John Stewart is al meer dan dertig jaar actievoerder, met name tegen verkeersoverlast. Hij zag kans een extra landingsbaan voor Heathrow te blokkeren en werd in 2008 door de Independent on Sunday uitgeroepen tot de meest effectieve milieuactivist van het Verenigd Koninkrijk. Wanneer je aan zijn boek ‘Why noise matters’ begint, weet je dus dat zijn doel is een alarmbel te luiden, niet een evenwichtig betoog te houden.
Wat het boek niettemin waardevol maakt, is dat het een breed overzicht schetst over een veld dat nauwelijks als een eenheid gezien wordt. Bovendien maakt hij vanuit zijn oogpunt gehakt van twee ontwikkelingen die andere delen van de milieubeweging nou juist sterk propageren, namelijk zeetransport en windenergie.
Voor walvissen en veel andere zeedieren is geluid namelijk het belangrijkste zintuig. De enorme hoeveelheid lawaai die commerciële scheepvaart, sonar van onderzeeërs en seismisch onderzoek door de olie-industrie veroorzaken leidt tot desoriëntatie op grote schaal.
De hoeveelheid onderzoek op dit vlak is beperkt, want kostbaar in uitvoering, maar vrolijk word je er niet van. Sonars gebruiken pulsen van 230 decibel (een straaljager produceert 120 dB) en eigen onderzoek van de Amerikaanse marine laat zien dat walvissen daar totaal van in de war raken. Er bestaan aanwijzingen dat een van de gevolgen is dat walvissen er te snel door uit de diepzee opstijgen, zodat ze caissonziekte (luchtbellen in het bloed) ontwikkelen. Dat is in veel gevallen dodelijk en leidt tot stranding van complete kuddes. Onderzeeërs zijn echter relatief gering in getal vergeleken met vrachtschepen, waarvan de schroeven ook verstorende bromtonen door de oceanen jagen.
Stewart kijkt dan ook met argusogen naar de stormachtige groei van de scheepvaart. Gelukkig zijn scheepsfabrikanten genegen te sleutelen aan de schroeven, omdat het geluid correleert met inefficiënt brandstofgebruik. Bij windmolens is het helaas juist omgekeerd, constateert Stewart. Efficiëntie vraagt daar om steeds grotere turbines, die juist meer geluidsoverlast veroorzaken. In Amerikaans onderzoek klaagde bijna honderd procent van de omwonenden over slaapproblemen sinds de plaatsing van windturbines.
Hoofdstuk na hoofdstuk stelt Stewart zo geluidsproblemen aan de kaak. Industrie en transport zijn erkende geluidsbronnen die de gezondheid van mens en dier bedreigen. Muzak, bedoeld om mensen in liften en winkels een rustig gevoel te geven, is niet onderworpen aan wetgeving, maar als je er de hele dag in moet staan, is dat bepaald geen pretje.
Gelukkig beginnen overheden maatregelen te nemen, vooral in Azië. Het is een van de milieuproblemen die in China serieuzer wordt genomen dan in westerse landen, al laat de handhaving nogal eens te wensen over. ‘Why noise matters’ zet een alomtegenwoordig gevolg van voortschrijdende technologische ontwikkelingen breed op de kaart en geeft ingenieurs dus iets om over na te denken bij hun ontwerpen.
John Stewart, Why noise matters. Earthscan, 2011.