DATA - Kan je de opbrengsten van onderwijs in geld uitdrukken? En zo ja, helpt dat dan in de discussie over studiefinanciering? Een recente publicatie levert relevante inzichten.
Beleidsrapporten en statistiek zijn nooit neutraal, al is het alleen maar om wat er niet wordt onderzocht. Van Bijsterveld besloot in 2010 dat het geen zin heeft om “zwarte” en “witte” scholen apart te behandelen, omdat segregatie in grote steden een feit is, ook op basis van de samenstelling van de wijken. Daarmee verdwenen ook de statistieken hierover. Een ander voorbeeld is “bevoegdheid”, dat sinds 2008 niet meer wordt bijgehouden; een veel onduidelijker criterium “bevoegdheid” kwam er voor in de plaats.
Maar er verdwijnen niet alleen statistieken, er komen er ook bij. Zo is in het rapport “Trends in Beeld 2012” van OCW sinds enkele jaren het begrip “Net Present Value” opgenomen (zie grafiek 1.101 op p. 68). Een indicator van de OECD die aangeeft hoeveel het volgen van een opleiding oplevert voor het individu en de maatschappij. Voor een hogere opleiding is dat ongeveer 100k. Een mooie prelude voor het sociaal leenstelsel.
Ik zocht naar meer grafieken hierover en kwam al snel uit bij een blog van Bas Jacobs, die met diverse bekende economen (Rick van der Ploeg, Sweder van Wijnbergen) heeft gepubliceerd over alternatieve vormen van studiefinanciering. Hij is al jaren voorstander van een sociaal leenstelsel, dat ook met succes is ingevoerd in Australië. Het heeft daar geen negatieve gevolgen gehad voor de toegankelijkheid.
De artikelen en studies die Bas Jacobs aandraagt zijn overtuigend. Rationele studies naar de positieve effecten van een sociaal leenstelsel bestaan al meer dan 10 jaar, dus het is vreemd dat het zo lang duurt voordat het in Nederland wordt ingevoerd. Opmerkelijk vind ik vooral dat het CPB al in 2002 aantoont dat niet-afgestudeerden met een laag levensinkomen betalen voor afgestudeerden met een levensinkomen van ongeveer anderhalf miljoen euro. “Dat is bizar” schrijft Jacobs.
Wel blijf ik met de vraag zitten of het rendement altijd hoger blijft; resultaten uit het verleden bieden geen garantie. Uit de wat oudere artikelen blijkt dat rendementen in Nederland gedurende de jaren 70 en 80 behoorlijk zijn gedaald. In 1962 was het rendement nog zo’n 11% en in 1989 was dit meer dan gehalveerd tot ongeveer 5%.
Persoonlijk heb ik goede ervaringen met het “Philips-Van der Willigen” systeem. Ieder jaar moest ik aantonen dat ik mijn best had gedaan om, bovenop een basisbeurs, een extra maandelijkse toelage te ontvangen. Zolang je nominaal studeerde was er geen discussie. De toelage was in verhouding tot de totale kosten van de studie bescheiden, maar de positieve prikkel zorgde ervoor dat ik binnen de nominale periode mijn vakken had afgerond.
Een dergelijk positief systeem helpt denk ik ook om uitval te verminderen. En wellicht biedt het mogelijkheden voor meer private beurzen en investeringen in het hoger onderwijs (scholarships).
Originele publicatie
Overgenomen van Onderwijs in grafieken.
Reacties (7)
Dat artikel van Bas Jacobs klinkt toch alsof je in plaats van een sociaal leenstelsel net zo goed een progressiever belastingstelsel kunnen invoeren. Eigenlijk zegt hij dat zelfs met zoveel woorden: “De reden is dat de overheid de kosten van een onderwijs opleiding (zowel gederfd loon als directe kosten) gemiddeld tegen een hoger tarief subsidieert dan waarmee de toekomstige inkomsten worden belast.”
” Opmerkelijk vind ik vooral dat het CPB al in 2002 aantoont dat niet-afgestudeerden met een laag levensinkomen betalen voor afgestudeerden met een levensinkomen van ongeveer anderhalf miljoen euro.”
Zou je dat even kunnen toelichten aan de hand van een berekening van het CPB? Ikbeschouw de studiefinanciering als een investering van de overheid in de productiviteit van werknemers, wat er dan weer voor zorgt dat de overheid aanzienlijk hogere inkomsten via bijv. inkomensbelasting zal ontvangen. Het verhaal dat de slager en de vuilnisman betalen voor de opleiding van de advocaat komt mij dan ook altijd een beetje onwerkelijk over.
De fundamentelere vraag is: hoeveel mensen in een samenleving moeten überhaupt academisch onderwijs volgen. Ik zie in mijn vriendenkring de vorige golf studenten communicatie allemaal (met veel plezier) in het onderwijs belanden.
Had je dat traject niet wat pijnlozer kunnen maken? Studeren mensen niet zo’n makkelijke studie omdat er verwacht wordt dat je iets studeert en er geen echte alternatieven zijn?
Gerelateerd:
http://www.visualizing.org/visualizations/economic-costs-and-returns-education-0
@alper Of: wat wil je allemaal academisch onderwijs noemen… dat rekt ook steeds verder op.
@2 het zal heus wel zo zijn dat ze meebetalen aan mijn niet afgeronde universitaire opleiding; de vraag is of ik op termijn niet toch gewoon uitkering, pensioen en ziektekosten van jan modaal financier met mijn inmiddels bijgetrokken salaris.
En eigenlijk belangrijker: de weinig succesvolle studie carriere van jan modaal z’n kids.
Overigens ben ik van mening dat iedereen niet zo moet zeuren; uiteindelijk blijft vermogen maar heel tijdelijk in handen van een familie (uitzonderingen daargelaten). Pluk de dag!
Ook gerelateerd:
http://www.visualizing.org/full-screen/43238