Het regeerprogram van het kabinet Schoof bevat veel mooie woorden. Vage woorden vooral waarbij je je kunt afvragen of ze dat allemaal waar gaan maken. Hoofdstuk 7 'Goed bestuur en sterke rechtsstaat' spant wat mij betreft de kroon: 'Nu is het moment om de weg vrij te maken voor herstel en verandering. Dit kabinet presenteert daarom een agenda voor vernieuwing van de democratie en versterking van de rechtsstaat, het bestuur en de controle daarop.' Gaat dit kabinet dan eindelijk waarmaken wat Rutte IV met zijn streven naar bestuurlijke vernieuwing en een andere bestuurscultuur niet is gelukt? Wat mogen we verwachten van deze zoveelste vernieuwingsagenda? 'Een lerende overheid: een overheid die beleid en regelgeving evalueert, blijft verbeteren en altijd op zoek gaat naar de meest passende oplossing.' Ahum. Moet dat nog zo expliciet gezegd worden? Hieronder een tiental punten om de -relatieve- vernieuwingsdrang van Schoof c.s. de komende tijd aan te toetsen. Constitutionele toetsing staat opnieuw op de agenda. Alsmede verzelfstandiging van de afdeling Rechtspraak van de Raad van State. Het kabinet 'versterkt de toegang tot de rechtsketen'. Maar niet voor maatschappelijke organisaties die niet aan de vereiste voorwaarden voldoen. Een VVD-wens gaat in vervulling: minder rechtszaken van maatschappelijke clubs die de staat aanklagen vanwege schending van het algemeen belang. 'Ook investeert het kabinet in het Juridisch Loket, waar burgers met een laag inkomen terechtkunnen voor persoonlijk advies en hulp.' Zou het niet beter zijn de bezuinigingen op de sociale advocatuur terug te draaien? 'De Kamer moet in het kader van het adequaat kunnen uitvoeren van haar controlerende taak beter in staat worden gesteld om zelfstandig onderzoek te doen. In overleg met de Voorzitter van de Tweede Kamer en griffie werken we daarom aan versterking van hun kennis- en onderzoeksfunctie.' Ook deze mooie woorden zijn bepaald niet nieuw. 'Het kabinet versterkt de bescherming van klokkenluiders door uitvoering te geven aan het grootste deel van de voorstellen in de betreffende initiatiefnota.' Het grootste deel? Alsof het kabinet niet gedomineerd wordt door Wilders c.s. toont het vrome voornemens als het om minderheden gaat: 'Dit kabinet treedt daarom daadkrachtig op tegen discriminatie, racisme, antisemitisme en moslimhaat, zowel op straat als online. De overheid heeft hierin een voorbeeldfunctie. De interdepartementale inzet is naast het bestrijden hiervan ook gericht op het voorkomen hiervan.' Zowel op straat als online. Volg de grote leider op X, zou ik zeggen. En accepteren alle kabinetsleden op dit punt hun voorbeeldfunctie? 'Met passende interventies zorgen we ervoor dat de weerbaarheid van de samenleving tegen desinformatie wordt versterkt, zodat desinformatie kan worden gedetecteerd en de verspreiding ervan wordt tegengegaan.' Maar wat het kabinet onder desinformatie verstaat wordt niet vermeld. Kan het zijn dat daarover nog de nodige verschillen van mening bestaan? 'De wetenschap is een belangrijke pilaar van onze democratische rechtsstaat. De wetenschap voedt de samenleving, de politiek en de overheid zodat de juiste besluiten genomen kunnen worden. Het kabinet blijft zich er daarom voor inzetten dat wetenschappers onafhankelijk en onpartijdig onderzoek kunnen verrichten en houdt de academische vrijheid hoog in het vaandel.' Maar er wordt wel 1 miljard bezuinigd op hoger onderwijs en wetenschap. Het kabinet ziet uit vrees voor juridische procedures af van het schrappen van gelden voor reeds geaccepteerde sectorplannen, maar houdt de bezuiniging in stand door te korten op beurzen voor jonge wetenschappers. Lood om oud ijzer. 'Met de medeoverheden moeten we ervoor zorgen dat de afstand tussen de burger en de overheid zo klein mogelijk is en de overheid menselijk, toegankelijk en nabij is. Dit vraagt overheidsbreed om een transformatie van de publieke dienstverlening, (digitaal) goed geëquipeerde ambtenaren en andere manieren van denken om zo tot nieuwe oplossingen te komen. Bezien wordt of een wettelijk recht op direct contact met de overheid geïntroduceerd moet worden.' Opmerkelijk, dit laatste punt. Kennelijk hebben we dat recht nu nog niet! En dan die 'nieuwe oplossingen' voor de 'transformatie van de publieke dienstverlening'....wie op dit punt al niet cynisch is krijgt van Schoof met deze vage voornemens een extra zetje. 'Het kabinet zet daarom in op een fundamentele omslag in de werkwijze van de rijksdienst en de decentrale overheden en op het vergroten van het lerend vermogen van de overheid. Er wordt een stevige impuls gegeven aan ambtelijk vakmanschap, onder meer door te investeren in verplichte opleiding voor elke ambtenaar. Rechtsstatelijk besef, waarden gedreven werken, publiek leiderschap en (digitaal) vakmanschap maken daar onderdeel van uit.' Ondertussen wordt er met 'een budgettaire taakstelling van 22%' wel sterk bezuinigd op het aantal ambtenaren. Wie gaan die vernieuwingsagenda uitvoeren, kun je je afvragen. Over het toeslagenschandaal: 'Het is de ambitie om voor de laatste ouders in de loop van 2025 hun integrale beoordeling te hebben afgerond. We verwachten dat uiterlijk eind 2027 alle ouders die daar recht op hebben compensatie van aanvullende schade hebben ontvangen.' Het is voor hen te hopen dat Schoof het zo lang uit kan houden. 'Het kabinet zet in op meer actieve openbaarmaking en snellere beantwoording van Woo-verzoeken. Hierbij staat de informatiebehoefte van de verzoeker centraal en is goed contact met de verzoeker vanzelfsprekend en noodzakelijk om een efficiënt proces te doorlopen.' Schitterend. Maar dan: 'Bij grote Woo-verzoeken worden, om snelheid te borgen, voortaan eerst de meest relevante documenten openbaar gemaakt'. En wie bepaalt wat relevant is? De minister? En nog steeds de oude klacht van een tegenstribbelende overheid: 'Het kabinet start op korte termijn een onderzoek naar de uitvoeringslast, kosten en de (benodigde) capaciteit voor de Woo. Misbruik van de Woo wordt actief tegengegaan.' Update, aansluitend aan dit onderwerp: de Open State Foundation publiceert een onderzoek waaruit blijkt dat ministers en staatssekretarissen van het kabinet Schoof erg weinig openheid geven over de externe contacten die ze hebben. En dat is in strijd met de vorig jaar overeengekomen 'Uitvoeringsrichtlijn Openbare agenda bewindslieden'. Met name Pieter Omtzigt heeft zich hard gemaakt voor meer inzicht in contacten met lobbyisten. Onder het motto 'Elke regio telt' wil het kabinet meer aandacht besteden aan regionale verschillen. Daarvoor 'ontwikkelt het kabinet een gebiedsgerichte aanpak met langjarige agenda’s om de kwaliteit van leven, wonen en werken voor onze inwoners te behouden of te verbeteren. In de aanpak is expliciete aandacht voor de regionale context en de samenwerking met buurlanden om grensbelemmeringen op te lossen.' Daar zullen de grensbewoners blij mee zijn. O, wacht...'In navolging van Duitsland stuurt ook het Nederlandse kabinet aan op verscherpte controles aan de landsgrenzen.'
Het is uiteraard een schrale troost, maar gezien de teneur van dit lied vroegen jonge mensen zich in 1984 ook al af hoe ze de eindjes aan elkaar zouden knopen.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
COLUMN, OPINIE - Een gastbijdrage van Frans Kuijpers, eerder verschenen op zijn eigen weblog.
‘De pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet’ een spreekwoord dat betekent dat iemand een ander iets verwijt waaraan de verwijter zichzelf ook schuldig maakt.. Daar moest ik aan denken bij een artikel van Ines van Bokhoven bij Opiniez. Daaraan en aan de splinter die je in het oog van de ander ziet terwijl je de balk in je eigen ogen niet opmerkt.
Van Bokhoven gebruikt een tweet van een uitspraak van terrorisme-expert Beatrice de Graaf om haar punt te maken. In een reeks twitterberichten schreef De Graaf het volgende: “maandag heb ik blijkbaar bij @JinekLive geheel radicaalrechts in Nederland diep gekwetst. Ze voelen zich massaal geraakt over een item over de dreiging van extreemrechts in Duitsland, waar AfD geradicaliseerd is (volgens veiligheidsdiensten daar), en mee doet met neonazi’s.” In een tweede bericht gaat Van der Graaf verder: “Alle bekende en onbekende trollen, guurrrechtse “journalisten”, @DDStandaard, @wierduk, @NineForNews hebben onthuld waarmee ze zich identificeren: met de extreem rechtse Duitse onderbuik.”
Van Bokhoven vindt het gebruik van ‘radicaal rechts’ onnodig generaliserend en het wordt vooral gebruikt om: “zich achter te verschuilen.” Ook het gebruik van de woorden ‘diep gekwetst’ bevallen haar niet: “Nou denk ik dat dat wel meevalt, maar stel dat het wel zo was: waarom daar dan zo laatdunkend over doen? Waarom daar de spot mee drijven? … Waarom zo stampen op de emoties van mensen waar je een samenleving mee deelt? Welk nut dient dat, naast jezelf het gevoel geven dat je zo ont-zet-tend veel beter bent – een volslagen misplaatst gevoel, want onderbouw het maar eens overtuigend na dat soort woorden.” Van Bokhoven gaat verder: “De Graafs onderbuik: die van haar is prima, haar scheldpartijen en generalisaties en verwijten zijn de redelijkheid en rationaliteit zelve, en de rest van ons is een soort primaat als wij eens eerlijk zeggen, net als zij, op wie we zo kwaad zijn en waarom.”
RECENSIE - De Nijmeegse emeritus hoogleraar Wetenschapsfilosofie Ton Derksen publiceerde al verschillende boeken over gerechtelijke dwalingen. Het meest bekend is de zaak Lucia de B., de verpleegkundige die na een veroordeling voor vijfvoudige moord en poging tot moord werd vrijgesproken. Nu heeft Derksen in het boek Waarheidsvinding een aantal valkuilen voor foute conclusies van politierechercheurs en het OM samengevat. Opmerkelijk is dat Derksen al direct in de inleiding afstand neemt van de titel van zijn boek. Maar daar heeft hij zijn reden voor.
‘Waarheidsvinding is een misleidend woord’, schrijft Derksen. ‘Het suggereert dat de waarheid gevonden wordt. Rechters, politici en journalisten en wetenschappers zijn echter in de eerste plaats waarheidszoekers. Wanneer ze zich niet bewust zijn van de denkinstincten, van de natuurlijke eerste reacties van ons brein, en daarmee zich niet bewust zijn van de valkuilen die denkinstincten met zich meebrengen, dan kan het met de waarheidsvinding goed misgaan’.
Er zijn nogal wat valkuilen die waarheidszoekers op het verkeerde pad brengen. Derksen waarschuwt nadrukkelijk voor de verleiding van passend bewijsmateriaal. We verliezen al snel onze kritische houding als we denken voldoende belastend materiaal gevonden te hebben. Noodzakelijk is te werken met alternatieve scenario’s. Confrontatie van aanwijzingen voor verschillende scenario’s moet aanwijzen welk scenario het dichtst bij de waarheid komt. Aan de hand van onder andere de zaak-Louwes (Deventer moordzaak) laat hij zien hoe het ontbreken van een alternatief scenario de betrokken rechercheurs heeft misleid.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Met zo’n titel verwacht je gospel, maar Gary Moore zou Gary Moore niet zijn als ‘ie de luisteraar niet gewoon trakteert op zijn jankende gitaar.
In hoeverre boden de tv-serie ‘In de ban van goed en kwaad’, het boek Oorlogsduif en een groot interview van Hans Blom en zoon Onno Blom, bekend historicus en biograaf/recensent, een getrouw beeld van het NSB-verleden van hun familie? Nader tekstonderzoek geeft opvallende inzichten.
Dit artikel verscheen eerder in uitgebreidere vorm op Netkwesties.
Dit is een analyse van de beeldvorming door historicus Hans Blom en zoon en auteur Onno over het oorlogsverleden van Hans’ vader Jan Blom (1908-1975). Diens ouders, broers en zussen waren fanatieke NSB’ers, maar Jan zat bij ‘het verzet’. Die tegenstelling vormt de kern van hun tv-serie bij BNNVara, het boek Oorlogsduif en een Volkskrant-interview in 2024; maar ze speelde al voor Hans Blom bij het directeurschap van Oorlogsdocumentatie (NIOD/RIOD) in 1996. Hij gaf toen een ‘tactisch’ interview aan Vrij Nederland over dat familieverleden.
Hans Blom werd bekend als historicus met zijn oratie van 1983 onder de titel ‘Tussen goed en fout: nieuwe gezichtspunten in de geschiedschrijving 1940-1945 ‘. Hij verzette zich tegen het goed-fout-denken van de eerste generatie oorlogshistorici zoals Loe de Jong en in mindere mate Abel Herzberg en Jacques Presser. Blom kreeg destijds felle kritiek op de oratie van de toen nog jonge, eminente historicus Bob de Graaff.
Het Weense Burgtheater (foto) ziet de bui al hangen. Eind september zijn er landelijke verkiezingen en volgens de jongste peilingen zou de FPÖ, net als in juni bij de Europese verkiezingen, de grootste worden. En als die partij regeringsmacht krijgt zal ze het voorbeeld van buurland Slowakije volgen en de cultuursector dwingen tot een eenzijdig nationalistisch aanbod. Het Burgtheaterteam waarschuwt in een open brief voor het streven van de FPÖ naar ‘culturele en etnische homogeniteit’. In vergelijking met verwante partijen in andere Europese landen is de FPÖ onverbloemd antidemocratisch en openlijk nationaalsocialistisch. Het team klaagt ‘de onverschilligheid aan waarmee de kunst- en cultuurwereld zwijgt – alsof het krankzinnige verkiezingsprogramma [onder de titel ‘Fort Oostenrijk’] niet zou worden uitgevoerd in geval van een overwinning op 29 september, alsof een EU die al voor onze ogen aan het afbrokkelen is, deze aanval nog zou overleven. Het zou niet de eerste keer zijn dat we ons door misplaatste redelijkheid en arrogantie laten misleiden over de ware bedoelingen van rechts.’
Of de FPÖ na de verkiezingen in de Oostenrijkse regering komt staat nog te bezien. In de peilingen staat de partij op 28% met een kleine voorsprong op de centrum-rechtse ÖVP (24%). De sociaaldemocratische SPÖ volgt met 20%. Een coalitie van FPÖ en ÖVP zou gezien hun beider programma’s zeker wel mogelijk zijn. Maar er is dan één grote hobbel te nemen: de steun aan Oekraïne en de warme banden van de FPÖ met Poetin. ÖVP leiders hebben in de afgelopen maanden duidelijk gemaakt dat ze niet willen samenwerken met de huidige leider van de FPÖ, Hermann Kickl. Ze hebben hem ervan beschuldigd een ‘rechts-extremist’ te zijn en hebben herhaaldelijk gezegd dat ze alleen een coalitie met de FPÖ zouden aangaan als Kickl zou aftreden. Maar als Kickl de grootste wordt op 29 september zal dat niet gebeuren. Bondskanselier Karl Nehammer, de huidige leider van de ÖVP, ook bij de komende verkiezingen verwijt de FPÖ politieke verantwoordelijkheid te nemen. ‘Kickl is een theoreticus van de angst’, zei hij. De ÖVP kan waarschijnlijk ook een coalitie vormen met de sociaaldemocraten en/of de Groenen. Sinds 2020 bestaat de Oostenrijkse regering uit een coalitie van de ÖVP met de Groenen. Maar zowel de Groenen als de sociaaldemocraten zijn de afgelopen tijd flink naar links opgeschoven, wat een coalitie met de rechtse ÖVP moeilijk zal maken.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Een visboer in Groningen moet in totaal maar liefst €3393,- betalen vanwege misbruik van een foto op haar Facebook-pagina. Een enthousiaste vrijwilliger deelde meermaals een foto van een paar haringen met uitjes die hij via Google had opgeduikeld, en die bleek afkomstig van een culinair fotograaf.
Vishandel Sontplein kreeg daarop een rekening van €1250,- gepresenteerd. Omdat de eigenaar dat al te gek vond, stapte hij naar de rechter. Een dure grap, aangezien hij de zaak verloor. Naast de bijgekomen incassokosten van €518,- werden hem ook de proceskosten opgelegd. Of meneer maar even €1625,- bovenop het schadebedrag wilde aftikken.
Relletje in rockland: in Boston brak Jane’s Addiction midden in een set-up haar concert af nadat zanger Perry Farrell gitarist Dave Navarro een stomp gaf.
De zanger klaagde al enkele concerten dat de muziek te luid was en hij zichzelf niet kan horen. Volgens zijn echtgenote kampt Farrell met tinnitus en een schorre keel en boterde het al langer niet tussen de bandleden.
“Clearly there had been a lot of tension and animosity between the members… the magic that made the band so dynamic”, zo schrijft Etty Lau Farrell vanochtend op Instagram.
Jerry Cantrell, gitarist van grungeband Alice in Chains, is voor eeuwig in de jaren negentig blijven hangen, zo lijkt het. In oktober komt er een nieuwe soloplaat van hem uit, I Want Blood.