“Dan denk ik aan de jaren dertig waarin Nederlandse diplomaten op zoek gingen naar een man voor haar. Die mannen gingen zo denigrerend met haar om, daar werd ik echt treurig van. Zij was de onaantrekkelijke winkeldochter waar men mee leurde. Heel vernederend.”
Een nieuwe biografie van koningin Juliana schept een treurig beeld. Een aanvankelijk zelfverzekerde vrouw die aan de man gebracht moest worden en uiteindelijk ten prooi viel aan een man die niet zozeer in haar als wel in de positie geïnteresseerd was. Juliana zelf valt echter ook het nodige te verwijten.
Logisch dat haar dochter Beatrix niet wilde meewerken aan de biografie – en een heel andere invulling gaf aan het koningschap dan haar moeder, een lijn die nu door Willem-Alexander wordt doorgezet. In de afgelopen vijftig jaar is de roep om een republiek misschien toegenomen, maar het koningshuis is misschien nog wel sterker geprofessionaliseerd.
Reacties (30)
Beatrix zou ervan geleerd hebben?
Zodat je bijvoorbeeld niet een iets te dikkige en niet al te slimme troonopvolger moet laten trouwen met een buitenlander met een licht fascistische achtergrond?
Dat hebben we geleerd van Bernard en Juliana? Dus zoiets zou nu nooit meer kunnen gebeu….. eh…
Oeps.
Verhuis dat antieke “koninklijk leiderschap” in hemelsnaam naar de Efteling.
Zijn we van een hoop ge-oh af.
;-)
@2 Ja, nou! Want in de VS hebben ze geen ge-oh! Elke vier jaar weer. Kost ook niks, joh!
In Frankrijk stemt men elke vier jaar op een halve Napoleon, en dat is sinds Jacques Chirac dolletjes: de superleugenaar noemden ze ‘m. Maar ja, wat wat het alternatief?
Nu lijken de smaken te variëren tussen een populistisch driftkikkertje (Sarkozy), een schuinsmarcherende slappe zak die op de winkel past (Hollande aka ‘monsieur Normal’), en extreem-rechts: Le Pen. Voorbij zijn de dagen van Mitterand.
Waar een presidentieel systeem toe kan leiden zien we bovendien in Turkije.
En dan heb je nog het systeem waarbij de president van staat een ceremoniële functie heeft. Italië bewijst dat het geen fluit uitmaakt: daar was de premier zelf een schertsfiguur (Berlusconi).
Het systeem functioneert prima zo. Wel de feestlintjes, geen gedoe. En als Willempie eens een vakantievilla wil bouwen in een bananenrepubliek of een beveiligingshek moet bouwen van onze belastingcenten, dan bakkeleien we daar over, en klaar!
@3:
Dus omdat er in andere landen misstanden zijn, rondom presidenten die voor god of keizer spelen, moeten wij een achterlijk erfelijk leiderschap in stand houden.
Sorry hoor! maar ik vind dat een kul argument.
Het salaris van een (in)direct gekozen leider/president, kan door het parlement worden vastgesteld.
@4 En het salaris van de vorst niet? Laten we dáár dan wat aan doen.
Onze koning is geen leider, maar een mascotte. En dat mascotteschap functioneert prima.
Als je vindt dat ze teveel salaris opstrijken en dat Amalia ook best met minder geld afkan als ze achttien wordt, prima, dan moet je de politiek bewerken om daar flink op te bezuinigen.
Kan allemaal. Maar ga niet net doen alsof een gekozen president zoveel minder poppenkast is, of zoveel minder kost – want dat is niet zo.
Een president is ten minste niet een aangeboren titel. Maar voor mijn part doet de minister president de honneurs waar nodig. Of desnoods een corveelijst.
@5:
Ok!
Jij kiest een president.
Geeft zijn vrouw en kinderen ook een flinke bijlage.
Extra bootje.
Gouden koetsje.
Hofhouding.
Paar paleisjes.
Enz., enz.
Van mij mag het iets soberder.
@7 Wat is je punt nou? Wederom, daar moet je niet het instituut koningschap op aankijken, maar de politiek.
Alsof een presidentieel paleis niets kost, of verkiezingen. En als je die laatste privatiseert (de campagne van Hillary kost 1 miljard dollar), is dat vrágen om corruptieve invloed. Want die donoren verwachten daar vroeger of later iets voor terug. Ze kopen invloed.
Natuurlijk zou je kunnen kiezen voor een ceremoniële president (in Israël hebben ze er zo eentje); maar waarom zou je? If it ain’t broken, why fix it?
Het koningshuis is nu juist één van de nationale symbolen waar de meeste mensen elkaar in vinden. Het is a-politiek, het werkt prima als internationaal diplomatiek visitekaartje… sowieso is er geen meerderheid te vinden voor afschaffing, dus lekker laten zitten en nog eens met een scherp oog kijken naar de centen, zou ik zeggen.
@5: Wat betreft de kosten: je betaalt een president en z’n directe entourage. Meer niet. Als diens dochter achttien wordt zal ze het zelf moeten rooien. er zijn wel degelijk verschillen, en het kan wel degelijk goedkoper.
@9 Ja, vast: want een president heeft geen presidentieel paleis, geen privé-helikopter, geen beveiliging, etc. etc.
Je moet niet enkel blaten dat het ‘wel degelijk’ goedkoper kan, je moet dat laten zien.
En wie gaat die presidentiële campagne betalen? Het bedrijfsleven? Dan zit je dus straks met Henk Westbroek als president opgescheept, betaald door John de Mol.
@10:
Mijn hoofdpunt is dat erfelijk leiderschap (ook los van de kosten), achterlijk antiek en ondemocratisch is.
Zoals ik als in #2 en #4 , dus van begin af aan al beweerde.
;-)
@11 Een Zwitserse klok is ook achterlijk en antiek; maar hij kan desondanks je interieur een zeker cachet geven. Bovendien werkt ‘ie prima.
Dan het democratisch gehalte: vandaar dat de macht van de vorst ook steeds meer wordt uitgehold, en nog slechts een ceremoniële functie heeft.
Me dunkt dat de directeur van de Nederlandse Bank aanzienlijk meer macht heeft dan Willem Alexander. Ook niet democratisch gekozen, net zo min als onze captains of industry, directieleden van onze banken, etcetera.
Maar staar je vooral blind op dat vreselijke vorstenhuis. Want dáár zit het antidemocratische kwaad, het laatste restje aristocratie.
@10:
Dat gaat ook zo makkelijk zolang ‘men’ zo schimmig mogelijk blijft doen over de werkelijke kosten.
Of doel je erop dat een president in vier jaar moet zien af te romen wat Willem 1 en zijn nazaten in twee eeuwen hebben kunnen doen?
Waar we wel eens vanaf moeten, dat is die halfgodenstatus, die heiligverklaring die door -vooral hooggeplaatste- royalisten, die hun lintje als een groeibriljant zien, krampachtig in stand gehouden wordt.
@13 Nou niet met smoesjes komen voor fact free geroeptoeter; er is vast wel eens iemand geweest, Quote of NRC ofzo, die een inschatting heeft gemaakt.
Ja joh, onze Willy is zo heilig dat hij zelfs niet belachelijk gemaakt mag worden op TV. Sure…
@14: Heilig genoeg om twee amper zichtbare republikeinen die zich keurig aan de opgelegde regels hielden toch maar even preventief van de Dam te verwijderen en na verhoor met een laf excuus weer buiten te zetten. Wie bij justitie wilde daar een wit voetje halen?
Het probleem is niet het koningshuis. Het probleem is die hele hielenlikkerkliek eromheen.
@15 Ja joh, de officier van justitie verwacht vast een lintje voor bewezen diensten.
Ik denk dat je onderschat hoe reactionair oom agent is. Die verzint dan een of andere aanleiding om mensen weg te sturen; bijvoorbeeld dat omstanders wel eens agressief op een shirtje of een bord zouden kunnen reageren.
Kijk, worden we het toch nog eens…
@12:
Als het je gelukkig maakt, mag je van mij het laatste woord hebben.
;-)
Over en uit.
Toch opmerkelijk, dat de redactie vandaag, in de persoon van prediker, zo sterk positie kiest voor het koningshuis. Koningshuis als residu van macht gegeven door God, absolutisme en alles wat symbool staat voor daarmee samenhangende zaken.
En inderdaad, het is hierboven al vaker gezegd of geïnsinueerd: het staatshoofd is een symbool, de functie is symbolisch. We moeten dus kijken wat voor symbool we daar willen hebben.
En het symbool van het koningschap is datgene wat uit de geschiedenis is overgeleverd, datgene waar erfelijke monarchie voor staat : Absolute macht, gegeven door god. Zelfs al heeft ze die niet, als symbool heeft ze die wel.
Het is geen weg te argumenteren grootheid die hetzelfde is als een (gekozen) president. Het symbool van zo een president is duidelijk: we accepteren geen erfelijke, absolute, goddelijke macht meer.
Dus @prediker, opzouten met argumenten. Die doen niet ter zake. Het gaat niet om de kosten of om de lintjes die worden geknipt.
Het is het symbool waar het om gaat.
En realiseer je dan, dat Lodewijk XVI van Frankrijk en Alexander II van Rusland niet zomaar zijn omgebracht. Dat waren noodzakelijke afrekeningen met het verleden, afrekening met de religie en afrekening met de families die zich daaraan hadden gecommitteerd. Historisch onvermijdelijke executies ondanks alle ‘ach en wee wat zielig toch’ geblaat van aanhangers van conservatieven.
Nederland heeft zich nooit losgemaakt van het verleden toen het blind, na Napoleon, zijn koningshuis weer restaureerde omdat het eigenlijk geen idee had waar het voor stond. En dat heeft het blijkbaar nu nog niet.
Het koningshuis is anachronistisch.
@18: het was Nicolaas II.
@16: Ja, in bepaalde kringen zitten lintjes inderdaad in het verwachtingspatroon. Je kunt je op zekere leeftijd immers niet meer publiek vertonen in je blote bast. En dan toch minstens als Commandeur, anders ben je geen man van de waereld.
Wat die reactionaire agenten betreft: ik heb hen (en hun voorstellingsvermogen) inderdaad voldoende meegemaakt – zij het in andere context, maar bij boven aangehaalde wissewasje deden ze gewoon wat hen in dat oortje werd opgedragen. Door iemand met decoratiewens (die van mij daarom achter het behang mag, of achter rododendrons gesodemieterd…).
@18 Oké, dan is dat ook duidelijk. Het gaat niet om argumenten: je redeneert dus blijkbaar op irrationele gronden.
Ja, leuk allemaal. Maar in de praktijk is de aristocratie allang uitgehold: al die graven en baronnen hebben hun landgoederen moeten verkopen. Die landgoederen staan nu af te bladderen, als ze niet door rijkssubsidie van de monumentenzorg in stand kunnen worden gehouden.
Dus waarom zouden we niet het beste van twee werelden kunnen genieten: we houden het symbool van het vorstenhuis in stand, met al z’n glamour – maar in de praktijk is het niks meer dan een mooie facade? Zolang het werkt, werkt het.
Lijkt me beter dan de dynastieën met celebrity-royalty die ze in de VS hebben (Kennedy’s, Clintons, Bushes).
En dat eindigde zowel in Rusland en Frankrijk in jaren van terreur, dictatuur; en de napoleontische oorlogen niet te vergeten. Maar die reken je er niet bij. Beetje inconsequent van je, vind je ook niet?
Nee, dan hebben we het in Nederland toch beter geregeld met de bloedloze grondwetsherziening van 1848 en daarop volgende gestage uitholling van de monarchie. Functioneert prima. Zoals gezegd: if it ain’t broken, why fix it?
@20:
Maar het systeem van de monarchie is broken. Zelfs al zou het alleen symbolisch zijn. De symboliek die het uitdraagt is dat er mensen zijn die door hun geboorte boven alle anderen geplaatst zijn. Niet alleen door hun geld maar zelfs vanwege de wet. Waren wij niet allen gelijk voor de wet in dit land (Art 1.)? Nou nee dus.
Voor ceremoniële toestanden waarbij we echt niet zonder een “staatshoofd” kunnen (noem er eens twee?) lijkt me dat de voorzitter van het parlement er wel wat taakjes bij kan doen. Komt een president of koning uit het buitenland op bezoek dan kan hij/zij de hand schudden van een vertegenwoordiger van het volk. Lijkt me symbolisch wel zo zuiver als we ons willen voordoen als een verlichte democratie.
Dit nog los van het gedonder en gezeur dat we met enige regelmaat hebben met de Oranjes. Ergens heb ik zelfs wel medelijden met die familie, hun mensenrechten (o.a. zelfbeschikking) worden volgens mij ook geschonden door het huidige systeem.
@21 Een samenbindend symbool functioneert zolang mensen vertrouwen hebben in dat symbool. Daarom durven mensen ook de weg over te steken wanneer het verkeerslicht op groen springt: omdat ze erop vertrouwen dat anderen het symbool (het rode licht) respecteren.
Idem met de symbolen op muntjes en papiertjes. Het papier en metaal zelf is niks waard: maar zolang alle partijen vertrouwen hebben in de symbolen erop functioneert het.
Zo is het ook met het koningshuis. Zolang een meerderheid van de bevolking daar waarde aan hecht, is het niet ‘broken’, maar functioneert het als een goed geoliede klok.
Ah, en dat is een principieel probleem. Indien zo, dan is het een zuiver theoretisch probleem. Het is geen probleem in de praktijk. Het symbool functioneert immers: het heeft een nationale samenbindende functie. Het functioneert ook prima in het diplomatieke verkeer.
Het heeft ons ook iets belangrijks te leren, namelijk dat je in zaken van staat en maatschappij niet alles consistent kan krijgen; dat we leven op de erfenis van het verleden en het daarmee moeten doen – gaan we ook Kerstmis, Pasen en Sinterklaas afschaffen omdat we formeel geen christelijke natie zijn? – en dat het in ere houden van de traditie, zelfs al is het maar als folklore, een samenbindende functie heeft.
@22:
Want de meerderheid heeft altijd gelijk en een daarvan afwijkende mening is dus onzinnig. Weten we dat ook weer. Welterusten.
@23 Je begrijpt kennelijk niet hoe je je eigen tegenargument hebt geconstrueerd; wat de woorden die je overneemt eigenlijk betekenen en niet betekenen.
Jij betoogt dat het symbool ‘broken’ is (= niet werkt/niet functioneert) omdat het symbool iets impliceert dat ad fundum ondemocratisch is, en dit symbool dus geen plaats zou moeten hebben in een democratisch staatsbestel.
Dat is echter zoiets als beweren dat verkeerslichten niet functioneren (‘broken’ zijn) omdat ze overheidsdwang impliceren, en dit vanuit anarchistisch oogpunt helemaal fout is; dat zal best, maar ze doen ondertussen wel gewoon wat ze beogen te doen, en dat was mijn punt: zolang mensen erin geloven, of in ieder geval doen alsof ze erin geloven, werkt het gewoon.
‘Het symbool deugt niet’ is een ander argument dan ‘het symbool functioneert niet langer’. Zie je het verschil?
@19: Ja foutje. Dank.
@20: ‘opzouten met argumenten.’
Oké, dan is dat ook duidelijk. Het gaat niet om argumenten: je redeneert dus blijkbaar op irrationele gronden.
Hmmm… ik bedoel natuurlijk je of overige argumenten. Symboliek is natuurlijk ook een argument tegen het koningshuis. Ik stel dat jouw argumenten irrelevant zijn. Gelukkig werd het argument van de symboliek verder wel opgepikt. Jammer dat je zo reageert. Zelfs jij moet iets kunnen begrijpen zonder direct over te stappen op beschuldiging van irrationaliteit.
we houden het symbool van het vorstenhuis in stand, met al z’n glamour – maar in de praktijk is het niks meer dan een mooie facade?
En daarmee houdt je een symbool levend. Blijkbaar is dat wat je wil. En dat is dus precies waartegen ik het argument maak.
En dat eindigde zowel in Rusland en Frankrijk in jaren van terreur, dictatuur; en de napoleontische oorlogen niet te vergeten. Maar die reken je er niet bij. Beetje inconsequent van je, vind je ook niet?
Het zijn niet de moorden op de Capets en de Romanovs, het was de hele sociale context, die leidden tot verwarde tijden. Verwarde tijden die niet uniek zijn voor die twee periodes.
Ik zie de inconsequentie niet, de genoemde revoluties noch de moorden zijn niet de oorzaak of de schuld van al het geweld van de 19e en de twintigste eeuw. Als we het hebben over die schuld, kunnen we beter naar 18 eeuwen katholieke kerk en de bijbehorende aristocratie gaan kijken. Naar de oorzaken van die revoluties. En naar de navolgende tegenwerking van de aristocratie en geestelijkheid om hun posities op te geven. Maar dat gaat hier toch wat ver lijkt me.
Ik heb het alleen over de moorden op de Capets en de Romanovs als handeling om te breken met het verleden. Teruggang daarna was niet mogelijk. In Frankrijk hebben we nog wel een poging gehad met wat familieleden maar die faalde uiteindelijk.
En de Napoleontische oorlogen. Ach ja, geef Napoleon maar weer de schuld. Maar geef hem iig de credits voor het opschudden van Europa uit zijn christelijk/katholieke en aristocratische lethargie.
Functioneert prima. Zoals gezegd: if it ain’t broken, why fix it?
Zoals Olav ook al memoreert: it is broken.
Maar, waar ik uiteindelijk mee begon : Toch opmerkelijk, dat de redactie vandaag, in de persoon van prediker, zo sterk positie kiest voor het koningshuis. Je kletst er mooi omheen. De symboliek is sterker dan het kostenplaatje en je wil gewoon niet. Droom maar lekker verder over je koningshuis.
Correctie op 25:
Ik zie de inconsequentie niet, de genoemde revoluties noch de moorden zijn niet de oorzaak of de schuld van al het geweld van de 19e en de twintigste eeuw.
Die was gewoon net iets te storend.
@25 Merkwaardig hoor, want in #18 beklemtoonde je nog dat het “historisch onvermijdelijke executies” waren, noodzakelijke afrekeningen met de macht van de kerk en het idee van een absolute macht, gegeven door god, en erfelijk overdraagbaar.
Dan zeg ik op mijn beurt: als je dat instemmend voor je rekening neemt, moet je ook de terreur en de erop volgende dictatuur op die rekening bijschrijven.
Maar dat doe je uiteraard niet. Niemand wil bloed aan z’n handen; zelfs niet plaatsvervangend. Prima, maar gebruik dan ook geen grote woorden. En steek liever in bij onze vaderlandse traditie: polderen, compromissen sluiten, pappen en nathouden.
Er is al anderhalve eeuw nagenoeg niemand die nog meent dat de Oranjes macht zouden moeten hebben, laat staan absolute macht; en in God geloven de meeste Nederlanders niet meer, waarmee de notie dat die familie door God of de geschiedenis bestemd zou zijn voor hun rol in de Nederlandse samenleving eveneens is uitgehold.
Blijft over: een façade, een sprookje. De meeste Nederlanders hechten aan dat sprookje. Die kankeren wel dat ‘Willy’ zoveel kost, maar ze zouden ‘m ook niet willen missen. Het symbool functioneert naar behoren. Het kan ook op breed draagvlak rekenen. De Oranjes zijn een sterk merk. En iedereen weet waar ‘ie aan toe is; niet elke vier of zes jaar, maar voor de komende zestig jaar.
Lekker houden zo dus, wat mij betreft.
@27: …als je dat instemmend voor je rekening neemt, moet je ook de terreur en de erop volgende dictatuur op die rekening bijschrijven.
Ik neem niets voor mijn rekening. Verder is dat maar de vraag, want in het vervolg is het geen afrekening meer, maar een strijd waarin kerk en aristocratie partij waren die hun rol terug wilden. De moord op de Capets en Romanovs waren afrekening. Het vervolg was de (of een) strijd tussen partijen.
De logica van de afrekening is niet de logica van de strijd om de macht.
Of wil jij op bijbelse wijze Kain en Abel verantwoordelijk maken voor alle geweld in de wereld, omdat het ene geweld noodzakelijkerwijs uit het vorige volgt? Dan zijn we nog niet klaar hè.
En dat je verder het staatshoofd wel symbolische waarde toe wil kennen maar de consequenties van symboolwerking niet aanvaardt, hoort wel een beetje bij je rigiditeit. Je begrip van (de kracht van) symbolen laat te wensen over.
N.B.
Weer zo’n “Oranjestreek” die de belastingbetaler flink geld kost.
Van de prinsen moeten we het wel hebben.
;-)
Zie 2e posting ”De Tesla-affaire” SG-café
@10: Ik blaat niet enkel, ik noem een concreet voorbeeld, eikel.