‘Nederlandse energiebedrijven moeten stoppen met het kopen van bloedkolen’

Gisteren overhandigde vredesorganisatie Pax het onderzoeksrapport ‘The Dark Side of Coal’ aan minister Ploumen. Hierin roept Pax de energiebedrijven Essent, Nuon, E.ON, Delta en Electrabel op te stoppen met het inkopen van Colombiaanse ‘bloedkolen’ bij de mijnbouwbedrijven Drummond en Prodeco. Maar ook de Nederlandse overhead moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Jan Gruiters, directeur van Pax, licht in zijn toespraak toe waarom dat belangrijk is.

Het onderzoeksrapport The Dark Side of Coal geeft een schokkend en sinister beeld van de steenkolenwinning in Colombia. Daders en getuigen verklaren dat twee internationale mijnbouwbedrijven intiem hebben samengewerkt met paramilitairen die verantwoordelijk waren voor een golf van geweld en de meest ernstige mensenrechtenschendingen. In de periode 1996-2006 zijn 55.000 boeren van hun land verdreven en meer dan 3.000 mensen vermoord. Daarmee vielen er in de mijnbouwregio Cesar evenveel slachtoffers als tijdens de dictatuur van Pinochet in heel Chili.

Cijfers zijn abstract. Maar de verhalen van slachtoffers raken ons hart. Zoals het verhaal van Marina Barbosa. Zij vertelt hoe vroeg in de ochtend paramilitairen de deur intrappen. ‘Jullie steunen de guerrilla’, roepen de gemaskerde mannen. Ze doorzoeken het huis. Ze beschuldigen Marina’s echtgenoot ervan lid te zijn van Sintraminergetica. Een vakbond die zich inzet voor betere arbeidsomstandigheden bij het mijnbouwbedrijf Drummond. Maar haar man is geen vakbondslid. Hij werkt enkel als vrachtwagenchauffeur voor Drummond. Uiteindelijk slepen de para’s de man van Marina naar buiten en schieten hem dood. Voor het huis, in het bijzijn van zijn kinderen. Hij wordt door negen kogels getroffen. Enkele dagen later liggen er pamfletten voor het huis. Zij bevatten ernstige bedreigingen. Marina moet met haar kinderen het huis en haar winkeltje verlaten.

Drummond en Prodeco

Drie jaar geleden vroegen slachtoffers van het paramilitaire geweld PAX onderzoek te doen naar het extreme geweld en de rol van de mijnbouwindustrie in Cesar. Deze slachtoffers zijn nog altijd getekend en getraumatiseerd door het geweld. Zij zoeken aandacht voor hun lot. Nooit ontvingen zij restitutie voor geroofd land. Nooit kregen zij enige genoegdoening voor het verlies van hun geliefden. En tot op de dag van vandaag worden zij bedreigd, enkel omdat zij voor hun rechten opkomen. Daarom willen zij dat de wereld weet wat er is gebeurd. Daarom zullen Jeraldith Nieto en Antonio Calvo Silvas straks namens de slachtoffers de onderzoeksresultaten aanbieden aan Minister Ploumen.

De afgelopen drie jaar heeft PAX gesproken met voormalige paramilitaire commandanten, met ex-werknemers van de mijnbouwbedrijven en hun onderaannemers, met getuigen en mensenrechtenadvocaten en ook met de Colombiaanse autoriteiten. Het onderzoek baseert zich ook op getuigenverklaringen die onder ede zijn afgelegd in Colombiaanse en Amerikaanse rechtszaken.

Daders en getuigen verklaren dat Drummond en Prodeco hebben bijgedragen aan de aanwezigheid en de activiteiten van paramilitairen door het doen van betalingen en het verstrekken van strategische informatie. Bronnen in het rapport wijzen er bovendien op dat de mijnbouwbedrijven tot op de dag van vandaag profiteren van mensenrechtenschendingen door paramilitairen. Doordat mensen verdreven zijn van land dat nu deel uitmaakt van of grenst aan concessiegebieden. Doordat vakbondsleiders zijn vermoord en vakbonden door bedreigingen zijn verzwakt, waardoor de mijnbouwbedrijven zich konden veroorloven de arbeidsomstandigheden niet te verbeteren. Doordat kritische stemmen van mensen die opkomen voor mensenrechten en respect voor milieu en arbeidsomstandigheden met geweld zijn gesmoord.

The Dark Side of Coal doet een klemmend beroep op de verantwoordelijkheid van Drummond en Prodeco. Zij waren op de hoogte van de mensenrechtenschendingen. Dat legt een grote verantwoordelijkheid bij deze bedrijven. Maar Drummond en Prodeco volharden in hun ontkenning dat zij betrokken waren bij en verantwoordelijkheid droegen voor mensenrechtenschendingen. Wij hebben een samenvatting van hun ontkenning in het rapport opgenomen.

Nederlandse energiebedrijven

The Dark Side of Coal doet ook een beroep op de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de belangrijkste afnemers van Drummond en Prodeco. Energiebedrijven in Nederland kopen grote hoeveelheden steenkool afkomstig uit Cesar. Volgens onze berekeningen is Nederland voor 7% van zijn energiegebruik afhankelijk van steenkolen van Drummond en Prodeco. Wij roepen Essent, Nuon, E.ON, Electrabel en Delta op te stoppen met het kopen van steenkolen van Drummond en Prodeco totdat deze mijnbouwbedrijven effectief bijdragen aan de genoegdoening van slachtoffers van het geweld en mensenrechtenschendingen in Cesar.

Beroep op overheid

The Dark Side of Coal doet ook een beroep op staten. Staten overtreden hun mensenrechtenverplichtingen wanneer zij geen passende maatregelen treffen om mensenrechtenschendingen door bedrijven te voorkomen, te onderzoeken, te bestraffen en te herstellen. Dat brengt ook verantwoordelijkheden met zich mee voor Nederland als thuisstaat voor energiebedrijven die steenkolen afnemen van Drummond en Prodeco. De FNV roept vandaag, in reactie op The Dark Side of Coal, op tot bindende afspraken met energiebedrijven waarbij genoegdoening van slachtoffers nadrukkelijk één van de doelen is.

Het is verleidelijk om het verleden te vergeten en ons te richten op de toekomst. Maar voor slachtoffers is dat geen optie. Omdat mijnbouwbedrijven tot op de dag van vandaag profiteren van onrecht en barrières opwerpen die verhinderen dat slachtoffers toegang krijgen tot hun recht. Omdat de mensenrechten van slachtoffers nog steeds bedreigd worden, enkel omdat zij voor hun rechten opkomen. Omdat de geschiedenis nu eenmaal leert dat rechtsherstel van slachtoffers bijdraagt aan het voorkomen van terugval in gewapend geweld.

Genoegdoening van slachtoffers is daarom van essentieel belang. Het uitblijven daarvan is moreel onacceptabel, politiek onverantwoord en bovendien strijdig met de UN Guiding Principles on Business and Human Rights. Daarom moet het verhaal van Marina Barbosa niet alleen gehoord worden maar ook een vervolg krijgen. Daarom willen Jeraldith Nieto en Antonio Calvo Silvas nu The Dark Side of Coal aan Minister Ploumen aanbieden. In de hoop dat Minister Ploumen wil bijdragen aan het rechtsherstel van slachtoffers.

Via ViceVersa