Democratie: buigen of barsten?

In Californië is dinsdag 4 november per referendum een voorstel aangenomen om de kiesdistricten aan te passen en zo de invloed van Trump en zijn partij te beperken: klassieke gerrymandering, een voorheen vooral Republikeinse hobby. Het idee komt van gouverneur Gavin Newsom, die zich profileert als verdediger van de democratie tegen Republikeinse manipulatie van het systeem, en is een reactie op Republikeinen in Texas, die hetzelfde gaan doen.  Deze aanpassing kan 5 extra Democratische zetels in het huis van afgevaardigden opleveren, meer dan de plannen van Texas kosten. Toch roept zijn voorstel een ongemakkelijke vraag op: als je de ander niet kunt verslaan, mag je dan zijn vuile spel meespelen? Of verlies je daarmee precies wat je probeert te beschermen? Want Republikeinen staan al klaar om hetzelfde te doen in andere staten, en zien hierin misschien een vrijbrief om nog verder te gaan. Het adagium “if you can’t beat them, join them” is oud, en politiek gezien vaak effectief. Macht verandert immers weinig door morele overtuiging alleen. In de praktijk overleven partijen door zich aan te passen aan hun tegenstanders: door dezelfde media­technieken te gebruiken, door net zo handig om te gaan met regels, door op dezelfde manier de publieke emotie te bespelen. Maar hoe vaker dat gebeurt, hoe moeilijker het wordt om nog te onderscheiden wat verdediging tegen de afbraak en wat juist verdere afbraak van de democratie is. De paradox is duidelijk in de Amerikaanse context. Trump heeft jarenlang normen opgerekt, regels genegeerd en instituties ondermijnd. Dat heeft hem niet verzwakt, maar versterkt, precies omdat het systeem dat hem moest corrigeren, hier niet tegen bestand bleek. Het was te afhankelijk van de welwillendheid van de deelnemers. Zijn succes bewijst dat wie hard genoeg duwt, de democratie kan laten buigen en misschien uiteindelijk barsten, voor het eigen gewin. De verleiding is dan groot om datzelfde duwen als tegenstrategie te zien. Maar democratische schade is niet alleen institutioneel, ook cultureel. Elk voorbeeld van normvervaging creëert ruimte voor de volgende stap. Als beide kampen besluiten dat regels rekbaar zijn, ontstaat een situatie waarin niemand ze nog als bindend ervaart. Toch blijft de vraag knellen: wat als vasthouden aan principes de nederlaag garandeert? Is morele zuiverheid dan nog een deugd, of een luxe die je je niet meer kunt veroorloven? Want daar zit je dan met je goede voorbeeld, zonder macht. Een democratie kan alleen werken als de partijen zich eraan conformeren. En dat is in de VS al lang niet meer zo. Het is de vraag of je de schade kan herstellen door binnen de lijntjes te blijven kleuren, in ieder geval niet binnen de vier jaar die een volgende president heeft. Het blijkt maar weer dat je democratie sneller en makkelijker afbreekt dan opbouwt. Dus misschien is het onvermijdelijk dat er in de poging tot herstel ook vuile handen worden gemaakt, en is dat zelfs een voorwaarde om de spelregels opnieuw te kunnen vastleggen. Het probleem is alleen dat niemand weet waar de grens ligt tussen strategisch handelen en morele zelfverloochening. Wie te lang meedoet met deze logica van macht, vergeet op welk moment het nog verzet was en wanneer het beleid werd. Californië’s referendum is dus, behalve een poging om macht terug te grijpen van een partij die zich niet zoveel aantrekt van de democratische spelregels, ook een vraag: hoe repareer je een systeem dat alleen nog functioneert door de regels te buigen of breken?

Door: Foto: Clay Banks on Unsplash

Closing Time | Brotherhood Foundation

Recent had ik het met een collega over leuke Nederlandse bandjes die in de jaren 90 te zien waren in de kleine clubs. Naast de usual suspects viel toen opeens de naam Brotherhood Foundation. Die had ik al lang niet meer gehoord! Hoewel dat toch een heel aardig hardcore/metal bandje was dat ik met veel plezier vaak live heb mogen aanschouwen, waaronder op de parkeerplaats van het jongerencentrum SJOR in Roggel. Tispelpop, heette dat festival, en warempel het lijkt nog steeds te bestaan. Hoe dan ook, Elevator Music, nog steeds leuk!

Foto: Vrouwe Justitia. Bron: pixabay.com

Afghaanse beveiligers: kruideniersmentaliteit met mensenlevens

Nederland is niet verplicht om de 42 Afghaanse beveiligers van de ambassade in Kabul naar Nederland te halen. Juridisch klopt het ongetwijfeld allemaal. Er is geen formele gezagsverhouding, de mensenrechtenverdragen bieden geen “zelfstandige grond”, en Afghaans recht was van toepassing. Prachtig, een sluitend juridisch bouwwerk, maar in de praktijk zit je tot je middel in het drijfzand.

Want laten we niet doen alsof er werkelijk een relevant verschil is tussen de Afghaanse en de Hongaarse bewakers die tijdens de val van Kabul aan dezelfde poort stonden. De enigen die dat verschil zagen, waren bureaucraten in Den Haag. Voor de Taliban was het één pot nat: wie met de Nederlanders werkte, was een verrader. De juridische nuance van “geen zorgplicht” maakt in dat soort omstandigheden net zoveel indruk als een handboek arbeidsrecht op een kalasjnikov.

De uitspraak past naadloos in het Nederlandse migratieklimaat waarin “niet toelaten” zwaarder weegt dan “het juiste doen”. Niet bestaande precedentwerking, de al lang ontkrachtte mythe van ‘aanzuigende werking’ en angst voor electoraal verlies lijken groter dan de wil tot rechtvaardigheid. Zelfs wanneer het om maar een paar dozijn mensen gaat. Geen massa, geen volksverhuizing, maar een handvol individuen die hun leven op het spel zetten voor de Nederlandse missie. Alles wordt afgewogen en afgezwakt tot de kern verdampt. Morele verantwoordelijkheid is alleen nog een PR-term voor op de website van Buitenlandse Zaken. Zodra het over echte mensen gaat, over de chauffeurs, tolken en beveiligers die hun leven riskeerden voor de Nederlandse missie en ‘dreigen’ naar Nederland te komen, wordt het ineens een kwestie van “toepasselijk recht”. Want voor de achterban is elke migrant er een te veel.

Foto: "Rob Jetten D66" by Roel Wijnants is licensed under CC BY-NC 2.0

Voorbij het Jetten-effect – De verborgen ontwikkelingen

COLUMN - In de nasleep van de Tweede Kamerverkiezingen leggen de internationale media de nadruk op het zetelverlies van de PVV (“forse klap voor radicaal rechts”), terwijl de nationale pers vooral ingaat op de verrassende overwinning van D66 (het zogenoemde “Jetten-effect”). Beide frames dreigen echter twee belangrijkere ontwikkelingen te verhullen.

De eerste is de verdere consolidatie van uiterst rechts. De PVV verloor weliswaar 11 zetels, maar dat verlies werd gecompenseerd door aanzienlijke winst voor de extreemrechtse variant Forum voor Democratie (FVD) (van drie naar zeven zetels) en haar wat ‘gematigdere’ afsplitsing JA21 (van één naar negen zetels). Gezamenlijk behaalden PVV, FVD en JA21 41 zetels – één meer dan in 2023. Tel je daar BBB en SGP bij op, dan vertegenwoordigen de partijen aan de rechterflank ongeveer een derde van het parlement.

Sinds 2021 vormt dit uiterst rechtse blok een vast onderdeel van het Nederlandse politieke landschap. Binnen dit blok zien we zowel groeiende concurrentie onderling – met als gevolg radicalisering én normalisering – als verdere versplintering, een trend die in het hele politieke landschap zichtbaar is.

De tweede belangrijke ontwikkeling is de toenemende versnippering van het politieke landschap. Geen enkele partij behaalde bij deze verkiezingen meer dan 17% van de stemmen; in de Nederlandse parlementaire geschiedenis is de grootste partij nog nooit zo klein geweest. Dit heeft ingrijpende consequenties voor de kabinetsformatie.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Closing Time | Depeche Mode – Shake the Disease

Ik moet zeggen dat ik Depeche Mode helemaal vergeten was. Als ik niet op zoek was gegaan naar Alan Parsons had ik ze niet gemist. Wat best raar is, want de CD The Singles 81-85 bevat hartstikke vette muziek.

Ook raar omdat een drijvende kracht, Vince Clark (edit, met dank aan Okto), gewoon een held is die ook Yazoo en Erasure heeft opgericht. “Oohoohoo Sometimes, the truth is harder than the pain inside” Wat heb ik veel gedanst op dat nummer! En Depeche Mode is toch echt geen niche-bandje of zo. Ze hebben nog samengewerkt met Anton Corbijn en zijn tot ver in de jaren ’90 knettersuccesvol geweest. Ook al was Vince Clarke toen al pleitos, de zang van Dave Gahan is iconisch (wel een junkie, how cliché) en de band is inspiratie geweest voor helden als Moby en de techno-scene. Ik heb deze cd ook echt grijsgedraaid.

Foto: Ash Hayes on Unsplash

Israëls geheime wapen: taal

De genocide in Gaza gaat gewoon door, ondanks dat er een ‘wapenstilstand’ is. Israël blijft aanvallen, maar met een verschil: de aanvallen heten nu volgens Israël ‘antiterreuroperaties’. Een manier van praten die maar al te gemakkelijk wordt overgenomen door westerse media.  Zo wordt maar weer eens pijnlijk duidelijk hoe ook taal een wapen is in het conflict, en dat dat wapen vaak in één richting schiet. Want als Palestijnen weerstand bieden tegen zo’n operatie heet dat ‘een inbreuk op het bestand’ en gebruikt Israël het als excuus om te reageren met bombardementen, sorry, nieuwe ‘antiterreuroperaties’ op totaal ongerelateerde doelen waarbij honderden mensen omkomen, en waarschuwt dat ‘verdere inbreuken niet worden getolereerd’.

Dit is niet nieuw, wie het nieuws volgt, ziet het al langer. Bijvoorbeeld bij een kop als: “Israëlische gijzelaars vrijgelaten, Palestijnse gevangenen uitgewisseld.” Dat lijkt neutraal, maar dat is het niet.

Een gijzelaar is iemand die onschuldig vastzit, iemand die onterecht wordt vastgehouden door barbaren. Een gevangene daarentegen, dat is iemand die  ‘iets’ heeft gedaan. Een verdachte, een misdadiger, of minstens iemand die door een rechter is veroordeeld. Maar de Palestijnse gevangenen waar hier over gesproken wordt, zijn in veel gevallen nooit aangeklaagd, laat staan berecht. Kinderen van dertien, jongeren die een spandoek vasthielden, vrouwen die bij een checkpoint werden opgepakt omdat ze de verkeerde achternaam hadden. Toch noemt het journaal hen gevangenen, alsof het allemaal keurig volgens het recht is verlopen.

Foto: Stadsmuseum Doetinchem, sfeerbeeld Huis van de wereld © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op Zondag blikt vooruit op Achterhoeks Museumweekend

Van 14 tot en met 16 november wordt het eerste Museumweekend in de Achterhoek georganiseerd. Maar liefst 21 musea verdeeld over de gehele Achterhoek zetten hun deuren dat weekend open. Naast lopende exposities worden er allerlei workshops aangeboden: van wandelen tot aan tafel met Nadia Zerouali in Museum STAAL (Almen) en van een rondleiding in Museum MORE (Gorssel) met Eus tot journalist voor een dag in het Nationaal Museum voor de Tachtigjarige Oorlog in Groenlo. Voor Kunst op Zondag legde ik mijn oor te luister om te ontdekken waarom het extra leuk is om in het weekend van 14 t/m 16 november naar de Achterhoek te komen.

Achterhoek_Groenlo Sfeerbeeld Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog © foto NMTO

Groenlo, sfeerbeeld Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog © foto NMTO.

Musea, kastelen en boerderijen

Sinds ik weer in de Achterhoek woon, maak ik met mijn partner regelmatig een verkenningstocht om ‘de nieuwe’ Achterhoek te leren kennen. Ik vertrok hier op mijn 18de en kwam hier ruim veertig jaar later in 2019 opnieuw wonen. Vond ik het hier op mijn 18de op z’n zachtst gezegd saai, nu verrast de streek me steeds weer. Het aantal musea is enorm gegroeid en de kwaliteit ook. Zo zijn enkele boerderijen, kerken en landhuizen nu getransformeerd tot een museum. De kerk in Groenlo is nu het Nationaal Museum van de Tachtigjarige Oorlog. Het in Amsterdamse stijl gebouwde Postkantoor van Doetinchem is nu het Stadsmuseum. Als je wilt weten waar cultuurliefhebbers de mosterd halen kun je het mosterd museum in Doesburg bezoeken of hier de site van Musea Achterhoek bekijken.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Closing Time | Delamitri – Be My Downfall

Found it! Die cd van Alan Parsons bedoel ik, samen met Depeche Mode, Jethro Tull en Talking Heads, die dus allemaal niet op mijn lijst staan, nah, wat een omissie. Maar die lagen dus naast mijn gettoblaster, blijkbaar heb ik die…nee, echt niet, dat ding heb ik in geen jaren gebruikt, waarom zou ik, ik heb een paar goeie speakers met bass-woofer op mijn werkplek staan. Ik snap er nix van! Oh wacht, ik wil ‘m verkopen, waarschijnlijk had ik bedacht dat ik dan toch even een paar cd’tjes moet afluisteren om zeker te weten dat ’t kreng nog werkt. Heb ik nog niet gedaan dus. Eigenlijk moet ik dan ook de cassettespeler checken, ik heb nog wel ergens bandjes liggen…in de schuur denk ik…

Closing Time | Niks Stront Niks

Limburgse gemeentepolitiek uit de jaren 80, het feitje dat Rowwen Hèze vroeger blijkbaar in het Engels zong… wat komt hier allemaal voorbij?! Ook een stukje muziek natuurlijk, genaamd ‘Niks Stront Niks’, want het is natuurlijk de Closing Time.

 

 

Closing Time | Ozzy Osbourne – Patient nr. 9

VIDEO - Oh oh! Ik moet toch de strakke volgorde (ahum) van mijn lijst weer even onderbreken. Voor Ozzy. Die komt óók in mijn collectie voor, met een oud album, maar ik móet ‘m nu ook echt even aandacht geven.

Niet per se omdat die O van “Oh oh” wel goed uitkomt als inleiding, en ook niet vanwege de titel en de tekst van het nummer, hoewel die zeer toepasselijk is voor mijn gemoedstoestand op dit moment; Patient nr. 9 zit in een gekkenhuis, en zo voel ik me zo langzamerhand ook. Murw gebeukt door dit achterlijk(e) rechtse land…

Volgende