Privacy – death by a thousand cuts

OPINIE - Privacy is niet tastbaar. Het verlies van privacy is niet voelbaar. Daarom heeft u vast niet gemerkt dat uw privacy in de laatste 15 jaar door vele kleine sneetjes is verdwenen. En waarschijnlijk ook niet dat er vlak voor de zomer nog een stevige hap uit genomen werd. Door de Staat, wederom.

U weet wel, die Staat die er voor de burgers is. Die Staat met een grondwet waarin het recht op privacy keihard is vastgelegd. Die Staat mag u vanaf 1 januari altijd afluisteren, altijd meekijken met wat u op internet doet en altijd uw DNA opslaan.
Tenzij we dat tegenhouden via een referendum.

Maar voordat ik verder ga over dat referendum, eerst even wat meer over hoe we nu onze privacy al jaren aan het verliezen zijn.

Al vanaf begin deze eeuw neemt het parlement ieder jaar een paar wetten aan waarin een bepaald aspect van uw privacy wordt aangetast. Dat is nooit het doel van de wetten uiteraard. De meeste van die wetten zouden de veiligheid moeten verbeteren.
Zo moeten alle grote financiële transacties gerapporteerd worden, heeft iedereen permanent een legitimatiebewijs nodig (ook bij het stemmen), kunnen de uitleengegevens van bibliotheken opgevraagd worden, wordt u kentekenplaat bij willekeurig ritje meerdere malen gescand, moeten artsen en psychiaters in detail aan verzekeraars vertellen wat er met patiënten aan de hand is, wordt bijgehouden met wie u mailt en belt en welke websites u bezoekt, mag u overal preventief gefouilleerd worden en wordt al vanaf de geboorte van ieder kind middels ruim duizend vragen alles vastgelegd over zijn of haar wel en wee en dat van de ouders.

En hoewel al die wetten er gekomen zijn omdat men graag goed wilde doen, zijn er twee grote problemen. Ten eerste is het zelden hard te maken dat de inbreuk op uw privacy ook daadwerkelijk leidt tot verbetering van de situatie of bijvoorbeeld een hogere pakkans.
Ten tweede is er nooit een echte afweging gemaakt of de inbreuk op uw privacy wel opweegt tegen het resultaat (proportionaliteitsbeginsel).
En daarnaast is er al helemaal niet goed gekeken naar wat het effect is van het “stapelen” van al deze privacy-inbreuken.

Op zich is dit dus al voldoende reden tot zorg. Een Staat die te makkelijk met uw grondrechten omspringt en daarbij terloops ook nog alle informatie in handen krijgt om u waar dan ook mee lastig te vallen of van dingen te beschuldigen, zonder dat er vooraf vermoeden van schuld is, is een gevaarlijke Staat. Zelfs als men geen kwaad in de zin heeft.

Maar vlak voor de zomer ging het plots van kwaad tot erger. Toen werd door de Eerste Kamer, als laatste handeling voor het zomerreces, de zogenaamde sleepwet aangenomen. Formeel de wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten.
Dit is wat er verandert met die wet:
– al het mobiel- en internetverkeer van een hele grote groep (onschuldige) mensen in de buurt (letterlijk en figuurlijk) van een verdachte mag gedurende onbepaalde tijd afgetapt en bewaard worden.
– het recht om computers, mobieltjes en servers te hacken, ook van onschuldige partijen
– dna van iedereen mag verzameld en opgeslagen worden
– alle bovenstaande informatie mag gedeeld worden met andere landen

Natuurlijk kan niet alles zomaar en is er vaak toestemming van bijvoorbeeld een rechter nodig. Maar zoiets geldt ook al voor telefoontaps. En toch worden er nu al jaarlijks tienduizenden Nederlanders op die manier afgeluisterd. En dat zijn dan dus alleen maar mensen waarvan vermoed wordt dat ze iets misdaan hebben.
Straks is dus iedereen mogelijk onderwerp van een tap of een hack, puur vanwege het feit dat ze in dezelfde wijk wonen als een verdachte.
En bij het kleinste vermoeden van bruikbaarheid in een toekomstige zaak, blijven al deze gegevens eindeloos bewaard in de datakluizen van de Staat.

Natuurlijk zegt de Staat dat ze het beste met u voor heeft. Of dat in de praktijk altijd goed uitpakt is maar de vraag. En of de Staat in de toekomst ook zo “netjes” zal zijn, totaal onzeker. Daarnaast is het ook maar de vraag of ze de gegevens zelf goed kunnen beschermen tegen misbruik of hacks.

Vrijwel alle relevante deskundige organen hebben zich vooraf tegen meerdere aspecten van de wet uitgesproken, van de Raad van State tot de ombudsman en de WRR.
Maar in weerwil hiervan is de wet dus zowel door de Tweede als de Eerste kamer gekomen zonder al te veel discussie. En zonder dat hard gemaakt werd hoeveel veiliger het nu wordt.

Mijn privacy is mij lief. Weten dat de overheid kan meelezen en -luisteren in alles wat ik uit, nu en in de toekomst, maakt me minder vrij. Iets wat onschuldig lijkt, kan in de ogen van de Staat verdacht zijn.
Het opgeven van deze fundamentele vrijheid zonder dat duidelijk is dat mijn andere rechten beter bewaakt worden, is onacceptabel. Deze wet dient alleen de Staat, niet de burgers.
In het gevecht tegen bedreigingen van onze vrijheden en verworvenheden, geven we ze zelf op. Dat is ronduit stupide.

Is het te laat om hier nog wat aan te doen?
Nee, niet helemaal. Een referendum kan nog afgedwongen worden. Met 300.000 handtekeningen moet de Tweede Kamer in ieder geval opnieuw het debat aangaan.
Hoewel het Oekraïnereferendum duidelijk maakte dat het echt slechts een raadgevend referendum is, is het wel de enige manier om alle partijen kleur te laten bekennen.
Enerzijds hebben we dan in de aanloop naar het referendum zelf eindelijk eens een brede maatschappelijke discussie over dit onderwerp. Anderzijds wordt dan waarschijnlijk heel zichtbaar dat partijen die vanuit hun beginselen hard roepen over vrijheid er van alles aan doen om die van u in te perken. Dat inzicht kan helpen bij volgende verkiezingen.

Daarom, teken voor het referendumverzoek, als uw privacy nu en in de toekomst u lief is.

Tot slot nog een speciale opmerking voor de populistische partijen (PVV, FvD en sinds kort het CDA): ik snap dat u zich hard wil maken voor de veiligheid van de gewone mensen, dat u ze wilt beschermen tegen al het kwaad uit de boze buitenwereld. Ik begrijp niet dat u niet inziet dat deze wet daarbij niet echt helpt. Maar nog meer begrijp ik niet dat u vrijwillige instemt met geven van een zo krachtige onderdrukkingsinstrument aan de door u zo verfoeide elite.