Privacy

OPINIE - Edward Snowden is een dapper man, laat daar geen misverstand over bestaan. Hij is als de Iraniër die aantoont dat zijn land een atoombom aan het ontwikkelen is, de Rus die onthult dat Poetin gaat scheiden omdat hij het heeft aangelegd met een man, of de Noord-Koreaan die wereldkundig maakt dat Kim Jong Un bang is in het donker en geen appelmoes lust.

Een tikkeltje naïef misschien, maar: dapper, dat zonder meer.

Wanneer je dergelijke leeuwenmoed weet te koppelen aan de goede zaak en een flinke portie persoonlijk leed, fysiek dan wel emotioneel, ben je op de sociale media al snel een onvolprezen held. Voorbeeld: steek jezelf op een Arabisch plein in de hens uit naam van de vrijheid en eeuwige heldenstatus is onmiddellijk je deel, ongeacht de uitkomst van de ongewisse en bloedige toekomst die je mogelijk in gang zet.

Je eigen vrijheid opofferen als ultieme daad in een situatie die je als uitzichtloos ervaart: het is zeker iets wat bewondering afdwingt, ook al motiveren types als Anders Breivik hun daden met een soortgelijke argumentatie.

Gelukkig valt er tegen de motieven van Edward Snowden weinig in te brengen. Hij kon de meedogenloze inbreuk op de privacy van gewone burgers door de Amerikaanse overheid niet langer aanzien en kon de aanvechting om in actie te komen niet langer onderdrukken. Ondergedoken en met een theedoek over zijn laptop gedrapeerd – je vraagt je af waarom, denkelijk niet om zijn Gmail-wachtwoord af te schermen – stuurde hij zijn vertrouwelijke stukken naar The Guardian. Driewerf hoera, want privacy, daar kunnen we niet genoeg van hebben.

De vraag is nu wat Snowden eigenlijk onthuld heeft. Je kunt toch moeilijk van verbazing van je stoel zijn gevallen door het nieuws dat inlichtingendiensten je internetgedrag in de gaten kunnen, en dus zullen houden; goed, op mijn werk zijn er collega’s die braaf hun inloggegevens verstrekken als daar in gebroken Engels om gevraagd wordt, maar zo naïef zijn we met zijn allen toch niet meer? En dan, is het de overheid niet, dan zijn het Google, Facebook en Apple zelf toch nog altijd die zich onbeperkte toegang tot je privéleven kunnen, en dus zullen verschaffen? Dat weten we toch gewoon allemaal?

Maar goed, laat dan de omvang van het PRISM-programma schokkend genoeg zijn om de wereld in rep en roer, en Obama in verlegenheid, te brengen. Prima, nogmaals driewerf hoera. Maar dan dient de volgende vraag zich aan: wat wil die man, of wat willen wij als sympathisanten, nu eigenlijk bereiken? Bij welk meetbare resultaat kunnen we vaststellen dat Snowdens offer niet voor niets is geweest?

Snowden zelf kan zich reeds verheugen in een persoonlijke triomf. Hij wilde van dit leven af, en die wens is per ommegaande vervuld. Maar de kans lijkt me vooralsnog gering dat ze bij de NSA zullen zeggen: nee jongens, dat hele internet afstropen is wel lekker makkelijk en zo, maar dat moeten wij als inlichtingendienst toch echt niet meer willen anno 2013. Kom op, wij zijn professionals, zo makkelijk moeten we niet aan onze informatie willen komen. Hup, de straat op jullie, bleekscheterige computernerds!

Obama zou kunnen zeggen: je hebt helemaal gelijk Edward. We kappen ermee, we verkopen de hele flikkerse bende aan een bevriende staat en gaan ons richten op de wereldvrede. Of misschien iets genuanceerder. Maar dan? Wie zegt dat het gebeurt? Wie gaat het controleren? Is het idee van een geheime dienst niet dat die in het geheim opereert? Of onthul ik nu iets wereldschokkends?

Misschien moeten we een voorbeeld nemen aan Estland. Daar schijnt werkelijk alles gedigitaliseerd te zijn, maar ontvang je wel netjes een sms’je wanneer de overheid je gegevens heeft ingezien. Dat zullen ze dan overigens ook niet doen als je een aanslag aan het beramen bent. (‘Dit gesprek kost 10 cent per minuut. Mogelijk wordt dit gesprek opgenomen om onze slagvaardigheid te vergroten.’)

Privacy is een groot goed, waarvan je nooit weet hoeveel je ervan hebt. Het is bovendien iets waar we nogal gemakzuchtig mee omspringen; ik ken althans weinig mensen die hun smartphone inruilden toen eind 2011 bekend werd dat Apple en Android hun gebruikers al jaren grootschalig bespioneren. En ook na dit nieuwe schandaal zijn er volgens mij weinigen die Facebook, Google en Apple hebben afgezworen.*

Ik wens Edward Snowden een succesvolle kruistocht, en al zijn sympathisanten een onmetelijke privésfeer toe, maar ik vrees dat zijn naam niet al te lang in ons geheugen blijft hangen. Net zoals die ene, wiens naam ik dus ook vergeten ben. Met als ironisch zij-effect dat Snowden zelf over een paar jaar wellicht weer in betrekkelijke privacy zijn oude verfoeide leven terugkrijgt.

* (Wat een cool statement trouwens van de NSA, tussen twee haakjes, om Twitter gewoon links te laten liggen: het enige medium waarop iedereen zijn privacy openlijk te grabbel gooit en smeekt om bespioneerd te worden.)