@28: Als dat zo zwaar weegt, kun je beter je toevlucht tot een staat zoeken waar vrouwen er niet toe doen. In Nederland kan (en wil) ik zo’n beleving niet als probleem erkennen.
@29: Hemaworstje heeft het lerarentekort opgelost?
@28: Mijn opmerking was wat algemener bedoeld. Trots, eergevoel en schaamte zijn echt geen zaken waar alleen migranten mee te maken hebben. Waarom denk je dat mensen bijvoorbeeld analfabetisme, laaggeletterdheid, schuldenproblemen, et cetera zo lang verborgen houden zonder om hulp te vragen? Het is bovendien een hele kunst om precies de goede vraag te stellen en dan ook nog op de juiste plek.
Denk ook aan: mensen die veel met overheidsinstanties te maken hebben, hebben daar een reden voor. Bijvoorbeeld dat ze geen werk hebben of zorg en ondersteuning nodig hebben. Vaak heb je dan te maken met verschillende loketten, met meerdere aanvragen die je elk jaar weer moet indienen, met regels die met grote regelmaat veranderen. Dat kost heel veel energie, en juist mensen die die ondersteuning nodig hebben, beschikken niet altijd over veel energie. Nog los van het feit dat ze die energie dan dus niet kunnen besteden aan hun leven van alledag. Zelf ken ik mensen, flink hulpbehoevend, die door die jarenlange papieren rompslomp zeiden: laat maar, we proberen het wel zelf; terwijl dat in hun gevoel toch echt niet een optie is. Het is dankzij professionele hulp van buiten, dat ze weer mogelijkheden zagen, er hernieuwde aanvragen werden ingediend en ze nu weer wel de broodnodige ondersteuning krijgen.
@29 Petje op:
Heb je dan lesbevoegdheid Johanna? Ja. Aan docenten NT2 wordt als eis gesteld dat ze gecertificeerd zijn, dat wil zeggen aan de hand van hun lespraktijk laten zien dat ze competent zijn.
Is er een opleiding tot Ervaringslerares? Ervaringsleren is een didactisch principe, waarbij concrete ervaringen en de reflectie daarop het startpunt zijn, in plaats van theorie en instructie.
Wie zegt me dat jouw wijze de juiste en beste methode is? Mensen die ruimschoots hun sporen hebben verdiend in het NT2-onderwijs en onderzoek daarnaar.
Is er contrôle op de wijze van lesgeven, de kwaliteit van de aangeboden hulp? Ja. Op twee manieren. Ten eerste, omdat aan NT2-docenten meestal de certificeringseis gesteld wordt. Ten tweede, omdat de slagingspercentages zicht geven op de effectiviteit van je onderwijs.