RECENSIE – Waarin de auteur drie uur lang naar een orakel kijkt dat hij niet altijd even goed kan volgen, maar dat het wel voor elkaar krijgt om hem iets anders naar de wereld te laten kijken.
Het ik-tijdperk is voorbij. Je zou het niet zeggen als je even naar Facebook of Twitter gaat, maar het is zo. Het ik-tijdperk is voorbij. Trendvoorspeller Lidewij Edelkoort heeft het gezegd. Het ik-tijdperk is zelfs al lang voorbij. Het ik-tijdperk is zo voorbij dat het Lidewij Edelkoort verbaasde dat Jan Leyers dacht dat we er nog midden in zaten.
Welk tijdperk nu wel is aangebroken is onduidelijk. We zitten vlak onder de top van een enorme hobbel, waarvan het de vraag is of het gaat lukken om er overheen te komen. Als het lukt, dan glijden we een prachtig tijdperk binnen, met allemaal sliploze meisjes in folkloristische rokjes die vrolijk rond de meiboom dansen en moeder aarde beminnen. Bezit is niet meer nodig, want dankzij creativiteitslessen op alle opleidingen is onze fantasie enorm groot en is het voldoende om ons voor te stellen hoe het is om iets te bezitten. We kleden ons in berenvelletjes, telen onze eigen groente die we bemesten met onze eigen stront en fluiten ’s avonds met onze vrienden vogelliedjes aan het kampvuur. We delen onze geliefdes met elkaar en voeden onze kinderen samen op. Lukt het niet om over de hobbel heen komen, dan wordt de wereld een angstige en wantrouwige plek waarin iedereen zich terugtrekt in zijn eigen cocon en er nergens plek is voor outsiders. Een beetje zoals het hier sinds het begin van de mensheid is.
Lidewij Edelkoort, om kort te gaan, is een orakel. Je kunt er van alles uit halen. Het zou kunnen, het zou niet kunnen. We zijn allemaal vogels. Vaders vaderen meer en daarom hebben we over een tijdje de psychotherapie niet meer nodig. We trekken de wildernis in. De folklore komt terug. We worden nomaden. Globale merken gaan lokaal produceren. Fotografie wordt abstracter. Preuts is het nieuwe sexy. Bezieling is alles, marketing is passé. Stoffen worden belangrijker. De eeuw van de hersens is aangebroken. We worden telepathischer. De stelligheid waarmee ze haar vaak abstracte vergezichten poneerde, leverde nogal eens een potsierlijk resultaat op. Jan Leyers wist zich er niet altijd even goed raad mee. Meestal kondigde hij gewoon het volgende fragment aan. Soms vond ik haar ideeën echter verrassend helder en begreep ik precies wat ze bedoelde.
Een avond uit het leven van de reuzenkoeskoes
Volgens haar eigen trendvoorspellingen zag Lidewij Edelkoort er vrij modieus uit. De cape komt terug, zei ze. We krijgen de behoefte om ons te verhullen. We keren meer in onszelf en worden minder exhibitionistisch. De cape helpt daarbij. Lidewij Edelkoort had misschien geen cape aan, maar wel een hele wijde trui waarvan de mouwen, als ze haar armen spreidde, vleugels werden. Ik moest aan Batman denken. Lidewij Edelkoort had een batmancape aan. Zelf dacht Lidewij Edelkoort dat ze met haar grote bril een uil was. Dat was ze dus niet. Ze was een vleermuis. Misschien zelfs een vampier. Halverwege de avond liet ze een film zien waarin haar partner de hoofdrol speelde. Vlagula heette de film. Het ging over een jongen die de zwarte mazelen had en toch naar een feestje ging. Waar hij alle feestgangers besmette. Toen het filmpje afgelopen was, zat Lidewij Edelkoort in de studio met zwarte stippen op haar gezicht.
Tijdens een fragment over twee vogels die met heel veel tierlantijntjes moeite deden om een vrouwtje te lokken, moest ik denken aan Gerard Reve, die altijd beweerde dat vogels zo mooi zingen om God te eren. Zijn broer, Karel van het Reve, vroeg zich in zijn beroemde kanttekeningen bij de evolutietheorie af wat het evolutionaire nut is van de ingenieuze patronen die sommige vlinders op hun vleugels hebben. Geen enkel dier, behalve de mens, is in staat die patronen op waarde te schatten. De avond die Lidewij Edelkoort had samengesteld was een ode aan de menselijke creativiteit. Misschien, zo bedacht ik me, is Lidewij Edelkoort vogel noch vleermuis, maar een reuzenkoeskoes.
Nieuwe ogen
Naast een film met haar man, liet ze nog een paar fragmenten zien van of over mensen die in meer of mindere mate dichtbij haar stonden. Een animatiefilm van een van haar oud-studenten. Een film van een kunstenaar die een prijs had gewonnen waarvoor zij in de jury zat. Een film zien van Man Ray over een echtpaar dat in een villa woonde waar Lidewij Edelkoort die kunstenaar had laten winnen. En ze liet een bedrijfsfilm zien die haar vader ergens eind jaren ’50 had gemaakt voor het bedrijf dat hij vertegenwoordigde. Dat bedrijf deed in kunstmest en heette Albatros. Wat prachtig paste in de avond omdat de vogel zo’n belangrijk symbool was in Edelkoorts toekomstvisies.
Voor iemand die beweerde dat het ik-tijdperk voorbij is, had Lidewij Edelkoort kortom behoorlijk wat fragmenten gekozen die haar ego optimaal in de schijnwerpers zetten. Maar het ging, bedacht ik me later, om iets anders. Niet om het ik, maar om het wij. Om je omgeving. Om de communities waaraan je deelneemt, om de verbonden die je sluit. Niet ‘we, the people’, maar ‘we, the community’. Online en offline. Binnen die verbonden ben je vrij en creatief en bewust van je afkomst en je verleden en houd je rekening met de rest van de wereld.
Haar mooiste gedachte volgde op de vraag wat zij het belangrijkste vond in een relatie. “Je krijgt een nieuw paar ogen”, zei ze. Je hebt je eigen blik en je krijgt er een blik bij, waarmee je de wereld een beetje anders kunt bekijken. Je verdubbelt je leven. Dat leek haar doel van haar Zomergasten-avond. Mij met een andere blik naar de wereld te laten kijken. Het is haar op z’n minst een beetje gelukt, en daar ben ik haar dankbaar om.
Reacties (27)
Ik vond haar een heel aangenaam mens…..
Lidewij is duidelijk blijven steken in de negentiger jaren, praten over trends is sooooo……
Wat een kartonnen doos
Ik vond haar een heel aangenaam mens.
Mooie nabeschouwing over een programma dat mij boeide. Lidewij zet je wel aan het denken.
Wanneer komen de tarotkaarten op tafel? Dat dacht ik de hele tijd. Waar haalt ze het vandaan? Ze zat het ter plekke te verzinnen volgens mij. En nogal egocentrisch inderdaad. Tekenend moment toen ze vond dat een voorspelling doen over 2050 te gemakkelijk was. Hoe durfde jan te vragen. Niet ver genoeg in de toekomst! Ze voelde zich duidelijk niet serieus genomen. Ook leuk dat ze voor het slot vd avond op wikipedia had opgezocht wat voor historische events op 12 augustus hadden plaatsgevonden. Zeer indrukwekkend. Je hoeft dus helemaal geen inhoud te hebben om slim over te komen op tv als je tarotkaarten en wikipedia hebt.
Volgens mij verstond ze 2015.
egocentrisch, ik vond haar eerder Eurocentrisch. Trends, zijn die wereldwijd?
Nou, ja, de folklore, dat zal in ieder land anders zijn..
In Frankrijk eh, Bretagne, en eh, Zuid Frankrijk, en eh in eh Italie, Sicilie.
Ten eerste, de vraag was of trends wereldwijd zijn. Dan geeft ze geen antwoord, maar beschrijft ze het voor 1 trend, de folklore.
En om te denken dat men in eh, Milaan teruggrijpt naar de folklore van Sicilie?
Wat ik wel mooi vond, het toppunt van zelfspot, is om daar in een blauwe jurk te gaan zitten.
Dit werd de meest teleurstellende zomeravondgasten-aflevering tot op heden, niet door Lidewij Edelkoort maar door Jan Leyers, die duidelijk geen raad met haar wist, geen structuur wist aan te brengen in de stortvloed aan ideeën die over de tafel ging en de meest basale vragen niet wist te stellen: is er zoiets als ‘schoonheid’ of ‘esthetiek’ en welke rol spelen die bij trends? Of rennen wij blind elkaar achterna? Het had een boeiende avond kunnen worden, maar dat werd het niet. Inderdaad: de zomeravond-gastheer heeft het weer eens gedaan (of in dit geval: nagelaten).
Ze kreeg thuis pas tv toen ze 18 was. Zo wordt je dus een moderne Jomanda.
Heb het programma niet gezien want heb geen TV maar haar visie op wat zij het belangrijkste vind in een relatie, een nieuw/extra paar ogen vind ik heel erg mooi. Deze gedachte blijft me bij ;-)
Zeer accurate beschrijving. Deze dame kraamt slechts gratuite onzin uit. Merkwaardig dat zo iemand als zomergast wordt uitgekozen.
Mee eens!
Als je in een relatie met een extra paar nieuwe ogen gaat kijken, dan is dat naast het derde oog dus zelfs met nóg een extra oog meer.
http://eendoodleuk.weblog.nl/bericht/het-derde-oog/
“Trendwatching” is zo’n obscuur en onwetenschappelijk métier dat iedereen met een goed gevoel voor kleding en dito gevoel voor interessant klinkende onzin verkopen er groot in kan worden. Deze mevrouw excelleert daarin. Hoewel ze de hele wereld rondvliegt naar fashion shows en charity events maakt ze zich zorgen om de crisis; en bijna alle door haar gekozen fragmenten zijn afkomstig uit het eigen kringetje.
Nee, dit was helemaal niks. “Gebakken lucht” omschrijft het nog het beste.
Het programma “Zomergasten” was er aanvankelijk voor bedoeld mensen uit te nodigen om hun meest favoriete TV (en film) fragmenten te laten zien opdat we zo eens een nieuw inkijkje kregen in de audiovisuele media en ook in andere personen. Daarin is het programma uitstekend geslaagd, lijkt mij.
Dat de stem des volks elders in de media (en misschien soms ook hier wel eens) zo’n beetje eist dat er alleen maar te idoliseren personen op de buis verschijnen is iets dat de tijdgeest weerspiegelt, om in de sfeer van de uitzending te blijven.
De illustratie is om meerdere redenen geweldig gekozen, Max. Blij dat ik mijn koffie nog niet aan mijn lippen had.
Het is een reuzenkoeskoes. Ik dacht: laat ik eens associatief te werk gaan. Je ziet, een kind kan de was doen. Ik denk dat ik ook trendvoorspeller ga worden. Ik vermoed dat ik er wel talent voor heb.
Ik weet niet wat jij ziet, maar ik zag meteen Jan die naar Lidewij kijkt en bij z’n eigen denkt: zal ik meespringen of blijf ik lekker op deze tak zitten? Waarbij Jan model staat voor de gemiddelde kijker.
Ik zie er Edelkoort zelf in, die denkt dat ze een bruingevederde uil is, maar eigenlijk een koeskoes, die voortdurend spichtig om zich heen speurt en van de hak op de tak springt.
En ik zie er een evolutionaire aberratie in, een dier dat in een andere wereld hoort en waar ze zit eigenlijk niet op haar plaats is. Mooi zingen maar functieloos op de plek. Een soort zonder soortgenoten, geen voorplantingsmogelijkheden, geen geestelijke voedingsbodem. Een vogel die mooi zingt om god te behagen maar god bestaat niet. Dat soort evolutionaire missers. Ze is de verpersoonlijking van het evolutionaire nut van tekening van vlindervleugels.
Als een Reuzenpanda, verloren in de tijd.
Inderdaad, een reuzenkoeskoes. Fantastisch gevonden.
Oh, ik heb de aflevering niet gezien en had nog nooit van Lidewij gehoord – helaas nu wel – en ook niet van een reuzenkoeskoes trouwens.
De hele mensheid zou je ook als een evolutionaire misser kunnen zien. Alhoewel, dat zeg ik nu wel, maar ik heb vanochtend, vlak voordat ik weg moest, nog even mijn kinderen geknuffeld en dan is het toch moeilijk om het nu evolutionaire missers te noemen. Als we al evolutionaire missers zijn, dan bij vlagen ook hele mooie missers. Zoals een bal die snoeihard op de lat terecht komt en het hele doel laat trillen. Of een grandioos passeershot van Federer waarvan het zo moeilijk te zien is of ie uit is dat de lijnrechter zijn arm niet omhoog durft te doen.
Een hoog “opoe vertelt gehalte” typisch gezwets en inderdaad gebakken lucht conversatie uit de jaren zeventig. Mevrouw heeft niet het alleenrecht op intuitie en fantasie en helaas over smaak valt niet te twisten.
Ik miste trouwens wel die glazen bol op tafel, die had niet misstaan.
“Mevrouw” is een arrogante, omhooggevallen tuthola, die met heel veel woorden en vooral veel anglicismen haar eigenlijke onkunde probeert te verdoezelen. Maar dit is typisch voor de kunstwereld, en zeker voor design en mode.
Het was een avond vol “namedropping” en “kijk mij eens”.
Wat voor “voorspellende waarde” heb je nog als je zelf in de jury zit die vervolgens een Ijslandse kunstenaar die iets met fetishen heeft te laten winnen, om daarna triomfantelijk te kraaien dat fetishisme de “nieuwe trend” wordt?
Ook TisMeWat heeft op de kunstacademie gezeten, en er is geen metier waar zoveel gebakken lucht, zoveel gelul in de ruimte, zoveel “self-promotion” en marketing door de lucht zweeft als in die sector.
Ik ben het met u eens; ‘Li’ is voor een groot deel, door haarzelf gemaakt, product.
Vind ik op zichzelf wel knap gedaan; echter zijn er aan de academie verbonden ook andere opleidingen en dan is het maar wat je ermee doet en kun je als zelfstandige je eigen boterham verdienen met een eigen bedrijf.
zonder gebakken lucht, met beide benen op de grond,
@22 Maar als het om gebakken lucht gaat zijn er veel ernstiger verschijnselen hier in dit land, de zweefteverij lijkt bijna wel endemisch te worden: http://www.kennislink.nl/publicaties/spinozaprijs-voor-antropologe.
Vooralsnog blijf ik van mening dat “Zomergasten” een aardig programma is waar mensen gewoon hun ding(en) laten zien en waar de verschillende dingen netjes aan elkaar gepraat worden. Het is geen Idols of zo en dat hoeft het wat mij betreft ook niet te worden.
“Voor iemand die beweerde dat het ik-tijdperk voorbij is, had Lidewij Edelkoort kortom behoorlijk wat fragmenten gekozen die haar ego optimaal in de schijnwerpers zetten.”
Met alleen dit zinnetje was de recensie al volstrekt helder. Prachtig!
Heerlijk om te zien dat haar fans zwelgen in haar een “sensiviteit te herkennen” (kijk, ik ben dus óók heel bijzonder!) of minder enthousiasten “geborneerde burgerlijkheid” verwijten. Het toont aan dat als je maar genoeg net-niet-écht bekende namen dropt en er een flinke portie gebakken lucht omheen hangt, er al snel veel mensen onder de indruk zijn, bang om niet als cultureel onderlegd en trendy gezien te worden.
Bullshit gewoon bullshit noemen vergt nu eenmaal wat moed in die kringen.