Breivik is óf knettergek óf juist niet. Tussenwegen zijn er nauwelijks, afgaand op de advocaat van de Oslo-shooter enerzijds en de directeur van het Noorse ‘Pieter Baan Centrum’, Paul Hartvik anderzijds. Probleem met die simplistische tweedeling: de psyche van de mens is niet binair. Je bent niet gek of niet-gek. Het is een glijdende schaal.
Zijn advocaat is er duidelijk over: Breivik is zo gek als een deur. Hij is niet zoals wij, zei hij tegen de verzamelde pers eerder deze week. De jongen is in oorlog, in oorlog tegen de hele wereld en niemand die dat begrijpt. Breiviks advocaat heeft een strategie: zijn cliënt ontloopt een veel zwaardere straf als blijkt dat hij niet alles op een rijtje heeft. En: het maakt het beeld dat wij over zijn cliënt hebben begrijpelijk en behapbaar. Laten we eerlijk zijn: je moet ook wel gek zijn om zo’n slachting aan te richten.
Newspod van de BBC interviewde Paul Hartvik, forensisch psycholoog, verbonden aan de het Centre for Research and Education in Forensic Psychiatry (Universiteit van Oslo). Hij noemde Breivik ‘intelligent’, ‘systematisch’, ‘sterk narcistische persoonlijkheid’ en iemand die het niet kan verkroppen dat anderen zijn intelligentie niet erkennen. Dat gebrek aan erkenning voedt zijn woede die in de jaren heeft kunnen leiden tot deze orgie aan geweld. Hartvick schetst een complexer beeld van Breiviks persoonlijkheid dan zijn advocaat. De Britse interviewer stelt, terecht, dat wij Breivik wel gek kunnen vinden, maar dat de wetenschappelijke maat van idiotie complexer in elkaar steekt.
Gekte is niet binair. Tussen normaal en gekte zit een groot grijs gebied. De mate waarin iemand ‘gek’ is, is mede bepaald door de mate waarin hij (of zij) met zijn gekte kan (blijven) functioneren. Zo duiken ‘gektes’ nog wel eens onder in de omstandigheden. Militairen met Asperger, intelligente mensen met een concentratiestoornis die zeer eenvoudig en eentonig werk doen – ze zijn ‘onzichtbaar’ omdat de omstandigheden hen prima laat functioneren. Cynisch gezegd: Breivik zou een prima geheim agent zijn, met de opdracht een uiterst complexe operatie tegen bijvoorbeeld al-Qaida te plannen. Onder andere omstandigheden was hij wellicht een unique selling point voor diepzwarte operaties met een license to kill.
Kunnen we het hem dan niet kwalijk nemen? Zijn de omstandigheden dan de reden dat hij tot zijn daad is gekomen? Precies dat is de vraag die door onderzoek moet worden beantwoord. En hoe onbevredigend ook, het antwoord kan ‘ja’ zijn: Breivik is niet verantwoordelijk voor zijn daad, omdat hij zo gek is als een deur. Of het antwoord is ‘nee’: hij is volledig verantwoordelijk voor zijn handelen. Want zo werkt het dan wel weer: je psyche is weliswaar niet binair, de rechtspraak is dat vaak wel.
Meer bij Sebastiaan van der Lubben.
Reacties (37)
“Onder andere omstandigheden was hij wellicht een unique selling point voor diepzwarte operaties”
Het is niet ondenkbaar dat dit er een was.
Er wordt hier, maar ook elders, gemeld dat de advocaat van Breivik expres zou verklaren dat z’n cliënt zo gek als een deur is en dat dit enkel zou zijn om een kortere gevangenisstraf te bewerkstelligen. Ik vraag me dat toch werkelijk af. Ten eerste is het (in Nederland althans) zo dat verdachten als de dood zijn om voor gek te worden verklaard, omdat ze dan TBS kunnen krijgen en levenslang kunnen worden behandeld/opgesloten. Dat is veel langer dan de ‘slechts’ 21 jaar die Breivik krijgt als hij wordt veroordeeld als ware hij bij het volle verstand. Daarbij zou het voor Breivik de grootste belediging zijn als ie voor gek wordt verklaard, want dat zou z’n hele revolutie ondermijnen en hij zou niet worden gezien als de grote verlosser, maar als een sneu figuur met een psychische stoornis. Ik denk dan ook dat Breivik binnenkort een andere advocaat gaat zoeken.
Het onderwerp zou er baat bij hebben als de verschillende vragen die door elkaar spelen wat duidelijker uit elkaar getrokken waren. Maar voor de rest een aardig stukje.
@2 vertel eens, wat voor psychische stoornis is dat dan en hoe sneu is dat?
‘De jongen is in oorlog, in oorlog tegen de hele wereld en niemand die dat begrijpt.’
Jansing2001 begrijpt hem.
Ik vermoed dat wanneer je gek bent, dat je dan flink van de pot gerukt bent.
Ik vraag me trouwens af waarom de jansing2001’s en de alt.johans vooraan staan om Breitvik voor ‘gestoord’ uit te maken, terwijl amerikaanse soldaten die staan te juichen als ze een bestelbusjes doorzeven met een apache volstrekt normaal zijn.
@7: gronk, ik mijn mening is Breitvik niet gestoord.
Ik zie hem meer als een oplichter, een terrorist, een extreem zware crimineel.
Iemand die zichzelf verkleed om linkse meisjes neer te schieten.
Echte ridders met wapens vechten overigens tegen andere ridders MET wapens.
@7
Op zich ook niet zo vreemd om te juichen op zo’n moment. Is een natuurlijke reactie van de stress in een oorlogsgebied gecombineerd met de gigantische shot adrenaline die je op zo’n moment krijgt. Dat je dan een uitlaatklep zoekt door bijvoorbeeld te schreeuwen/juichen lijkt me niet zo vreemd.
Niet dat dat verder het punt is dat je probeert te maken :p
Gekte is niet binair inderdaad, maar normaal en abnormaal wel.
Het is niet normaal om mensen/kinderen af te knallen, ergo Breivik is in iedergeval niet normaal.
Dat gezegd hebbende denk ik dat een gedwongen opname voor Breivik zelf erger is dan een normale gevangenis straf, ik zeg dus mooi opsluiten in een rubberen kamer omdat Breivik zichzelf wel normaal vind.
@7, ook die amerikanen zijn NIET normaal.
@0; Je bént geen unique selling point; je hébt unique selling points.
Bijvoorbeeld een hotel dat als enige op een exclusieve historische locatie staat, op vijf minuten lopen van het stadscentrum heeft als unique selling point dat het… ‘als enige op een exclusieve historische locatie staat, op vijf minuten lopen van het stadscentrum.’
In Breiviks geval zouden zijn unique selling points zijn geweest dat hij, wat…? Een gewetenloze, intelligente narcist is met een gemankeerd ego omdat hij zich tekort gedaan voelt door de omgeving?
Ja, nou, zo iemand zou echt lekker functioneren in een logge omgeving als de CIA.
Als jij je hoog verheven voelt aan je superieuren, als jij denkt dat je het beter weet en meer inzicht hebt, en je krijgt de opdracht deze of gene uit te schakelen of juist níet uit te schakelen; om ergens te infiltreren of juist niet te infiltreren; om de volgende stap te zetten of nog te wachten – hoe goed zul je je aan opdrachten houden, denk je? Als je denkt dat je het allemaal beter weet en je structureel tekort gedaan voelt?
ik val in herhaling, maar de psychose waar B. volgens zijn advocaat aan zou lijden (hij denkt dat er een totale oorlog gaande is), daar lijdt G.W. dan dus ook aan: ‘er is een totale oorlog van de multiculti elite tegen de West Europese bevolking’…
Dat je in samenzweringstheorieën gelooft (9/11 was een inside job; de Amerikaanse overheid houdt aliens verborgen in Rosswell; de Joden zitten achter alle wereldoorlogen) heet in de volksmond wel ‘gestoord’, ‘van lotje getikt’ en ‘die heeft een klap van de molen gehad’; maar klinisch gezien hoeft er met iemand die in samenzweringtheorieën gelooft niets mis te zijn, zoals er ook psychisch niets mis hoeft te zijn met iemand die in het bestaan van elfjes, kabouters, God de vader, de Zoon en de Heilige geest, en in het bestaan van engelen, demonen en de wonderen van de bijbel gelooft.
Je kunt jezelf namelijk overtuigen – ook als intelligent mens – van zaken waarvoor niet genoeg bewijs is en dat tot een ineensluitend, gesloten wereldbeeld maken.
Daar hoef je niet ‘gek’ voor te zijn. Dat de advocaat hem gek noemt is een strategie voor strafvermindering. Bedenk wel: alles wat die advocaat zegt is in het belang van zijn cliënt.
@Prediker, ik dacht dat in Noorwegen een ‘gestoorde’ langer opgesloten kan worden dan een ‘niet-gestoorde’ en de ‘luxe’ gevangenissen vind ik nou niet bepaald een straf.
Imho spoort iemand die betwijfelt of er een steekje los zit aan B. niet helemaal, ik vind zo iemand (B.) zo gek als een deur.
Aan de andere kant is ie intelligent genoeg om de gevolgen van z’n gekte te kunnen inschatten, dus wel verantwoordelijk.
Mag een beetje raar klinken, maar ‘gek’ en ‘achterlijk’ zijn 2 verschillende dingen.
als leek: ik denk wel dat hij geestelijk behoorlijk ongezond is. Je kunt psychisch zwaar ziek zijn en nog gezonde delen overhouden. het is apart dat de psychiatrie zich altijd heel stil houdt in dit soort gevallen. overigens denk ik niet dat je om te moorden perse ziek moet zijn, daar is alleen een acceptabel kader voor nodig, maar de hele manier zoals deze man gedurende langere tijd geleefd heeft, en een volledig tweede leven heeft gecreeerd, wijst er denk ik op dat er iets grondig mis is gegaan in zijn bovenkamer.
@16
In westerse democratien hebben wij het geweldsmonopolie in handen van de overheid gegeven. Als de overheid ons niet meer wil of kan beschermen, is de bevolking dan gerechtigd om de wapens tegen haar eigen overheid op te nemen?
@18
dat is inderdaad de reden die de National Rifle Association in de VS aanvoert om wapenbezit te legitimeren. Een overheid zou zo gecorrumpeerd kunnen raken dat gewapend verzet OK is.
Ik heb sowieso moeite met die stellingname, maar als dat gewapende verzet op basis van waandenkbeelden gebeurt, dan is het helemaal fout.
Daar loop je dan weer vast op de definitie van ‘waandenkbeelden’ of ‘gek’. Iemand die achterlijk is, dat is min of meer objectief meetbaar. Maar ‘gek’ is iemand in de ogen van een ander, de gemeenschap, die de waarheid van die gek als waan beschouwt.
De wanen van B. mogen misschien een brede voedingsbodem vinden, maar vertegenwoordigen nog niet de mening van de meerderheid, dus democratisch gezien zit ie gewoon fout.
Net zoals 1,5 miljoen stemmers denken dat hun ideeën ‘de Nederlandse cultuur’ vertegenwoordigen gewoon een rekenfout maken.
Nog afgezien van de methode van B. die absoluut verfoeilijk is, daar zou zelfs een overheid met een geweldsmonopolie niet mee wegkomen, dat zou een misdaad tegen de menselijkheid zijn.
@Piet
Ik heb het niet over Breivik, maar meer in z’n algemeenheid.
Mag een bevolking de wapens opnemen tegen een overheid die z’n eigen volk niet beschermt?
Een simpel ja of nee volstaat.
@20
zo simpel zit ik niet in elkaar.
‘ik heb moeite met die stellingname’ (@19)
Bij een absoluut dictatoriaal bewind (Latijns Amerika jaren ’80 bijvoorbeeld) heb ik daar wat minder moeite mee, maar nogmaals, dat hangt van veel te veel factoren af (zoals: wat is het alternatief – de sjah verdiende het om gewipt te worden, maar wat er voor in de plaats kwam was zo mogelijk nog erger bijvoorbeeld, wat er in Lybië gebeurt kan ik ook niet duiden, etc. etc.) om met simpel ja of nee af te doen.
Als het toch persé moet neig ik naar ‘nee’.
Ongewapend valt er ook veel te bereiken. Met een bevolking die nergens meer aan meewerkt kan je ook niet veel. Kost een hoop martelaren, maar gewapend verzet ook.
Mag een bevolking de wapens opnemen tegen een overheid die z’n eigen volk niet beschermt?
Jaaaaa! Laten we de regering omverwerpen en die lui op het Binnenhof opknopen omdat kutmarokkaantjes de sfeer in wijken in Gouda, Utrecht en Ede verpesten, en roofovervallen plegen op juweliers!
Briljant idee. En als we klaar zijn met politiek Den Haag, gaan we bontkraagjes en kopvodden lynchen. Aan elke lantarenpaal een moslim!
Antwoord: nee dus. Een bevolking mag de wapens opnemen tegen een totalitaire overheid of een repressieve dicatuur. Daarom steun ik de rebellen in Libië en het volk van Jemen (al vraag ik me ernstig af of de laatsten de duivel niet trachten uit te drijven met beëlzebul). Daarom zou ik ook het volk van Iran steunen als ze die hele vieze ayatollah-kliek eruit zouden bonjouren.
Maar ik zou het Turkse leger vooralsnog niet steunen als ze een staatsgreep zou plegen om Erdogan en de AKP de macht uit handen te wringen. Want die regeert naar het zich laat aanzien behoorlijk democratisch.
@20 Een simpel ja of nee volstaat helegaar niet..
@22 Democratisch gehalte van een overheid als criterium voor legitimiteit van gewapende strijd. Helder, gewapende strijd tegen de EUSSR is legitiem.
Hij is een vliegtuig!
http://www.radio1.nl/pavlov
Op dit moment over extremisme, radicalisme, na aanleiding van het nieuws van de week.
Zeer interessant. Wellicht iets voor de redactie van dit forum.
@20
Als ik een stapeltje aandelen in de wapenindustrie had zou ik misschien elk gewapend verzet en conflict toejuichen, en ook m’n uiterste best doen om eenieder zoveel mogelijk vijandsbeelden en enge buren aan te praten.
Vooralsnog ben ik een goeiige sukkel, maar wie weet wat het vooruitzicht op weelde met m’n wereldbeeld kan doen. Misschien is heel m’n pacifistische instelling wel een poging om m’n gebrek aan ambitie en teveel aan scrupules bij mezelf te verantwoorden?
Mag een bevolking de wapens opnemen tegen een overheid die z’n eigen volk niet beschermt?
De vraag is niet echt relevant. Als de overheid in ernstige mate in gebreke blijft dan gebeurt dat vanzelf.
@Prediker
gaarn liever niet meer te reageren op mijn bijdragen, je bent een haatzaaier.
@Piet
Het is een moreel dilemma. Ik ben geneigd om ja te zeggen, maar er zitten uiteraard wel voorwaarden aan vast.
In een dictatuur, dus niet democratisch heeft men het recht volledig.
In een democratie ligt het wat genuanceerder. Als de grondrechten van burgers structureel worden aangetast dan vind ik het legitiem.
Het voorbeeld van een reageerder hierboven is duidelijk, de EU balanceert op het randje..
@28
Breivik nam de wapens op, maar ik vind het niet legitiem. Idem met Volkert v/d G.
@des duivels
oei, doet DD nu een coup op Sargasso? – Prediker mag een eigengereid baasje zijn maar hoort nou eenmaal bij de redactie, als je daar niet tegen kan ga je toch lekker ergens anders trollen.
Op zich vind ik dat met dat trollen van DD nog wel meevallen, maar met uitspraken over een EU die zich op het randje begeeft zit je zelf toch ook wel aardig op een eng randje.
Vooral als je daar de vraag aan verbindt of gewapend verzet tegen zo’n EU gerechtvaardigd zou zijn. Ik heb niet veel met heel die EU, maar heb toch nog weinig gemerkt van gedachtenpolitie, ordetroepen uit Straatsburg/Brussel aangestuurd. En nog minder van martelkelders waar EU-dissidenten de les wordt gelezen. Wat redenen zouden kunnen zijn om buiten de democratische paden te treden en je katapult op te pakken. (Geen geweer, want daarmee draag je via een omweg weer bij aan de economie van die verfoeilijke dictatuur).
En hoe zit het met het alternatief: chaos in de EU stichten, en dan hopen dat uit de rokende puinhopen jouw ideale samenleving als een phoenix herrijst?
@25
Sluikreclame!
@30: het is inderdaad niet legitiem DD.
Dat had ook Breivik, gezien z’n gymnasium, moeten weten.
Henk en Ingrid snappen legitimiteit soms beter dan gymnasiasten.
Niet dat ik hier alle gymnasiasten over één kam wil scheren.
@14 – Prediker schrijft:”Je kunt jezelf namelijk overtuigen – ook als intelligent mens – van zaken waarvoor niet genoeg bewijs is en dat tot een ineensluitend, gesloten wereldbeeld maken.
Inderdaad, zo was het idee dat de wereld plat is heel lang volstrekt normaal. Ook toen verdwenen de schepen achter de horizon en was de maan rond, maar men had niet genoeg kennis om deze aanwijzingen als onderdelen van een bewijs te zien.
Het ontkennen van het bestaan van een mogelijke samenhang tussen een veelheid van aanwijzingen kan dus eveneens een poging zijn om een ineensluitend, gesloten wereldbeeld in stand te houden.
Ik weet het natuurlijk niet zeker, maar alles wijst er op: 9/11 was an inside job.
@34: “9/11 was an inside job”
Harm, weet je waarom dat zo’n vruchtbare stelling is?
Ik zal het antwoord direct maar geven.
Het legt de verantwoordelijkheid daar waar die moet liggen. Betreffende veiligheidszaken. Bij de overheid.
@35 – Het verschil is dat jij uitgaat van het gesloten wereldbeeld en ik van de feiten.
Ten eerste, de schrijver van het artikel weet niet wat een “selling point” is. Lelijke turbotaal bovendien, die je überhaupt niet moet willen bezigen.
Ten tweede, Breivik had door zijn gekte volgens mij nooit in opdracht kunnen werken. Een opdrachtgever zou nooit op hem kunnen vertrouwen, er altijd rekening mee moeten houden dat meneer “voor zichzelf” zou beginnen. Volkomen ongeschikt als geheim agent, derhalve.
Ik geloof inderdaad dat hij ernstig ziek is, al zal hij dat zelf vast ontkennen. Juist om die reden lijkt me dan ook dat hij levenslang opgesloten moet worden. Bij voorkeur in zware beperking, we moeten hem nl. ook niet de geringste kans geven om ooit nog ergens invloed op uit te oefenen.
Dat heeft allemaal niets te maken met kwalijk nemen of niet, dat hoort sowieso geen rol te hebben in de rechtspraak. Je moet altijd kijken naar aanleg, ontwikkeling en omstandigheden bij degene die terecht staat. In dit geval hebben we te maken met een individu dat heeft bewezen een extreem gevaar voor de maatschappij te vormen. En of hij ooit in staat zal zijn tot inkeer te komen valt nog maar te bezien.