Nederlands geld voor kernwapens

In het onlangs verschenen rapport ‘Don’t bank on the bomb‘ wordt onder het kopje Nederland één Nederlandse producent van kernwapens genoemd: the European Aeronautic Defence and Space Company (EADS). EADS is de producent van het civiele Airbus passagiersvliegtuig, maar ook – via het bedrijf MBDA, waarin het één van de drie aandeelhouders is – van een nieuw type kernraketten. Daarnaast produceert en onderhoudt EADS de Franse kernraket M45. De EADS productie vindt grotendeels plaats in het buitenland, het hoofdkantoor van het bedrijf is om belastingtechnische redenen in Nederland gevestigd: internationaal opererende bedrijven krijgen in Nederland forse belastingvoordelen.

De grote betrokkenheid van Nederland bij kernwapenproductie blijkt vooral in de financiële sector. Nederland heeft grote banken. In de Fortune top-500 komen ING, Aegon en Rabobank voor. De drie behoren tot de grootste zes bedrijven van ons land. Het rapport ‘Don’t bank on …’ vermeldt ING en Aegon. Aegon investeert via Transamerica en Kames Capital in Alliant Techsystems, Babcock International, BAE Systems, Boeing, Finmeccanica, Honeywell International, Rolls-Royce and de Serco Group. ING investeert in Boeing, EADS, Honeywell International en Safran. Al die bedrijven zijn betrokken bij kernwapenproductie. (Voor een korte beschrijving van de activiteiten van de bedrijven zie, pag 7 van ‘Don’t bank …’)

Een kleine tien jaar geleden begon de huidige golf van acties tegen de financiering van de defensie-industrie door Nederlandse financiële instellingen met het aankaarten van de ABN-AMRO investeringen in Insys, een bedrijf voor het onderhoudt van clusterbommen. De actie werd gestart door de Campagne tegen Wapenhandel en verbreide zich al snel via Kamervragen, acties, betrokkenheid van de PvdA en SP etc. naar een breed publiek. Kort daarop werd Netwerk Vlaanderen  – tegenwoordig FairFin – in Nederland actief om de banken te bewegen niet te investeren in verkeerde wapens. De Campagne tegen Wapenhandel richtte inmiddels zijn pijlen op de Rabobank en ING die een levering van oorlogsschepen naar Indonesië financierden. (In 2011 financierde ING nog voor ruim vijftig miljoen euro de levering van reserve onderdelen voor deze schepen). Een deal waaraan ABN-AMRO bewust niet deel wilde nemen nadat het informatie had ingewonnen bij een Nederlands hoogleraar en Indonesiëdeskundige die de deal wegens de mensenrechten situatie afraadde. Niet investeren in wapens scoort goed bij het publiek en daarvan maken niet alleen de Triodos en ASN-bank gebruik.

Als het gaat om investeringen met Nederlands kapitaal moeten de pensioenfondsen niet vergeten worden. Dit zijn grote spelers op de internationale kapitaalmarkt. In ‘Don’t bank …’ komt echter alleen het Unilever Pensioenfonds Progres voor als fonds dat de productie van nucleaire wapens financiert. Eén pensioenfonds is een flinke vooruitgang vergeleken met eerdere rapporten. In 1997 publiceerde de Campagne tegen Wapenhandel een overzicht van de investering van pensioenfondsen in wapens en goederen waarmee de mensenrechten werden geschonden. In dat overzicht komen nog enige tientallen bedrijven en fondsen voor die in kernwapens investeren. De activiteiten van de Campagne tegen Wapenhandel en het Netwerk Vlaanderen werden gevolgd door acties van OxfamNovib en Pax Christi op dit vlak (doorgaans ondersteund door de Nederlandse onderzoeksorganisatie Profundo). Al die activiteiten haalden uitgebreid de media en pensioenfondsen en banken pasten hun investeringen aan. Het is bijna ongelofelijk hoeveel bedrijven er onder publieke druk inmiddels door financiers zijn afgestoten.

De Eerlijke Bankwijzer, gemaakt door een brede coalitie van maatschappelijke organisatie, geeft overzichtelijk weer op welke terreinen financiële instellingen slecht scoren. Ook hier komen we Aegon en ING (investeert in kernwapenproducenten als die minder dan de helft van de omzet uit wapens halen) weer tegen.

Uit ‘Don’t bank …’ zou je kunnen opmaken dat de strijd bijna gestreden is. Helaas. Deze week publiceerde de Campagne tegen Wapenhandel een overzicht van investeringen door pensioenfondsen in kernwapenbedrijven. In die lijst staan tientallen Nederlandse pensioenfondsen. Gegevens komen van de pagina’s van de fondsen zelf (maart 2012). Het gaat daarbij om bedrijven die kernwapens en onderdelen daarvoor produceren of onderhouden.

Ze worden door CtW gegroepeerd per bedrijf. “Er zijn nog best veel bedrijven die investeren in kernwapens. Ik heb volledig willen zijn,” zegt Mark Akkermans, de auteur van het Campagne tegen Wapenhandel-rapport. “In ‘Don’t bank …’ is er voor gekozen investeringen kleiner dan een half procent van het totaal aan uitstaande aandelen en obligaties in de kernwapenbedrijven niet op te nemen. Dat vertekent het beeld,” zegt Akkermans. Kijk je naar de kleine en grote Nederlandse investeringen in de kernwapen-industrie dan is nog een lange weg te gaan. “Vier van de vijf grote pensioenfondsen investeren nog steeds in kernwapens, alleen PGGM niet.”

Foto Jon Keegan