Peak-tin: schoolvoorbeeld van Grenzen aan de Groei

Een gastbijdrage van Hans Verbeek, ook te lezen op zijn website.

Voor handelaren en investeerders is zo’n artikel op Bloomberg (Bear Market in Tin Ending as Shortages Mean PT Timah’s Profit) interessant; de rest van de wereld heeft  geen idee van peak-tin. Alleen insiders kennen het verhaal over de wereldwijde tin-produktie: een schoolvoorbeeld van de Grenzen aan de Groei.

Bloomberg legt uit wat er aan de hand is en wat al jaren aan de gang is.

London Metal Exchange [prijs chart 2000-heden, hierboven]

Op het Indonesische eiland Banka wordt met bamboevlotten tinerts uit de rivieren gebaggerd. Maar de opbrengst ligt dit jaar 33% lager dan in 2008. De mijnwerkers kunnen de vraag, die in twee jaar tijd 14% steeg, niet bijbenen.

De reserves raken uitgeput en de scheepjes halen  slechts 40 kg erts per dag omhoog en dat was  60kg, meldt de voorman in het land dat ‘s werelds grootste tin-exporteur is.

Van Peru tot China werken mijnwerkers keihard om aan de vraag naar tin, een belangrijke component (soldeertin) in vele elektrische apparaten, te kunnen voldoen.

De markt zal voor de vierde keer in 5 jaar onverzadigd zijn volgens Barclays Capital.

In de afgelopen 12 maanden steeg de prijs van tin met 51 procent tot $26185 per ton.

De marktprijs wordt in feite bepaald door de export uit Indonesië, Peru en Bolivia, zegt Edward Muirs, analist bij MF Global Holdings Ltd, Darien, Connecticut. “De uitvoer uit de Zuid-Amerikaanse landen kan dit jaar dalen tot 48.000 ton (was 51.100 ton in 2010). Het Indonesische aanbod kan misschien wat stijgen.”

“Het gemiddeld metaalgehalte van het erts loopt terug, omdat de rijkste afzettingen al zijn afgegraven”, aldus Mohd. Ajib Anuar, Group Chief Executive Officer van Maleisië Smelting Corp. (de grootste tinproducent in Maleisië) in een interview. “De mijnbouw verplaatst nu twee keer zoveel gesteente als 20 jaar geleden voor dezelfde hoeveelheid erts.”

Stuart Burns schreef in augustus 2010: “Denk niet dat het tekort aan tin tijdelijk is: de aanvoer is al jaren te laag.”

Peak Tin

Het aanbod aan tin is beperkt en de vraag naar tin (en vele andere metalen) steeg vorig jaar weer naar hetzelfde nivo als voor de recessie. Daardoor zijn de voorraden gekrompen en heeft de prijs zich hersteld. ‘Tin is de beste kandidaat onder alle basismetalen om als eerste het prijsrecord uit 2008 te doorbreken,’ meldt Stephen Briggs, metalen-strateeg bij BNP Paribas in een artikel in de Financial Times. Broggs zei verder: ’De wereldproduktie van tin bereikte pas kortgeleden in 2005 haar top.  Een verdere daling van de Indonesische export of een tegenvaller elders doet de produktie stagneren of afnemen. In 2011 kan de produktie slechts met 4% groeien, maar voor 2012 zit er geen groei meer in. Ondanks forse investeringen zal Indonesië de produktie niet kunnen verbeteren.

Michael Montgomery, schrijver voor Tin Investing News, legde uit wat er aan de hand is in Tin Prices At Historic Highs on Supply Deficit. Op dit moment is de prijs ruim boven de piek van 2008. De drijvende kracht achter die stijging is het krappe aanbod van het metaal en het toenemende gebruik van tin als een vervanging voor lood in soldeer .

De tinmarkt in 2011 wordt bepaald door krapte aan de aanbodzijde en een uitblijven van nieuwe productie. Deze kwesties zullen niet op korte termijn worden opgelost.

Indonesië heeft verklaard de tinproduktie tot maximaal 100.000 ton te beperken. Dat laat nog slechts 10.000 ton ruimte voor groei:  voor dit jaar wordt een produktie van 90.000 ton voorspeld. Ook China heeft een produktie-plafond ingesteld, zodat het aanbod de komende jaren tekort zal schieten.

Het produktieplafond in Indonesië is bedoeld om uitputting van hun reserves te voorkomen en om ze op de lange termijn te kunnen uitmelken melk voor hogere prijzen.

Bloomberg gaat ook in op de stijgende vraag.

Volgens ITRI Ltd,  uit St. Albans, Engeland, beslaat soldeer  52 procent van de vraag en blik 17 procent. De prijs van blik steeg het afgelopen jaar 15 procent tot 20 procent, volgens HJ Heinz Co, die elke dag 1,5 miljoen blikjes gebakken bonen verkoopt in het Verenigd Koninkrijk. Voor elk blikje van 415 gram wordt een derde van een gram tin gebruikt.

De wereldwijde verkoop van elektronische apparaten steeg 17 procent naar 1850 miljard dollar in 2010 en stijgt dit jaar nog eens 6 procent, aldus een woordvoerder van IPC, een vereniging voor de toeleveranciers aan de industrie.

“Zolang er een printplaat inzit, heb je tin nodig”, zei Wu Xiaofeng, analist bij Shanghai Metals Market. Het enige dat de stijgende tin-prijs kan temperen  is een afname van de vraag.

Maar de vraag naar elektronische goederen is aan het versnellen. De wereldwijde verkoop van mobiele telefoons zal ongeveer 12 procent stijgen tot ongeveer 1,8 miljard stuks dit jaar,  meldde een gevestigde onderzoeker van Gartner Inc, uit Stamford, Connecticut, in een verslag in mei. Produktie van tablet-computers zal verveelvoudigen tot 2015. De Chinese tinbehoefte kan dit jaar 6,8 procent stijgen tot 157.000 ton: de binnenlandse produktie bedraagt slechts  155.000 ton, meldt Ran Jun, analist bij Antaike Information Development Co, een door de staat gesteunde onderzoeksgroep.

Om aan de gestegen vraag te voldoen bij tegenvallende productie wordt er ingeteerd op de voorraden. Dat kan niet eeuwig doorgaan.

Tot slot iets over de Bronstijd

Koper- en tinertsen zijn zeldzaam. Tot het derde millennium voor Christus komt in het westen van Azië geen tin of brons voor. Volgens de US GeologicalSurvey is tin 31 keer zeldzamer dan koper in de aardkorst. Om brons te maken werden beide metalen 5500 jaar geleden voor het eerst samengebracht.

De Bronstijd is een periode waarin brons het belangrijkste harde materiaal is voor werktuigen en wapens. Die periode liep in het Midden-Oosten van 3300 tot 1200 voor Christus. In Europa van 3200 tot 600 voor Christus.

Overal komt de bronstijd na het Neolithicum als overgang naar de ijzertijd. Maar in sommige gebieden, zoals sub-Sahara Afrika, was er geen bronstijd en volgde de ijzertijd direct op de het Neolithicum.

Dit jaar kan de wereldwijde vraag  0,5 procent stijgen tot een all-time high van 366 duizend ton. Dat is 6.000 ton groter dan het aanbod. Als je de gemiddelde prijs van vorig jaar hanteert, kost de tin-consumptie 7,5 miljard dollar.

Het tinverbruik groeide vanaf de Bronstijd tot nu.We  kunnen niet nagaan hoeveel tinerts er in de afgelopen 5500 jaar gewonnen werd. Maar we kunnen met enige zekerheid vaststellen dat de wereld nooit meer blikken (peak-tin) zal produceren dan nu.

De uitputting van de tinertsvoorraden is een klassiek voorbeeld van grenzen aan de groei. Dit is een goed moment om die grenzen weer op de agenda te zetten. Vorig jaar was het ook al een goed moment. En het jaar daarvoor…

Bron: Decline of the Empire – Dave Cohen