De kunstenaarsroman komt eraan! Het Huis van het Boek in Den Haag heeft vanaf eind van deze maand een tentoonstelling met 678 van dat soort romans. News from Nowhere, heet de tentoonstelling, naar de gelijknamige roman van William Morris (1834-1896), die de eerste vertegenwoordiger van het genre zou zijn geweest. Een kunstenaarsroman? Wat is dat nu weer voor woord? Het begrip in de neerlandistiek al langer bekend, maar met een andere betekenis dan in de tentoonstelling bedoeld wordt. Het Algemeen Letterkundig Lexicon omschrijft het als ‘die bepaalde soort ontwikkelingsromans waarin de groei van een artistiek personage wordt beschreven’. In het begrip zoals het het museum het hanteert, gaat de roman niet noodzakelijkerwijs over een kunstenaar, maar wordt het gemaakt door een kunstenaar. De kunstenaar is als het ware niet het lijdend voorwerp van het schrijven, maar het onderwerp. Is niet iedere romanschrijver automatisch een kunstenaar? De tentoonstelling laat zien dat er een eigenaardige dubbelzinnigheid is van het woord kunst. Een die iedereen wel aanvoelt, maar die in woordenboeken helemaal niet goed gedocumenteerd is. Aan de ene kant gaat het over, zoals Van Dale dat noemt, ‘het vermogen om dat wat in geest of gemoed leeft of daarin gewekt is, tot uiting of voorstelling te brengen op een wijze die schoonheidsontroering kan veroorzaken’, en dat kan dan op allerlei manieren, zoals door op een trompet te blazen, een plissé te laten zien, een gedicht te schrijven of een schilderij te verven. Maar in de praktijk denken mensen vaak in de eerste plaats aan beeldende kunst. Kunst is zo een synoniem van beeldende kunst Op een kunstacademie (in Nederland) leer je in ieder geval altijd schilderijen en zo te maken, wie uitvoerend kunstenaar in de muziek wil worden gaat naar een conservatorium. Dichtersroman Het is ook die betekenis van beeldend kunstenaar die hier bedoeld wordt. Als voorbeelden van kunstenaars die romans schreven, noemt het museum Salvador Dalí, Yayoi Kusama en Andy Warhol, en verder merkt het op dat er steeds meer ‘beeldend kunstenaars’ romans schrijven. Wat daar dan weer mee bedoeld wordt is niet dat die kunstenaars zogeheten dubbeltalenten zijn, die zowel beeldend werk maken als literatuur (zoals in Nederland Jan Wolkers of Charlotte Mutsaers), maar mensen van wie op de een of andere manier is bepaald dat ze in de eerste plaats beeldend kunstenaar zijn en die dan als beeldend kunstenaar een roman schrijven. “Net als video of installatie”, zegt de toelichting op de website, “wordt het roman zo een medium voor die kunstenaars.” Deze romans zijn daarmee zelf beeldende kunst, zonder dat het geloof ik dan weer specifiek gaat over de typografie. De relatie tussen kunstenaar en roman in kunstenaarsroman is ook weer een andere dan die tussen dichter en roman in dichtersroman. Bij die laatste gaat het er vooral om dat je aan het proza kunt aflezen dat het door een dichter geschreven is, bijvoorbeeld doordat er een speciale aandacht is voor klankeffecten of doordat het proza heel gecondenseerd geschreven is. Maar ik geloof niet dat het voor een kunstenaarsroman nodig is dat je aan de tekst kunt zien dat hij door een beeldend kunstenaar geschreven is. Ieder object De roman a van Andy Warhol heb ik min of meer toevallig in mijn bezit. De Engelse Wikipedia beschrijft de tot stand koming ervan zo: Warhol wanted to write a “bad” novel, “because doing something the wrong way always opens doors”.Four typists were employed to transcribe the Warhol/Ondine tapes. Maureen Tucker, the drummer for the Velvet Underground, was an expert typist. However, she refused to transcribe the swear words and left them out. Het is in onze wereld misschien wel voorbehouden aan beeldend kunstenaars dat alles wat ze aanraken kunst geacht wordt te zijn. De foto’s van Hans van Maanen zijn geen choreografenfoto’s, zelfs als ze balletdansers laten zien. De Fuga a 4 voci in C van S. Vestdijk is geen romanciersmuziek. Het werk van Jeroen Krabbé rekenen we niet tot de acteursschilderkunst. Zij hebben gewoon iets gedaan, soms als amateur en soms als tweede beroep, dat naast hun andere werk stond. Dat beeldend kunstenaars zo’n bijzondere koning-Midas-achtige kwaliteit wordt toegedicht, heeft misschien iets te maken met de grote rol die authenticiteit precies bij beeldende kunst speelt speelt. Een kunstwerk is alleen wat waard als het echt van die of die persoon is. Bij andere kunstenaars is de lijfelijke aanwezigheid zo belangrijk dat authenticiteitsvragen zich niet voordoen (uitvoerend musici, balletdansers) of wordt het kunstwerk per definitie vermenigvuldigd (schrijvers, componisten) zodat er niet maar één ‘authentiek’ exemplaar van het kunstwerk is. In het geval van literatuur zijn veel mensen het er zelfs over eens dat de persoon van de auteur er niet toe doet, dat het gaat om de interpretatie van de lezer. Alleen bij beeldend kunstenaar is het van belang om te weten dat de hand van de meester dit ene werk heeft aangeraakt. En daardoor heeft het denken hierover zich zo kunnen ontwikkelen dat die hand van de meester ook van ieder object een kunstwerk kan maken. Van een pissoir. Van een banaan. Van een opgeblazen knuffel. En zelfs van een roman. Dit artikel verscheen eerder hier. Tentoonstelling 'News from Nowhere', 27 september 2025 tot 01 februari 2026 in Huis van het Boek, Prinsessegracht 30 Den Haag (10 min. lopen vanaf Den Haag Centraal Station.
De Franse singer-songwriter Loris Assadian (artiestennaam: Plumes, niet te verwarren met een Canadese meidenband) geniet vooral bekendheid om zijn filmpjes waarin hij voor dieren zingt.
Koeien, paarden, struisvogels, pinguins en zelfs neushoorns komen voorbij. Hij weet echter ook een groep mensen vermaken.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Waarom ik niet rouw om Charlie Kirk
Er zijn mensen wiens overlijden vanzelf stilte en respect oproept. Charlie Kirk hoort daar voor mij niet bij. Zijn dood is geen verlies voor de democratie, maar hooguit het verdwijnen van een van haar luidruchtigste ondermijners. Want laten we eerlijk zijn: Kirk zal niet worden herinnerd om zijn bijdrage aan een open samenleving, maar om zijn hardnekkige inzet om achterdocht, ressentiment en complottheorieën te voeden.
Hij zette de Civil Rights Act weg als een “enorme fout”, droeg complottheorieën als de “Great Replacement” met trots uit en wijdde zich aan het in twijfel trekken van verkiezingsuitslagen zodra de uitkomst hem niet beviel. De belangrijkste taak van vrouwen is kinderen krijgen en abortus is erger dan de Holocaust. In elk ander systeem zou dit slechts gênant theater zijn geweest, maar in de VS, waar miljoenen zijn woorden omarmden, kreeg het gewicht. Hij was een van de speerpunten van een beweging die de democratische spelregels alleen respecteert zolang ze zelf wint.
Hier komt de tolerantieparadox van Karl Popper om de hoek kijken. Een samenleving die onbeperkt tolerant is tegenover intolerantie, graaft haar eigen graf. Kirk was bij uitstek een vertegenwoordiger van die intolerantie: niet de felheid van een debatpartner die de democratie scherper maakt, maar de gretigheid van iemand die aan haar fundamenten zaagt omdat diversiteit, inclusie en verkiezingsresultaten niet in zijn straatje pasten. Tolerantie voor dat soort denkbeelden is geen deugd, maar een zwaktebod dat aan de basis ligt van de ondergang van de democratie.
Opnieuw zijn duizenden Fransen de straat opgegaan uit protest tegen het rechtse beleid van president Emmanuel Macron. Opnieuw gaat er vooral veel aandacht uit naar gewelddadige confrontaties van demonstranten met een grote, hard ingrijpende politiemacht. De adjectieven extreem-links en extreem-rechts moeten verhullen dat Macron nog steeds niet in staat is een beleid te voeren waar een meerderheid van de Fransen zich in kan vinden. Na de verkiezingen van vorig jaar zomer waarbij links een grote winst boekte koos Macron voor een centrum-rechtse regering. Die is sindsdien al twee keer vastgelopen. ‘Macron snapt het nog steeds niet: heel Frankrijk is het erover eens dat het macronisme moet verdwijnen’, is het commentaar van Brussels Signal.
De hardnekkige en eenzijdige poging van de Franse president om zijn land met een neoliberaal beleid uit de economische problemen te halen heeft weinig succes. ‘Het heeft niet gewerkt. De Franse groei was bescheiden. De staatsschuld is explosief gestegen. En met elke verkiezing won Marine Le Pens Rassemblement National steeds meer aanhang,’ schrijft de New York Times in zijn dagelijkse nieuwsbrief. Een typerend voorbeeld waarop het ‘macronisme’ de steun van de Fransen heeft verloren was het plan voor een belasting van 2% voor de allerrijksten, de 1800 Fransen met meer dan 100 miljoen euro’s. Bijna 80% van de Fransen steunde dit plan volgens een onderzoek van Oxfam France. Macron wees het af. Je kunt het een symbolische maatregel noemen, maar de afwijzing past in Macrons bedrijfsvriendelijke beleid. In de afgelopen acht jaar heeft hij de vennootschapsbelasting en de loonbelasting verlaagd en een bestaande vermogensbelasting afgeschaft. Dit alles heeft de Franse schatkist tientallen miljarden euro’s gekost. Tegelijkertijd heeft hij de pensioenleeftijd verhoogd. De Franse schatkist, altijd al een probleem in de EU, leidt nu in deze op een na grootste lidstaat naar een diepgaande economische crisis.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
The Guardian: How Boris Johnson traded PM contacts for global business deals
De krant kreeg inzicht in een massa emails afkomstig van een met publiek geld gefinancierd kantoor dat Johnson moet helpen bij zijn taken als ex-prenmier. De emails tonen aan hoe Johnson lobbyde bij een hoge Saoedische functionaris die hij tijdens zijn ambtstermijn had ontmoet, meer dan £200.000 ontving van een hedgefonds na een ontmoeting met de Venezolaanse president Nicolás Maduro (in tegenstelling tot zijn bewering dat hij niet betaald was), hoe hij in het geheim lobbyde bij de VAE voor een miljardeninvestering in een private onderneming, wat mogelijk een schending van de ethische regels betekende. Hij verdiende ook meer dan £5 miljoen met 34 betaalde toespraken, waarin hij het publiek trakteerde op zijn mening over Barack Obama, Vladimir Poetin en wijlen koningin Elizabeth II, waaronder een keer dat ze hem naar eigen zeggen had aangeraden om met vogels te praten.
ANALYSE - van Boris van Haastrecht
VVD-leider Dilan Yeşilgöz sloot begin juni toekomstige samenwerking met de PVV van Geert Wilders definitief uit. Kort daarna verklaarde zij tijdens het partijcongres van de VVD dat GroenLinks-PvdA een “elitaire” partij is, waarmee het “heel moeilijk” wordt samen te werken na de aankomende Tweede Kamerverkiezingen. Haar verkiezingsinzet is een “stabiel rechts kabinet”. Deze uitspraken roepen de vraag op in welke coalitie de VVD haar bestuurlijke ambities in de toekomst wil realiseren.
Het is nu al vrijwel zeker dat de eerstvolgende kabinetsformatie ingewikkeld wordt, omdat het Nederlands politiek bestel versnipperd en gepolariseerd is. Op basis van de peilingen van de afgelopen maanden is de meest realistische mogelijkheid tot vorming van een meerderheidscoalitie een combinatie van VVD, GroenLinks-PvdA en CDA, aangevuld met kleinere partijen uit het politieke midden als D66 of ChristenUnie.
Door de huidige wederzijdse vijandigheid tussen sociaaldemocraten en liberalen zou je bijna vergeten dat deze groepen in het verleden meermaals regeringscoalities vormden, namelijk in de kabinetten-Drees I en II (1948-1952), de kabinetten-Kok I en II (1994-2002) en het kabinet-Rutte II (2012-2017). Het is de moeite waard deze eerdere perioden van samenwerking nader te bestuderen om de relatie tussen GroenLinks-PvdA en VVD in context te plaatsen.
RECENSIE - Franz Boas, nestor van de Amerikaanse antropologie, keerde zich vlak na de Eerste Wereldoorlog in een open brief principieel tegen spionageactiviteiten van zijn collega-wetenschappers. Hij reageerde op het geval van onderzoekers die in Mexico informatie hadden verzameld voor de Amerikaanse regering over mogelijke samenwerking van Mexico met Duitsland. Wie daartoe bereid was ‘prostitueert de wetenschap op onvergeeflijke wijze’ schreef Boas. Op de jaarvergadering van de American Antropological Association, waar hij zelf in het bestuur zat, werd hem naar aanleiding van dit standpunt met tweederde van de stemmen het lidmaatschap ontnomen.
Emiel Hakkenes schrijft hierover in zijn buitengewoon boeiende boek Anderen; een Drents dorp, de Koude Oorlog en de lange arm van de CIA. Het is tekenend voor de stemming onder Amerikaanse sociale wetenschappers in de eerste helft van de vorige eeuw. Je kunt je wetenschappelijk onderzoek best combineren met het dienen van het vaderland. Hakkenes laat het zien aan de hand van een opmerkelijk onderzoek van twee Amerikaanse antropologen in het Drentse dorp Anderen. Dorothy Keur en haar van oorsprong Nederlandse man John Keur kwamen in 1951 met hulp van Dorothy’s leermeester Margaret Mead en de Groningse hoogleraar sociologie Piet Bouwman naar Drenthe om daar in een toen nog geïsoleerd dorp onderzoek te doen zoals antropologen dat tot dan toe vooral hadden gedaan in Polynesië en Nederlands Indië. Ze beschreven de dagelijkse praktijken in het dorp, het boerenwerk, feestdagen, bruiloften, etc. En ze probeerden vat te krijgen op de ‘mentaliteit’ van de dorpsbewoners en hun opvattingen over Amerika. Margaret Mead stimuleerde dat. Ze had goede contacten met inlichtingendiensten. Een medewerker van de diensten, ook van oorsprong Nederlander, woonde bij haar in huis. Voor de Society fort he Investigation of Human Ecology, een door de CIA gefinancierde onderzoeksinstelling, organiseerde ze conferenties met informanten uit verschillende landen over culturele verschillen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Carter Burwell is de vaste componist voor de films van Joel en Ethan Coen, waaronder hun debuutfilm ‘Blood Simple’, een neonoir over een liefdeskoppel dat zich gedwongen ziet het op te nemen tegen een maffiose café-eigenaar en een louche privé-detective.
De director’s cut valt op dit moment te bekijken op Amazon Prime. Aanrader.
Nu het politiek geweld in de Verenigde Staten oplaait, is deze klaagzang op de Ierse beroeringen van de jaren ’70 tot eind jaren ’90, met overheidsgeweld en aanslagen over en weer, steeds meer van toepassing.
Voor het album Something Else uit 2017 haalden de Cranberries een aantal van hun klassieke liedjes uit de mottenballen, om deze met akoestische instrumenten op te nemen, soms begeleid door het Irish Chamber Orchestra.
Kate Peytavin is een 20-jarige influencer uit Louisiana met bijna 1 miljoen volgers op Tik Tok. Ook een manier om een muziekcarrière op te bouwen, moet je maar denken.