ELDERS - Ook na het besluit van de Europese Commissie om voor het eerst artikel 7 in te zetten voor een weerspannige lidstaat houdt nationalistisch Polen halsstarrig vast aan zijn eigen koers. De Britse premier May is graag bereid een handje te helpen.
EU-Commissaris Frans Timmermans gooit eindelijk de beuk er in. De Europese Commissie heeft Polen nu definitief op de weg gezet naar uitsluiting van het stemrecht. Eind januari zal moeten blijken of minstens 22 lidstaten daar mee akkoord zijn. Daarvoor ontmoet EC-voorzitter Juncker nog de Poolse premier Mateusz Morawiecki om na te gaan of het geschil wellicht nog op andere wijze kan worden opgelost. Daar lijkt weinig kans op. Polen ziet het besluit van Timmermans als een onaanvaardbare politieke maatregel die het land het recht moet ontnemen zijn eigen wetten te stellen.
De Europese Commissie heeft inmiddels 13 wetten geteld die strijdig zijn met ook door Polen ondertekende regelgeving. In een inventarisatie van conflictpunten noemt Deutsche Welle een hele reeks wetten die de rechtspraak onder directe politieke controle brengen. Daarnaast is er de nieuwe mediawet die de regering vergaande invloed geeft op de publieke omroep. Tenslotte ligt Polen in de clinch met de EU over de afgesproken migratiequota en het tegen alle regels in kappen van het woud van Bialowieza.
Een dag nadat Timmermans Polen heeft laten weten dat het geduld in Brussel opraakt kwam de Britse premier Theresa May met groot gevolg aan in Warschau voor een topoverleg met de Poolse regering dat de banden tussen de twee landen moet versterken. Officieel gaat het over een samenwerking op het gebied van defensie en veiligheid. Aan de orde komen onder andere een project voor het onderscheppen en beantwoorden van Russische information operations. En een subsidie van 5 miljoen voor een op Wit-Rusland gerichte tv-zender.
Wisselgeld
May heeft voordat ze haar reis aanvaardde plichtmatig haar zorgen uitgesproken over het conflict tussen Polen en de EU. Maar het doel is duidelijk: de Britse regering hoopt in Polen een vriend te vinden die de Brexitonderhandelingen zoveel mogelijk in het voordeel van het Verenigd Koninkrijk kan sturen. ‘Ik ben ervan overtuigd dat de Brexit onze relatie met Polen niet zal verbreken, eerder versterken’, sprak zij. Materiële en diplomatieke steun voor een consequent harde anti-Russische koers zou wel eens het wisselgeld kunnen worden voor het tegemoetkomen aan Britse handelswensen.
Het zal van de 26 andere lidstaten van de EU afhangen in hoeverre deze deal succesvol wordt. Het is bekend dat Hongarije pal achter Polen staat. De nieuwe Tsjechische regeringsleider Babis toonde zich wat voorzichtiger. Hij sprak van een gebrekkige communicatie tussen Brussel en Warschau met negatieve gevolgen voor de regio. Hij vertrouwt er op dat de Poolse regering begin januari de Commissie alsnog er van kan overtuigen dat de omstreden wetten de rechtsstaat niet aantasten.
De Poolse president Duda, die deze zomer nog twee wetten inzake de benoeming van rechters weigerde te tekenen, is nu vastbesloten de regering volledig tegemoet te komen. Hij verwerpt ‘de dictaten’ uit Brussel, wijst er op dat Duitsland en Spanje overeenkomstige wetten hebben en zegt dat de hervorming nodig is om de rechtspraak te zuiveren van restanten uit het communisme in het belang van de Poolse democratie.
Meerderheid
Alles omwille van de democratie. De PiS-regering buit haar meerderheid in het parlement volledig uit. Toch zijn er wel redenen voor twijfel of de meerderheid van de Poolse bevolking dit confronterende beleid steunt. In 2015 won PiS, de partij voor Recht en Rechtvaardigheid, de verkiezingen met 37,6% van de stemmen. Ze kreeg daarmee een absolute meerderheid aan afgevaardigden in het parlement. Maar nauwelijks 51% nam deel aan de verkiezingen. Die meerderheid is dus gebaseerd op nog geen 20% van de kiesgerechtigden. Volgens een recente enquete van de Poolse krant Rzeczpospolita meent 53% van de Polen dat Duda er geen goed aan doet de omstreden wetten te tekenen.
De regering krijgt vooral steun dankzij maatregelen als een kindertoeslag voor gezinnen, verlaging van de pensioenleeftijd en het teruglopen van de werkloosheid nog altijd aanzienlijk. Dat komt ook omdat PiS bereid is op sociaal gebied nadelige maatregelen van de vorige regering terug te draaien. Economische voorspoed, die overigens vooral aan de EU te danken is, levert de partij steun op onder de laagstbetaalden. De liberale, hoger opgeleide bevolking in de steden loopt massaal te hoop tegen de hervorming van de rechterlijke macht, de beknotting van de media en de nieuwe abortuswetten. Maar het ontbreekt de oppositie aan eenheid.
Demografische ramp
Net als in andere staten in de regio dreigt in Polen een braindrain omdat hoger opgeleide jongeren het niet meer zien zitten in eigen land naar werk te zoeken. Alleen al in het Verenigd Koninkrijk werken op dit moment meer dan 1 miljoen Polen. Maar wat de PiS misschien nog wel meer zorgen baart is de demografische ramp die zich in Oost-Europa aftekent. Volgens de voorspellingen daalt de Poolse bevolking in twee generaties van 40 naar 30 miljoen. De Poolse regering startte onlangs met een heel directe reclamecampagne voor meer kinderen: neem een voorbeeld aan de konijnen.
Nog is Polen niet verloren, het volkslied dat herinnert aan de strijd tegen onderdrukkers van alle kanten, wordt weer actueel.
[foto: Grzegorz Żukowski. Demonstratie voor het Poolse parlement tegen de hervorming van de rechterlijke macht, 18 juli 2017]
Reacties (12)
“Daarnaast is er de nieuwe mediawet die de regering vergaande invloed geeft op de publieke omroep.”
Het lijkt me niet dat Polen daar uniek in is binnen de EU.
“de demografische ramp die zich in Oost-Europa aftekent. Volgens de voorspellingen daalt de Poolse bevolking in twee generaties van 40 naar 30 miljoen.”
Het baart mij wel zorgen dat een gezond stukje bevolkingskrimp een demografische ramp genoemd wordt. 25% bevolkingskrimp (liever zelfs nog meer) wereldwijd, niet ten gevolge van oorlog en/of rampen, vind ik een erg goed doel voor eind deze eeuw. Dus laat dat als de konijnen maar liever zitten.
“De regering krijgt vooral steun dankzij maatregelen als een kindertoeslag voor gezinnen, verlaging van de pensioenleeftijd en het teruglopen van de werkloosheid nog altijd aanzienlijk. Dat komt ook omdat PiS bereid is op sociaal gebied nadelige maatregelen van de vorige regering terug te draaien.”
Net als de populisten in West Europa blijken ze in Polen dus vooral te scoren op linkst thema’s. Nu heeft links gezien hun geschiedenis daar sowieso een imago probleem in het Oosten dus het is niet helemaal te vergelijken, maar de trend blijft dat ze overal in Europa de aansluiting met hun oorspronkelijke aanhang verloren zijn.
@1: Minder Polen is voor de nationalisten natuurlijk wel een ‘ramp’. Zeker voor extreem-rechts dat naar migratiestromen kijkt. Zoals ene B. hier ook bepaalde groepen angst aanjaagt. Voor Polen komt daar de geschiedenis bij: doorlopend verdrukt geweest door de buren en nu eindelijk vrij en onafhankelijk. En nu dreigt het land door interne oorzaken het perspectief op een sterke natie te verliezen…
Bevolkingskrimp kan inderdaad heel gezond zijn. Maar als het een gevolg is van massale emigratie en gebrek aan perspectief in eigen land dan kan ik me de zorgen wel voorstellen.
@3: Nou ja, er zijn op het moment toch meer dan anderhalf keer zoveel inwoners in Polen dan het jaartal dat ze hun onafhankelijkheid voor het laatst herwonnen. Wanneer is het eens genoeg? En wat dat immigratie betreft, is Polen niet zo erg aantrekkelijk blijkbaar, want maar 2,3% van alle inwoners is geen Pool (en van de niet-Polen heeft bijna de helft de nationaliteit van één van de buurlanden), dus die angst is wel erg ver gezocht.
@2: Ik zou kinderbijslag nou niet een “linkst thema” noemen. Dat is toch zo’n beetje overal in Europa vooral een issue van conservatieve (christelijke kinderfok)partijen, waarvan PiS een voorbeeldig exemplaar is.
@4: Mensen die geen kinderen willen moeten maar eens bedenken wie voor hen zorgt als ze oud zijn. De kinderen van anderen? Daarom is kinderbijslag zo gek nog niet: het laat de kinderlozen een beetje meebetalen aan hun eigen toekomst.
@5 Dat is wel heel erg kortetermijndenken. Als je nu veel kinderen maakt voor het onderhouden van de komende grijze golf, heb je over 70 jaar weer een nieuwe en veel grotere golf. De cirkel moet ergens doorbroken worden. Hoe eerder hoe beter.
En je kan ook tijdens je werkzame leven de bijdrage leveren voor je eigen oude dag. Er is geen enkele reden waarom jouw of andermans kinderen daarvoor zouden moeten opdraaien. Gemiddeld genomen betaalt iedereen zijn eigen opleiding, pensioen, zorgkosten en al wat er nog meer bijkomt. Daar zijn geen nieuwe kinderen voor nodig.
@6: “Gemiddeld genomen” heb je gelijk, maar de AOW is een omslagstelsel, dus de werkenden betalen voor de gepensioneerden. Het pensioen is een extraatje (dat lang niet iedereen heeft trouwens).
Overigens pleit ik natuurlijk niet voor een bevolkingsexplosie, maar minstens 2 kinderen heb je per koppel toch wel nodig om de bevolking op peil te houden.
Het is natuurlijk belachelijk dat een partij met 37% van de stemmen een absolute meerderheid behaalt.
Eigenlijk zou een stelsel van evenredige vertegenwoordiging een voorwaarde moeten worden voor toelating tot de EU.
(dat heeft het VK ook niet, maar het VK gaat de EU uit).
@6: Het geld dat mensen nu opzij zetten, behoudt alleen z’n waarde als later andere mensen voor dat geld willen werken.
Veel geboorten leiden tot goedkope werknemers later.
(en tot veel andere ellende natuurlijk)
@7: “om de bevolking op peil te houden.”
Er zijn momenteel teveel mensen, dus de bevolking op peil houden kan en mag geen doel zijn. Derhalve moeten we dus ook naar een lager gemiddelde dan 2 kinderen per vrouw.
Ik vraag me altijd af als ik iets lees over ‘Polen’, hoe het vergelijkt met de overige lidstaten. M.a.w. gaat het over absolute waardes of de grootte van de delta? Ik kan me namelijk goed voorstellen dat de Nederlandse gezelligheid tussen de drie machten (en de publieke omroep) ook een doorn in het zou zijn van de EU (en dat daarmee Timmermans’ woede hartstikke hypocriet zou wezen), ware het niet dat de Nederlandse praktijk is ge-grandfathered-in, als het ware. Ik kan me zelfs voorstellen dat de Nederlandse praktijk stiekem nog stuitender is dan de Poolse zelfs zou worden, als deze maatregelen van kracht gaan.
Maar niemand lijkt het me te kunnen vertellen. Iedereen schiet altijd alleen maar in een (partijdige) kramp. En zelfs als er stukjes over gepubliceerd worden met een zweem van onpartijdigheid, dan nog denk ik vaak: hm. Volgens mij is dat in Nederland ook gewoon keihard zo geregeld.
@5
Laat de VVD’er in mij nou eens spreken en de zaak economisch bekijken. Kinderbijslag is klein bier, daar wil ik het niet eens over hebben. Als Polen ontvolkt, zoals gesteld wordt, dan zijn er in twee generaties (50 jaar) 10 miljoen mensen nodig als vervanging. Dat is 200.000 mensen per jaar. Dus als ze nú beginnen met die vervanging dan volstaat voor 2018 al de opvang van 200.000 vluchtelingen. Voor zo ver er gebrek is aan vluchtelingen kunnen er uiteraard mensen uitgenodigd worden.
Maar wat is het economische aspect aan de zaak? Zelf kinderen verwekken en opgroeien tot een -laten we zeggen- 23 jarige , is enorm duur. Voeding, huisvesting, scholing, noem maar op, een euroton ben je zo kwijt. (Kan in Polen anders liggen, maar het gaat om het idee) Die euroton ben je voor een immigrant nooit kwijt. Wat opvang, scholing e.d. kost veel minder.
Als VVD’er zie ik een verdienmodel liggen;-)
Daarnaast is er ook nog een GL reden. (je moet de ideologisch verdwaasden ook te vriend houden) Ieder mens, hoe duurzaam die ook leeft, die vervuilt de aarde. Dus door 10 miljoen Polen niet te verwekken en te vervangen door vluchtelingen zijn er 10 miljoen vervuilingsequivalenten minder dan bij het wel verwekken van nieuwe Polen. Win/win voor het milieu.
Ik zie die VVD/GL coalitie wel zitten.