Quote du Jour | Quietus

Over die leeftijdsgrens hebben we het lang gehad. Zeventig jaar is arbitrair, want wat is oud? Maar we wilden in elk geval aangeven dat het over ouderen moet gaan, over mensen die hun leven geleefd hebben en het gevoel hebben dat de dood hen vergeten is.’

Marie-José Grotenhuis van het burgerinitiatief Voltooid Leven zoekt 40.000 steunbetuigingen om het vrijwillig levenseinde op de politieke agenda te krijgen. Euthanasie is nu alleen wettelijk mogelijk als er sprake is van ‘ondragelijk en uitzichtloos lijden’, maar de initiatiefgroep wil dat mensen ook stervenshulp kunnen krijgen als ze om andere redenen ‘onthecht zijn van het leven’.

Het legaliseren van hulp bij zelfdoding door niet-medici voor 70-plussers die klaar zijn met het leven zal voorlopig nog een brug te ver zijn (zeker met C’s in het kabinet), ondanks de steun van bejaarde levenslustigen als Mies Bouwman, Frits Bolkestein, Jan Terlouw en Paul van Vliet (leefde die nog?). Een nijpender probleem is euthanasie bij dementie, wat in Nederland alleen mogelijk is in een vroeg stadium: als iemand nog volledig wilsbekwaam is. In een interessante uitzending van KRO’s In de Schaduw van het Nieuws omschreef Maarten van Rossem het leven van zijn demente moeder als een verschrikkelijke gevangenis, met voortdurende gevoelens van angst.

Tegenover Van Rossem zat Ingrid van Delft, die haar demente man na een verschrikkelijke lijdensweg verloor. Toch was zij tegen euthanasie bij dementie. Op een gegeven moment vertelde zij dat deze periode voor haar toch ook zeer waardevol was geweest. Van Rossem nuanceerde dit argument terecht omdat het over de beleving van de naasten gaat en niet over die van de demente zelf.

Dat deed mij denken aan Adelheid Roosen die onlangs op het IDFA furore maakte met een korte documentaire over haar demente moeder. Ter promotie werden beelden getoond van een vrouw die wartaal uitslaat terwijl ze in een incontinentieluier onder haar panty op de grond ligt. Roosen vertelde dat haar moeder altijd zeer waardig was en zij eigenlijk pas tijdens dementie (kinderlijk?) contact met haar kon maken. De positieve insteek van de dochter leek mij het spiegelbeeld van hoe de moeder dit bewust ervaren zou hebben.

Zelfbeschikking over je levenseinde is een vraagstuk waar voorlopig op ethische gronden weinig verandering (althans progressie) te verwachten valt. Misschien zal de economische druk van de vergrijzing op de lange termijn leiden tot de introductie van sterfsubsidie: Als er aan een aantal welomschreven criteria wordt voldaan, mag je zelf de stekker er uit trekken, en ontvangen je nabestaanden een bonus voor de ontlasting van het gezondheidszorgbudget. Tot die tijd lijkt het een goed idee om voordat de dementie intreedt een contractje met je familieleden te maken dat zij niet hun (al dan niet miskende) kunstenaarstalenten en docuplannen op jou botvieren, of je dan tenminste een broek over je luier aantrekken.