Orbán straft kritische leraren met nieuwe onderwijswet

Ondanks hevige protesten en demonstraties is het Hongaarse parlement dinsdag akkoord gegaan met een nieuwe onderwijswet die de positie van leraren ernstig aantast. Ze verliezen hun ambtenarenstatus, moeten langer werken en kunnen worden overgeplaatst naar scholen met een tekort aan leerkrachten. De salarissen voor Hongaarse onderwijzers behoren tot de laagste in de Europese Unie, en critici van de wet zeggen dat het beroep nu nog onaantrekkelijker wordt waardoor het bestaande tekort aan leraren op Hongaarse scholen zal verergeren. De lerarenbonden zien het doorzetten van de wet als wraak op de demonstranten die het regime-Orbán het afgelopen jaar op alle mogelijke manieren hebben bestreden. De regering zegt dat er op termijn wel sprake is van salarisverbetering maar legt de schuld voor huidige tekorten bij de Europese Unie die nog steeds niet afkomt met de beloofde bijdrage uit het corona-herstelfonds. Hongarije heeft een flink begrotingstekort dat volgens de laatste cijfers in 17 jaar niet zo hoog is opgelopen.

Orbán lijkt vast van plan om alle oppositie tegen zijn regering uit te schakelen. Regeringsgetrouwe media voeren nu ook een campagne tegen de burgemeester van Boedapest, Gergely Karácsony. Hij is lid van een coalitie van de Dialoogpartij en de Groenen, een van de weinig overgebleven oppositiepartijen. Hij heeft zich opnieuw kandidaat gesteld voor de verkiezingen volgend jaar. Nu heeft de inlichtingendienst twijfels naar buiten gebracht over de herkomst van donaties voor de organsatie ’99 Mozgalom’ die in 2021 voor Karácsony de verkiezingscampagne op touw zette. Hij hoopte toen Orbán te verslaan (maar stond om strategische redenen zijn plaats af aan Peter Márki-Zay die het uiteindelijk ook niet redde tegen Orbán). Zonder degelijke bewijzen wordt Karácsony nu vanwege ‘duistere financieringsbronnen’ beschuldigd van fraude, witwassen en het gebruik van buitenlandse bronnen.

De Hongaarse natie als slachtoffer

Naast het onschadelijk maken van de oppositie probeert Orbán zijn machtsbasis te verstevigen door een extreem nationalisme, openlijke vreemdelingenhaat en een obstinate vechthouding tegen alles wat uit Brussel komt. Een halfbakken compromis over de Europese migratiepolitiek wees hij samen met Polen af. Ondanks dat daarin rekening werd gehouden met de Hongaarse bezwaren tegen opname van migranten. In de EU wordt nu met grote zorg uitgekeken naar volgend jaar als Hongarije aan de beurt is om het roulerende voorzitterschap over te nemen. Volgens het jaarlijkse rapport van Europese Commissie over de rechtsstaat in Europa blijft Hongarije achter bij de opvolgen van eerder gegeven aanbevelingen voor verbeteringen. Dat geldt vooral voor corruptiebestrijding en het omgaan met de media. Daarbovenop komt nu de beschuldiging dat Duitse middelgrote ondernemingen via slinkse wegen worden weggepest uit Hongarije. De Duitse Europarlementariër Daniel Freund noemt Hongarije zelfs een maffiastaat.

De oppositie tegen de eisen waar Hongarije als EU-lidstaat mee te maken krijgt onderbouwt Orbán met historische retoriek over een natie die al vaker te lijden had van pogingen van buitenlandse grootmachten om het land een kopje kleiner te maken. ‘De geschiedenis van Hongarije wordt verteld als een geschiedenis van lijden, bezetting en wrok – een land dat na het einde van de Eerste Wereldoorlog door grotere mogendheden in stukken werd gehakt door grotere mogendheden onder het Verdrag van Trianon, wat leidde tot het verlies van tweederde van het voormalige grondgebied van het Koninkrijk van Hongarije,’ schrijft de Oostenrijks-Hongaarse politicoloog Gabriela Greilinger. Niet voor niets heeft Orbán Hongaren in omringende landen het Hongaarse burgerschap aangeboden. Het hoort bij zijn droom over een etnisch en religieus gezuiverd Groot-Hongarije. Maar het is natuurlijk ook een welkome uitbreiding van zijn electoraat.

Radicalisering

Het slachtofferverhaal is kenmerkend voor autoritaire, extreemrechtse leiders. Orbán weet zich op dat punt gesteund door de huidige machthebbers in Polen die een overeenkomstige geschiedenis van buitenlandse onderdrukking van hun land kunnen vertellen. De Poolse regering waarschuwt net als de Hongaarse voor het teloor gaan van familiewaarden en de dreigende overname van het christelijke Europa door islamitische migranten. De radicalisering van Orbán sluit aan bij een veel bredere trend in Europa volgens de Hongaarse Zsuzsanna Szelényi, directeur van een opleiding die onderdeel is van de Hongaarse vestiging van de Central European University, waarvan de hoofdvestiging door Orbán verbannen is naar Wenen. ‘Hij zit op de golf van de tijdsgeest’, en zijn keuze voor steeds extremere standpunten is bewuste politiek. Als je naar zijn geschiedenis kijkt zie je dat hij zijn radicalisme met succes heeft ingezet voor het behoud van zijn macht, zegt Szelényi die ooit deel uitmaakte van zijn Fidesz-partij maar al lang geleden overstapte naar de oppositie. Orbán heeft zijn radicalisme ontwikkeld toen hij nog in de oppositie zat. Sinds hij regeringsmacht heeft manifesteert hij zich in de EU en nu ook in de NAVO als onverzoenlijke hardliner.

Zweden

Volgende week komen de NAVO-landen bijeen in Vilnius, Litouwen. De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Peter Szijjarto liet dinsdag weten dat Hongarije bereid is het NAVO-lidmaatschap  van Zweden te steunen zodra Turkije een teken geeft dat het ook bereid is om dit te doen. Een pikante uitspraak. De tolerantie van Zweden tegenover critici van de islam is de Turkse president Erdogan een doorn in het oog. In Turkije is er met name ophef over demonstraties waarbij korans in brand worden gestoken. Nu volgt de meest islamofobe Europese regering hem in zijn beoordeling of er in Zweden wel voldoende respect wordt getoond voor de Turkse gelovigen.