Regeldruk kabinet blijft stijgen, netto toename 810 miljoen euro

Voor de zomer onderzocht Sargasso de regeldruk die voortkomt uit regelgeving die het huidige kabinet produceert. Een update, waarbij regelgeving is onderzocht die na dat onderzoek is gepubliceerd, laat zien dat de teller vooralsnog op een netto toename van ruim 810 miljoen euro aan regeldruk staat.

We hebben het hier over de kosten die bedrijven en organisaties maken om te voldoen aan informatieverplichtingen aan de overheid (administratieve lasten) en nalevings- en toezichtslasten. De onderzoeksresultaten staan in dit exceldocument.

Vandaag zou de Kamercommissie voor Economische Zaken de antwoorden bespreken die het kabinet gaf op vragen van de commissie over het ambitieuze plan de regeldruk met 2,5 miljard euro te verlagen. Dat overleg is uitgesteld tot 9 oktober.  Sargasso heeft het onderzoek alvast aan een aantal Kamerleden voorgelegd en om hun reacties gevraagd.

Het bedrijfsleven klaagt steen en been en het kabinet neemt dat uiterst serieus. Elke euro die een bedrijf kwijt is aan het invullen van formulieren, controles en naleven van regels kan immers beter worden besteed aan de hardcore bedrijfsactiviteiten.

Het kabinet wil in deze zittingsperiode een reductie van 1,3 miljard euro aan regeldruk voor het bedrijfsleven bereiken. In de bijlage die het kabinet bij een brief aan de Kamercommissie voor Economische Zaken stuurde, staat een overzicht met 81 items die goed zijn voor een regeldrukreductie van ruim 1,2 miljard euro.

In een eerder artikel schreven we over de soms onnavolgbare wijze waarop opeenvolgende kabinetten cijfers over regeldruk publiceren. Ook nu lijkt dat weer het geval.  In de bijlage zijn eenmalige regeldrukkosten, goed voor € 370 miljoen,  niet vermeld. Verder ontbreken in de bijlage dertien regelingen die in het Sargasso-onderzoek voorkomen en € 327 miljoen aan structurele stijging van de regeldruk vertegenwoordigen.  Tevens ontbreekt minstens één maatregel van het ministerie van Justitie, die wel gevolgen voor het bedrijfsleven heeft. Deze bevindingen zijn in dit exceldocument te zien.

Sargasso vond 110 regelingen, waarvan er 41 van invloed zijn op de regeldruk. Daaronder zitten 57 regelingen die voor het bedrijfsleven van toepassing zijn, waarvan 23 regelingen de regeldruk beïnvloeden. Slechts dertien van die regelingen vonden we in de kabinetsbijlage terug.

De cijfers van Sargasso zijn gebaseerd op gegevens die zichtbaar werden op Overheid.nl. We zochten in Landelijke wet- en regelgeving naar wetten die in de periode 5 november 2012 – 31 augustus 2013 door het kabinet zijn ondertekend. Zo vonden we 66 wetten waarvan er 30 invloed hebben op de regeldruk.

Tevens zochten we op Internetconsultatie.nl naar voorgenomen regelingen, die in dezelfde periode zijn gepubliceerd. Hier vonden we 44 regelingen waarvan in 11 gevallen al iets is vermeld over de regeldrukeffecten.

Daarmee zijn we niet compleet. In de genoemde periode heeft de regering ook 70 AMvB’s (Algemene Maatregel van Bestuur) ondertekend. Slechts acht daarvan hebben invloed op de regeldruk en leveren een reductie van bijna 18 miljoen euro op. Bij lange na niet genoeg om de stijging van 810 miljoen euro te compenseren. In dit exceldocument is het overzicht van de AMvB’s te zien.

Aanpak wijzigen

Er zijn dus maar weinig regelingen nodig om critici van overheidsregels de gordijnen in te jagen. Nu zijn er in de kabinetsbijlage meer regelingen genoemd dan in het Sargasso-onderzoek naar voren kwamen. Het kabinet rekent ook maatregelen mee die door vorige kabinetten zijn genomen en de komende jaren in praktijk worden gebracht.

Bijvoorbeeld het begrip ‘uniformering loonbegrip’. Volgens werkgeversorganisatie VNO-NCW en MKB-Nederland leidt het helemaal niet tot vermindering van regeldruk. In de bijlage van het kabinet zien we die maatregel drie keer terug. Bij de ministeries van Financiën (reductie 152 miljoen), SZW (ook een reductie van 152 miljoen) en VWS (reduceert de helft minder: 76 miljoen). Een totale reductie van 380 miljoen euro.

De ambities van het kabinet komen in gevaar als het op de huidige weg doorgaat. De geschiedenis wijst uit dat elk kabinet moeite heeft de regeldrukdromen waar te maken. Dit kabinet heeft in negen maanden tijd regelgeving geproduceerd, die tot toename van de regeldruk leidt. Wil het kabinet de doelstelling halen zal het die aanpak moeten wijzigen.

Bovendien blijken de cijfers van het kabinet haaks te staan op de werkelijke gevolgen voor de praktijk. Dat bleek bij de Jeugdwet en de Wet huurverhoging op grond van inkomen, die beiden tot meer regeldrukkosten leiden dan het kabinet had gecalculeerd. Hoe juist zullen de maatregelen voor het bedrijfsleven blijken?

Kamerleden reageren

Het ziet er naar uit dat de Kamercommissie voor Economische Zaken een lijstje heeft gekregen dat meer vragen oproept dan beantwoordt. We hebben een aantal Kamerleden om hun reactie op onze bevindingen gevraagd. Op volgorde van binnenkomst plaatsen we hier integraal de ons toegezonden reacties.

Paulus Jansen (SP)

Fundamentalistisch rechts beweert dat minder regels leidt tot minder regeldruk. En daarmee tot minder administratieve lasten. Die redenering klopt niet, zoals uit dit artikel blijkt. In de Kamer heb ik het thema zelf aan de orde gesteld bij de verkleining van het Bouwbesluit –letterlijk: “25% minder regels”. In veel gevallen leidt een dunner Bouwbesluit juist tot toename van de administratieve lasten. Opdrachtgevers van bouwwerken gaan nu zelf, ieder op hun eigen wijze, invulling geven aan de geschrapte wettelijke kwaliteitseisen. En passant zullen de faalkosten in de bouw toenemen door de geringere mogelijkheden om producten en processen te standaardiseren.

Overigens is fundamentalistisch rechts ook nog inconsequent: als dat beter uitkomt vergroten ze met alle plezier de regeldruk. De hopeloos complexe wetgeving voor de inkomensafhankelijke huurverhoging is daarvan een voorbeeld. Tenslotte is datzelfde wetsvoorstel een illustratie dat fundamentalistisch rechts zélfs bereid is om fundamentele beginselen als rechtsgelijkheid opzij te zetten, voor het botvieren van hun perverse hobby op de rest van onze bevolking.

Erik Ziengs (VVD)

Ik ga de onderzoeksresultaten nader bestuderen. Het kabinet is op veel terreinen aardig bezig met het terugdringen van regeldruk. Zo is de verplichte jaarlijkse bijdrage aan de KvK afgeschaft, worden de achterhaalde product- en bedrijfschappen opgeheven en binnenkort kunnen ondernemers al hun contact met de Rijksoverheid vanachter hun pc regelen. Dat is allemaal winst, maar het gevecht tegen het economisch onkruid van de regeldruk is taai. Te vaak schiet vooral de linkse politiek in de reflex om alles dicht te willen regelen. Ondernemers hebben geen betutteling nodig, maar ruimte om te ondernemen.

Agnes Mulder (CDA)

Bedrijven en ondernemers vormen de basis van Nederland. Zij houden de economie draaiende en zorgen voor banen en inkomen. Juist als het crisis is moeten de ondernemers weten dat de overheid vertrouwen in hen heeft.
Ook het CDA heeft in het verleden te vaak de oplossing van ‘meer regels’ gehanteerd. We moeten gewoon erkennen dat dat niet werkt. Het leidt tot nieuwe regels en extra regeldruk, waarbij de goeden onder de kwaden leiden.

Wat wel werkt, is het geven van vertrouwen. De ruime meerderheid van de ondernemers verdient het geld immers op een eerlijke manier. Wie misbruik maakt van dit vertrouwen moet hard worden aangepakt. De overheid zou, wat het CDA betreft, de ondernemers die al jarenlang op een goede manier werken, wat vaker buiten de controles kunnen houden. Daarnaast moet de overheid oneerlijke concurrentie aanpakken, zoals door de Regeling Veiligheid Kleine Bedrijven.

Nog een voorbeeld: Door subsidie te versterken aan een paar spelers op de beveiligingsmarkt wordt de keuzevrijheid van de kleine bedrijven en van de aanbieders door de overheid belemmerd. Als CDA hebben we gevraagd om dit aan te passen, helaas geeft de regering nog niet thuis.

Kees Verhoeven (D66)

Regeldruk is een sluipmoordenaar voor de creativiteit en ambitie van ondernemers. Helaas lijkt het ook dit kabinet niet te lukken een einde te maken aan de overvloed aan regeltjes. D66 heeft al vaker opgemerkt dat er een groot verschil bestaat tussen de Haagse werkelijkheid van cijfers en de dagelijkse ervaringen van ondernemers. Daar is dit onderzoek ook weer een goed voorbeeld van. Het debat over regeldruk is helaas uitgesteld door de coalitiepartijen, maar ik zal dit soort problemen zeker ter sprake brengen bij het eerstvolgende debat.

Selcuk Öztürk (PvdA)

Dit artikel roept vragen op. We zullen de minister er op aanspreken en vragen voor de volgende AO (red.: Algemeen Overleg van de Kamercommissie voor Economische Zaken) meer duidelijkheid te geven.

Op 9 oktober zal de Kamercommissie weer bij elkaar komen. Sargasso houdt u op de hoogte als er voor die tijd nieuwe ontwikkelingen zijn.

Update, 14.30:

Vandaag stuurde het kabinet een brief aan de Tweede Kamer en komt tegemoet aan één van de wensen die Kamerleden eerder hebben geuit: Iedereen kan voortaan meedenken bij het maken van nieuwe wetten en regels. Het kabinet heeft dringend  hulp nodig.