Een interview van Mark Rutte in de Spits van afgelopen vrijdag wordt als volgt ingeleid:
“Mark Rutte gaat fier aan kop in de peilingen, vooral vanwege één krachtige boodschap: bezuinigen. Houdt hij het tot aan de verkiezingen vol?”
Rutte’s partijgenoot Arend Jan Boekestijn schrijft aan Vincent Bijlo dat de problemen die we nu hebben zijn veroorzaakt door de ‘massieve fiscale stimulus’ waarmee de meeste regeringen hebben gereageerd op de kredietcrisis in 2008. Dit zou resulteren in inflatie – ‘vroeg of laat’ voegt hij er voor de zekerheid aan toe.
Daadkracht
Zie hier de campagne strategie van de VVD: zij belooft daadkracht bij het opruimen van de puinhopen ? de schulden ? die het gevolg zijn van de crisis. De slogan van de VVD had ook kunnen zijn ‘zachte heelmeesters maken stinkende wonden’. Voeg toe een dynamische, leuke, en goed gebekte lijsttrekker en je kunt er de verkiezingen mee winnen ? zeker als de oppositie niet veel tegenwerk levert. Van de PvdA horen we alleen: ‘iedereen telt mee’. Het zijn slogans die alleen maar lijken te bevestigen dat de PvdA niet daadkrachtig is. Daadkracht, dat is immers wat wij nodig hebben in dit land. De onuitgesproken gedachte erachter is dat het helemaal niet uitmaakt wat er gedaan wordt, als er maar iets gedaan wordt. En wat is er dan beter dan puinruimen? De ‘puinhopen van Paars’ liggen er nog steeds lijkt het wel.
Paars
Over de oorzaak van de crisis gaat het nauwelijks. Zeker als men bedenkt dat het dezelfde partijen zijn die in de jaren ’90 samen regeerden en beleid voerden dat de oorzaak is van de huidige problemen. Niet alleen in Nederland regeerde Paars, ook in andere westerse landen. In Engeland was Labour, dat zich New Labour noemde aan de macht en voerde het beleid van vergaande privatisering, ingezet door Margret Thatcher, met enthousiasme uit. Amerika werd geregeerd door Democraten die niet in staat waren om de ziektekostenstelsel te hervormen maar wel de financiële markt dereguleerden.
Door de NAFTA konden Amerikaanse bedrijven de fabrieken verplaatsen naar Mexico waar de lonen veel lager zijn. Door centrumlinkse regeringen werden de allerlaatste belemmeringen, die waren ingesteld als reactie op de Grote Depressie van de dertiger jaren, opgeheven. Links èn rechts was er consensus over het te voeren beleid dat vooral ruim baan moest geven aan de vrije markt. Dit is het werkelijke verraad van links en het vond in Nederland uiting in de vorm van de twee paarse regeringen onder leiding van de sociaal-democraat Wim Kok.
De PvdA is inmiddels op haar schreden teruggekeerd en tot het inzicht gekomen dat de vrije markt, net als Bokito, moeilijk te temmen is. Ook in Engeland is een einde gekomen aan ‘purple’. Alleen de Democraten in Amerika lijken nog niet helemaal hun draai gevonden te hebben. De hervorming van het ziektekostenstelsel is toch vooral een compromis met het bedrijfsleven en het uitkopen van de banken ging op een manier die voor de banken wel heel gunstig is uitgepakt. De staat heeft de verliezen op zich genomen terwijl de winsten nog steeds geprivatiseerd zijn. Niet één bank is door de staat overgenomen.
Haarlemmerolie
Anders dan de PvdA is er bij de VVD nog niet erg veel veranderd. Volgens de VVD- ideologie is een kleine overheid beter. Daarom komt deze crisis haar ook goed uit: door krachtig te bezuinigen op overheidsuitgaven komt de nachtwakersstaat weer in zicht. Dat de schulden een indirect gevolg zijn van een terugtredende overheid lijkt men niet te beseffen. Dit is niet de eerste keer dat dit gebeurd is. In de jaren ’80 werd dit ook al door Ronald Reagan gepropageerd. Ook hij voerde grote belastingverlagingen in, vooral voor de rijken en dereguleerde een deel van het bankwezen. Het gevolg was de Savings & Loan crisis die, behalve de kleinere omvang, grote gelijkenis vertoont met de huidige kredietcrisis. De VVD maakt haar naam als conservatieve partij echter waar: zij houdt onverminderd vast aan het principe van de Vrije Markt, een kleine overheid en lage belasting. Door keihard te bezuinigen ? zeer daadkrachtig! ? wordt het risico vergroot dat de zich net herstellende economie weer in een dip raakt. Ook is men bij de VVD nog steeds bang voor inflatie: zoals men van generaals zegt dat zij zich voorbereiden op de vorige oorlog die ze verloren, zo is de VVD nog steeds bezig met het bestrijden van inflatie. Dit is echt onzin. Als de crisis echt doorzet ? door te hard bezuinigen – dan bestaat de kans dat geld juist meer waard wordt. Deflatie dus, zoals ook in de jaren dertig is gebeurd. Het middel van de VVD mag dan wel daadkrachtig zijn, het is niet beter dan Haarlemmerolie: een wondermiddel. Of, om Paul Krugman te citeren: “Utter folly posing as wisdom“.
Pimpelpaars
In de jaren negentig was er consensus over het te voeren economisch beleid bij links en rechts en dit resulteerde in Paars. Die consensus bestaat al lang niet meer en een combinatie van VVD, PvdA aangevuld met D66 en waarschijnlijk GL is daarom onmogelijk. Hoogstens als ‘grote coalitie’ ? een noodzakelijkheid omdat er geen andere combinatie denkbaar is. Dat is echter geen paars, maar pimpelpaars.
Reacties (15)
“Anders dan de PvdA is er bij de VVD nog niet erg veel veranderd.”
Ik heb juist de indruk dat de VVD er nu nog harder in staat dan in de jaren ’90.
Overigens hoop ik dat als de VVD aan het puinruimen slaat, ze ook wat meer waardering krijgt voor het werk van vuilnismensen en schoonmakers.
Carel Brendel.
1. Hoe komt het dat de VVD nu in de peilingen op nummer 1 staat?
2. Hoe komt het dat eerdere kritiek binnen de pvda (en buitenlandse zusters) zolang is genegeerd?
3. In hoeverre zijn de politici marionetten van de banken (staatschulden en gestelde voorwaarden)?
4. Gaat er daadwerkelijk een einde komen aan de neo-liberalisering, of is het eindelijk bij de linkse partijen (afgezien sp) eindelijk geconstateerd?
@3:
Vraag 1: Laat me eens raden. Een volkswijheid luidt: of je nou door de kat of de hond wordt gebeten, het maakt niet uit. En omdat veel mensen denken alleen die keuze te hebben, keizen ze nu voor de hond.
Vraag 2: Omdat de leiding een uitweg zocht om niet voor eeuwig verdoemd te worden tot een archaïsche linksche kerk?
Vraag 4: Heel ver. Niet alleen van de banken, ook van veel andere invloiedrijke, grote bedrijven. Zodra een regering iets tveel regeert, gaan ze op allrlei manieren dwarsliggen. Economie stagneert dan en de regering heeft het natuurlijk gedaan.
Vraag 5: Wat bedoel je? Wat is eindelijk, eindelijk geconstateerd?
@4.
Bedankt voor de beantwoording Peter!
De laatste vraag is meer over het fenomeen ‘neo-liberalisering’. Eindelijk wordt het onderkend door bijv. Cohen in Lagerhuis tegenover Rutte valt hem er op aan.
De samenvatting is dat als je wil regeren je ongeveer moet doen wat men uit verschillende hoeken achter de schermen zegt?
Volgens mij de marktwerking niet meer zomaar onomkeerbaar – verschillende zaken zoals privatisering, nieuwe verhouding werkgever-nemer, helft NLers bezit een huis, enz.
@2 Goed gezien, het is een knipoog naar Carel Brendel, maar het heeft niets met zijn onderwerp te maken. Dit gaat over economie, niet over immigranten en integratie. Ik vind dit echter wel een veel erger “verraad”.
@3
1 Ik denk dat het niet goed aan de mensen wordt uitgelegd. De meeste mensen denken dat het zo simpel is als Rutte het voorstelt. Ik doe hier een poging om een ander meer genuanceerd beeld te schetsen. Helaas doen zijn opponenten dat niet of te weinig, of het komt niet door. Ik weet het ook niet precies.
2 Kun je punt 2 verduidelijken?
3 Ik denk niet dat politici marionetten zijn. Ik denk dat de sommige politici echt denken dat bezuinigen het beste is, anderen pretenderen dat het belangrijk is en een derde groep ziet het als mogelijkheid om plannen door te voeren die anders onmogelijk zijn (b.v. flink snoeien in de sociale voorzieningen). Maar het is dan ook een gegeven in de publieke opinie. Vrijwel iedereen is er volgens mij van overtuigd dat er (hard) moet worden bezuinigd. Zie ook punt 1.
Overigens zegt Bas Jacobs wel vaak zinnige dingen over dit onderwerp voor zover ik dat kan beoordelen. Die volg ik dan ook voor de Nederlandse situatie.
De rest van je opmerking begrijp ik niet: “staatsschulden en gestelde voorwaarden”.
4. Ik heb net Achterhuis gelezen, en ben nu bezig met Marcel van Dam: Niemandsland. Beiden geven toe verrast te zijn door de stille revolutie die in onze cultuur en in ons denken heeft plaats gevonden. Iedereen denkt tegenwoordig in termen van vrije markt en de kapitaal markt. Het zal wel even duren voordat dat bij de mensen tussen de oren veranderd.
Ik zie net dat Duitsland 80 Miljard wil bezuinigen: Koalition will 80 Milliarden Euro bis 2014 sparen via zijdelinks van dit weblog. Het wordt als volgt gemotiveerd:
De journalist vervolgt ook met: Und das ist der Kraftakt in Zahlen
Het is een en al daadkracht dus. Wij kunnen nu niet meer achter blijven. Net als andere landen: zo wordt het een race naar de bodem. Precies waar Krugman voor waarschuwt.
De staat heeft de verliezen op zich genomen terwijl de winsten nog steeds geprivatiseerd zijn. Niet één bank is door de staat overgenomen.
Dit is feitelijk onjuist: Abn Amro/Fortis is wel degelijk door de staat overgenomen en het dividend dat de bank uitkeert vloeit wel dan ook in de staatskas.
De steun voor ING is volgens Bos tegen 15% rente uitgeleend.
@8 Dat ging over Amerika, hier is dat inderdaad wel gebeurd (al zegt men dat teveel betaald is).
Als Bos dat geld terugkrijgt van de ING dan is dat heel mooi. In de US met de TARP-gelden is dat erg onzeker.
@6.
Het boek van Ayn Rand ‘Atlas Shrugged’ ligt naast mijn bedje. Het lijkt me dat Achterhuis overdrijft over de invloed, want ik heb geen enkele bevestiging van zijn beweringen kunnen vinden op internet of uit andere bronnen.
De socioloog J.A.A. van Doorn schrijft samen in 1984 al met J.W. de Beus in: ‘De interventiestaat : tradities, ervaringen, reacties’ over de verandering in de maatschappij naar een marktwerking op zaken waarvan hij schatte dat rond het jaar 2000 de reactie zou komen uit politiek populistische hoek.
@10, ik zou zeggen lees Achterhuis. (Ik ga Rand lezen deze zomer, lijkt me een goed vakantieboek)
Het feit dat jij iets niet kan bevestigen is geen sterk argument.
In 2008 schrijft van Doorn:
Uit: Herfsttij der democratie – Over de huidige malaise in de Nederlandse politiek.
@11. Jawel, over de verkoopcijfers, over de verering van dit boek in de USA, dat valt wel mee. Het is gewoon een schrijfster geweest die is opgevallen door haar filosofie – het objectivisme, meer niet.
@12 Ik heb de indruk dat je probeert het weg te moffelen. Door Amerikanen wordt het als belangrijkste boek genoemd na de bijbel. Dat doe je af met “valt wel mee”
Ook stel je dat ze is opgevallen door haar filosofie, maar dat is ze juist niet. Haar filosofie, het objectivisme, is een samenraapsel van vaak niet originele ideeën van andere filosofen. Juist daardoor is ze *niet* opgevallen.
Voeg daar aan toe dat Greenspan een volgeling was van haar, dan kun je toch niet zeggen dat Achterhuis overdrijft.
@13. Relativeren is een kunst. Achterhuis moet ook zijn boek verkopen.
Leuk stuk. Het antwoord van JC dat hij dichter bij de SP staat als GL klopt wat mij betreft ook in bovenstaande zin.