ACHTERGROND - De verkiezing van Donald Trump was misschien een politiek bedrijfsongeval. Maar conservatieve denktanks maken zich ondertussen op om van deze gelukstreffer een blijvend succes te maken.
Bij zijn aantreden in 1980 gaf president Ronald Reagan aan alle kabinetsleden een stapel boeken cadeau: het twintigdelige Mandate for Leadership, een uitgave van de conservatieve denktank The Heritage Foundation. De ministers zullen de stapel papier hooguit hebben doorgebladerd – net als Reagan zelf – en het was misschien ook niet meer dan een leuke publiciteitsstunt van de Heritage Foundation, maar het feit dat Reagan hieraan meewerkte geeft aan dat hij zichzelf en zijn regering beschouwde als onderdeel van een ideologische beweging.
Een verstandige zet. De republikeinse partijelite had zijn opkomst met argwaan aanschouwd. Wat zou deze ex-acteur, die nauwelijks geïnteresseerd was in de partij en de conservatieve ideologie, gaan doen in het Witte Huis? Welnu, Mandate bevatte een blauwdruk voor een conservatieve revolutie, met als voornaamste onderdelen het opschroeven van de defensie-uitgaven en het schrappen van sociale programma’s en van elke regulering van het bedrijfsleven. Dát programma zou de regering-Reagan uitvoeren.
Conservatiever en nog conservatiever
In één beweging had Reagan zijn regering van een ideologie voorzien – en had hij de partij (alweer) buiten spel gezet. En zo werden de jaren tachtig van de vorige eeuw vormden de hoogtijdagen voor de Heritage Foundation. Eindelijk konden haar extreme laissez-faire-ideeën, bedacht door Ludwig von Mises (1881-1973) en zijn leerling Friedrich von Hayek (1899-1992), in de praktijk worden uitgevoerd. Eindelijk kon de dreigende ondergang van de Verenigde Staten richting ‘socialisme’ worden gekeerd.
Von Hayek had al veel eerder, in de bestseller The Road to Serfdom (1944), geschreven dat staatsingrijpen in de economie een zichzelf versterkend proces was, en dat zoiets onvermijdelijk leidde tot een communistische dictatuur.
Zijn opvattingen werden verder uitgebouwd door de nóg conservatievere econoom (en Nobelprijswinnaar) James M. Buchanan (1919-2013). Deze stelde in de jaren 1970/1980 een gedetailleerd plan op hoe de ondergang richting ‘socialisme’ kon worden gekeerd. De wortel van het kwaad, aldus Buchanan, was een monsterverbond tussen de ambtenarij en de bevolking. Beide parasiteerden op het kapitalisme en steunden elkaar. Om daaraan een einde te maken, moesten de conservatieven ten eerste de solidariteit ondermijnen. De massa moest ervan overtuigd worden dat het systeem onhoudbaar was en dat er keuzes moesten worden gemaakt. Daarna moesten delen van de bevolking (arm en rijk, zwart en wit, jong en oud) tegen elkaar worden opgezet, zodat er onderlinge strijd ontstond. Om de groei van de overheid aan te pakken moest iedereen gaan geloven dat een commerciële instelling per definitie efficiënter was dan een overheidsinstelling, zodat het altijd beter was om overheidsinstellingen ‘zakelijker’ te maken of te privatiseren.
Langs deze twee wegen moest het mogelijk zijn om de welvaartsstaat en de overheid uit de weg te ruimen en te vervangen door de oude kapitalistische ordening die in de negentiende eeuw zo gewoon was. De conservatieve beweging omarmde deze strategie en, zo schrijft Nancy McClean in haar onlangs verschenen boek Democracy in Chains, ze heeft deze de afgelopen decennia ook consequent weten uit te voeren.
Het einde van de welvaartsstaat
Met dank aan Reagan en Margaret Thatcher uiteraard, maar er was ook een hoofdrol was weggelegd voor de sociaaldemocratische beweging in Noordwest-Europa (Labour, de Partij van de Arbeid, de SPD) die beide conservatieve geloofsartikelen (het systeem wordt onbetaalbaar; de overheid is niet efficiënt) omarmden en daar nu de prijs voor betalen.
Ronald Reagan hield zich in grote lijnen aan het economische programma van de Heritage Foundation. Het enige probleem was dat de theorie voorspelde dat die maatregelen zouden leiden tot een forse economische groei en het verdwijnen van begrotingstekorten. De groei viel tegen en de tekorten liepen alleen maar op. Desondanks groeide Reagan uit tot de grote held van de conservatieve revolutie – vooral omdat hij president was ten tijde van het ineenstorten van de Sovjet-Unie.
Denktanks
Hoe anders verliep de opkomst van Donald Trump. Die had nog minder belangstelling voor partij en ideologie dan Reagan. Hij staat zó ver verwijderd van de partij dat zijn opkomst leidde tot een gevaarlijke splitsing binnen de gelederen, waarbij prominenten als senator McCain en ex-president Bush zich luidkeels tegen hem keerden.
De denktanks die ooit zoveel invloed uitoefenden, staan volkomen buiten spel. Trump heeft ze niet nodig en binnen deze clubs zijn de meningen over Trump sterk verdeeld. Sommigen hebben zich aangesloten bij het luidruchtige anti-Trumpkamp terwijl het republikeinse establishment in Washington heeft zich vierkant achter Trump opgesteld.
Wie nog wat van zijn carrière wil maken, doet er dus goed aan aansluiting te zoeken bij het Trump-kamp. Als Trump niet naar de denktank komt, moet zij maar naar Trump. En in dat spel om de macht gooit het Claremont Institute in Californië momenteel hoge ogen.
Claremont
Claremont zet zich in voor een herwaardering van de Federalist Papers en van het werk van de filosoof Leo Strauss (1899-1973). De Federalist Papers is een serie essays die beschouwd wordt als een cruciale kritiek/uitleg bij de Amerikaanse Grondwet. Ze zijn grotendeels het werk van Founding Father Alexander Hamilton – de hoofdpersoon van de gelijknamige musical met een volledig zwarte cast die volle zalen trekt en waarin hij wordt geportretteerd als een voorvechter van de rechten van zwarten. Bij Claremont lezen ze de Papers toch anders.
Zij zien daarin een pleidooi voor een zo klein mogelijke overheid en tégen naïeve bemoeienis met het buitenland. De held van Claremont, Leo Strauss, mag gerust omschreven worden als de intellectuele aartsvijand van het moreel relativisme en de moderniteit. Op Claremont beschouwt men zaken als relativisme, politieke correctheid en morele zwakte dan ook als de grootste bedreigingen voor het land.
Claremont is gesticht door een leerling van Strauss, Harry Jaffa, die zich afzette tegen de Straussianen aan de Oostkust, onder leiding van Allan Bloom (de auteur van de bestseller The Closing of the American Mind, 1987). Bloom was altijd de grotere van de twee – tot zijn leerlingen behoorden Francis Fukuyama (The End of History, 1992) en de strateeg en havik Paul Wolfowitz.
Jaffa pleitte voor het afschaffen van de overheid en een buitenlands beleid strikt gebaseerd op America First. De ‘oosterlingen’ onder Bloom geloofden in een kleine overheid en de verkondiging van de westerse democratie, en een daarop gebaseerde buitenlandse politiek. Uit deze oostelijke stroming zou een groot deel van de neoconservatieve beweging voortkomen, die onder de presidenten Bush grote invloed uitoefenden op het regeringsbeleid (zonder overigens enige basis te bezitten binnen de partij). Ze kwamen daarbij leden tegen van die andere belangrijke denktank, het American Enterprise Institute. De Amerikaanse reactie op 9/11 werd voor een groot deel bepaald door mannen als Wolfowitz en Enterprise-lid Richard Perle.
Trump
Noch de East Coast Straussians van Bloom noch de Heritage Foundation noch het Enterprise Institute hebben ingangen tot de huidige regering. Trump heeft een aantal idiote benoemingen teruggedraaid, maar de vacatures worden vooral opgevuld met ex-militairen. De traditionele conservatief-intellectuele garde kwam er niet aan te pas. Ze zal haar nut voor Trump eerst moeten bewijzen.
Dat geldt ook voor Claremont. Enkele prominente leden zijn al doorgedrongen in regeringskringen, maar de denktank is nog niet waar ze wil wezen. Daarvoor moet ze, zoals Thomas Klingenstein het uitdrukte, ‘take what Trump feels in his guts and migrate it to its head’. Klingenstein is de voorzitter van de Raad van Bestuur van Claremont. Ze moet met andere woorden een coherent trumpisme uit de grond stampen. Om nú invloed te verkrijgen, maar ook voor later.
Trump heeft laten zien dat je door het blanke electoraat aan te spreken met een mix van anti-establishment retoriek, xenofobie en een fikse dosis grootspraak, verkiezingen kunt winnen. De volgende republikeinse presidentskandidaat zal ongetwijfeld dezelfde aanpak kiezen. En dan is de vraag welke denktank de bijpassende ideologie zal kunnen leveren, inclusief de denkers die daar uitvoering aan kunnen geven. De kans bestaat dat Trump het na vier jaar voor gezien houdt. Maar van het trumpisme zijn we dan zeker niet af.
Reacties (19)
De auteur laat een fijnigheidje liggen. Ik denk dat Trump ook, heel concreet en heel correct, heeft aangestipt dat de huidige mondialisering van mensen-, goederen- en informatie-stromen niet houdbaar is, als je niet wil dat de bodem van de arbeidsmarkt in het Westen op prijs moet gaan concurreren met hun evenknieën in Bangladesh. Met andere woorden: als we doorgaan op de huidige weg, die zowel door liberalen als ’third way’-socialisten wordt gepredikt, dan krijgen we in onze achtertuin Dickensiaanse armoede terug. Als je dat niet wil, dan *moet* je nadenken over dichte grenzen en andere vormen van protectionisme.
De meeste mensen zijn niet heel slim, maar ze zijn ook niet gek.
@1 Want Trump is niet bezig de bodem onder de voeten van de Amerikaanse arbeidsmarkt uit te slaan? Die geeft niet toe aan de roep van de grote bedrijven om arbeidsrechten te beperken ter verlaging van de kostprijs en ter verhoging van de aandeelhouderswinst?
@1: An sich heb je een punt maar hoe ga je dan de achterban van Trumpianen in de VS en in NL uitleggen dat hypergoedkope consumptie goederen en diensten dan toch echt tot de verleden tijd behoren. We vergeten weleens dat de andere kant van de medaille van globalisering is dat we in een consumptie paradijs leven. Spullen worden gekocht voor de leuk en niet omdat het moet (maar omdat het kan, inderdaad). Een broek of trui droeg je vroeg tot op de laatste draad, tegenwoordig gaat alles hup de Leger des heils zak in want ieder voor en najaar worden de garderobes weer aangevuld met hippe kekke kleding gewon omdat je natuurlijk niet altijd maar in het zelfde kan lopen. Idem dito voor, nouja bijna alles tot en met auto’s aan toe. Als we de grenzen dichtgooien, in de zin dat we alle goedkope arbeid buiten de deur gooien….gaan die spullen navenant in prijs stijgen. Goed of slecht? Zegt u het maar maar de achterban gaat dat heel slecht trekken. Die wil wel goedkope shit uit lage lonen landen en tegelijkertijd zelf hoge lonen om nog meer spullenboel te kopen.
@3: Ben ik totaal met je eens. Iedere goedkope iPad is een aandeel in een Chinese fabriek die er zojuist eentje in het Westen heeft doen sluiten. Net zoals iedere druppel benzine een aandeel in terroristische financiering is. Het is een duivels dilemma, nog eens erger gemaakt door het feit dat e.e.a. ook niet meer te stoppen is: een groot deel van de mondialisering wordt mogelijk gemaakt door ongebreidelde informatie-stromen – Internet – waar niemand meer buiten wil.
@2: Mijn reactie ging over hoe Trump de verkiezingen heeft gewonnen.
@1
Wat mij betreft wordt die “America first” retoriek van Trump wel gedekt door de woorden xenofobie en grootspraak.
Xenofobie hoeft geen toelichting, neem ik aan. En het is grootspraak omdat hij in de verste verte geen plan heeft om echt iets te veranderen aan mondiale trends. Hij is het ook helemaal niet van plan, afgezien misschien van wat symbolische maatregelen om puntjes te scoren, of maatregelen om specifieke bedrijven van zijn vriendjes te helpen. Maar de “race to the bottom” op het gebied van lonen en arbeidsomstandigheden zal hij niet stoppen. Die wil hij ook helemaal niet stoppen. En als hij het wel zou willen is hij er absoluut niet toe in staat.
@6:
En dat is dus heel raar. Of liever: het toont aan dat het echoputje bestaat. Je gaat er zo maar van uit dat iedereen weet dat America first = xenofobie, maar ik denk heus dat daar meer dan een spleet licht tussen zit. ‘Grenzen dicht’ is niet hetzelfde als: ik wens alle buitenlanders in het buitenland de tering. ‘Grenzen dicht’ verhoudt zich prima met ‘ik respecteer u maar u komt er nu even niet in. Probeer het ergens anders of op een ander tijdstip opnieuw.’
Hetzelfde geldt voor productiestromen. ‘Beetje meer invoerrechten bestalen omdat bepaalde landen bepaalde goederen gewoon keihard dumpen’ is niet hetzelfde als xenofobie en zeker niet hetzelfde als ‘je mag dit product prima kopen maar het wordt gewoon ietsjes duurder’.
Xenofobie = linkse propaganda, om alles in te stoppen wat ze niet zint zonder dat ze erover na hoeven te denken, dat dan weer wel.
@7
Wat is begrijpend lezen toch moeilijk voor sommige mensen. Ik zeg volgens mij in #6 heel erg duidelijk dat er een element van xenofobie in “America first” zit. En dus absoluut niet dat het enkel en alleen xenofobie is.
@8:
Whatever, man.
@9
Inderdaad er staat:
Als ik zeg: “het is a en b” dan zeg ik dus niet: “het is alleen a”. Dat kun je vast wel begrijpen, als je een beetje je best doet.
Twee links slechts: hoe het liep en de ‘foreclosure of the future’
Ach, slechts ‘proposities.’ We zien wel.
@Marcel Hulspas
Ik heb een paar problemen met je stuk. In het minste nog wel vergissingen als: “Bij [Reagans] aantreden in 1980”. Reagan won de verkiezingen van 1980, hij trad pas aan op 20 januari 1981. Maar ook twijfelachtigheden als: “vooral omdat [Reagan] president was ten tijde van het ineenstorten van de Sovjet-Unie.” Hoewel de Sovjetunie bezig was aan het ineenstorten in de tweede helft van de jaren ’80, begon het werkelijke ineenstorten pas in 1989, toen Reagan geen president meer was. Het is ook maar zeer de vraag wat Reagan nou eigenlijk heeft bijgedragen aan het ineenstorten van de Sovjetunie. Niet dat dat uitmaakt voor de fans van Reagan: die zien hem inderdaad als de man die de Sovjetunie op de knieën bracht.
Ik heb meer problemen met het voorstellen van Reagan als een niet-ideologische persoon, zoals Trump. Nu wordt over Reagan gezegd dat hij vrij pragmatisch was, maar dat is nog niet hetzelfde als niet-ideologisch. Je mag misschien het feit noemen dat hij van de Democraten naar de Republikeinen is verhuisd als bewijs voor zijn nonchalante houding ten opzichte van ideologie, maar dat is het juist niet. Slechts in de jaren ’40 was hij niet rechts, maar links. Vanaf de jaren ’50 is hij op de conservatieve tour, en in ’62 sloot hij zich pas aan bij de Republikeinen. Daarbij moet je één ding niet vergeten: vóór Nixon hadden zowel de Democratische als de Republikeinse partij een conservatieve (en progressieve) achterban, de scheidslijnen Democraat/Republikein lagen toen anders. Pas na Nixon kunnen conservatieven grotendeels bij de Republikeinen en de progressieven bij de Democraten worden geschaard (en ook nu zijn er nog conservatieve Democraten). Zelf zei hij over zijn overstap van de conservatieve vleugel van de Democraten naar de Republikeinen: “I didn’t leave the Democratic Party. The party left me.” Ook zijn politieke opvattingen geven blijk van conservatisme, zelfs toen hij nog geen politieke rol vervulde. Luister maar naar dit fragment, waarin hij tegen socialisme en het verlies van (persoonlijke) vrijheid in Amerika waarschuwt. Het is dan 1961, Reagan is nog werkzaam acteur en Democraat. Iemand die ‘niet geïnteresseerd is in de partij of de conservatieve ideologie’ zou niet met zijn geweten van partij gewisseld hebben, noch zich zo duidelijk hebben uitgesproken vóór conservatieve stellingen. Laat staan dat die persoon vervolgens 8 jaar Republikeins gouverneur zou zijn van Californië, en al in 1976 mee zou doen in de primaries als de conservatieve kandidaat (tegen de ‘gematigde’ campagne van Ford) Ford verloor de presidentsrace.
Waar ik vooral moeite mee heb zijn de paragrafen ‘Conservatiever en nog conservatiever’ en ‘Het einde van de welvaartsstaat’. Nu ben ik helemaal geen fan van rechts, conservatieven of libertariers, maar alles wat hen hier in de schoenen geschoven wordt, lijkt toch vooral heel erg naar samenzweringstheorie te ruiken, en dan in het bijzonder dit stuk, en in het meest ernstige geval het dik-gedrukte stuk:
Wie stelt, bewijst. Nu denk ik niet dat je dat zelf direct kunt herleiden naar iets wat Buchanan heeft geschreven, maar dat je hierbij tekst en idee overneemt van Nancy MacLean (niet: McClean), die je later aanhaalt uit haar boek ‘Democracy in Chains’. Dat boek is zeer controversieel en vermoedelijk erg ideologisch geïnspireerd en niet objectief. (Ik heb noch dat boek, noch Buchanan gelezen.) De grootste kritiek is dat ze de standpunten van een aantal libertariers verdraait, zelfs zodanig dat zij hen het tegengestelde in de mond legt van wat ze eigenlijk zeiden.
Ik heb het helemaal niet op samenzweringstheorieën. Mensen zijn meestal té loslippig, té eerzuchtig en té competitief om een samenzweringstheorie (of de commerciële variant: een kartel) geheim te houden. Ik heb dan ook een enorme hekel aan het gebruik van ‘cultuurmarxisme’, dat vanuit de schimmige oorsprong van de Frankfurter Schule zich ontwikkeld zou hebben tot een samenzwering om het Westen om ver te werpen door burgeroorlogen en het vervangen van bevolkingen. Wat je in die paragraaf oppert volgt nagenoeg dezelfde lijnen: een ideologie die in een niet nader te noemen bron door een schimmige navolgeling van de Moderne Profeet (Adorno/von Hayek) is ontwikkeld, om het eigen land in verderf te storten om uiteindelijk – via een zeer onhelder verloop – uit te monden in de Ideale Wereld volgens die ideologen. Bij de één is dat een samenleving die door Joden beheerst wordt, bij de ander kennelijk door 19e-eeuwssoortige grootkapitalisten. Bestaande instituties worden gaandeweg ‘geïnfiltreerd’ door die samenzweerders: conservatieve partijen worden volgens de ene kant geinfiltreerd door de politiek-correcten, volgens jou (MacLean?) omarmen sociaaldemocratische partijen zomaar conservatieve geloofsbeginselen. I’m not buying it.
Al dit doet afbreuk aan de paar pareltjes die er wél zijn in je stuk. Je hoeft Trump niet met Reagan te vergelijken (de vergelijking gaat gigantisch in de mist: Reagan was conservatief, een politieke insider en stond in het hart van de Republikeinse partij). Zo’n beetje alles vóór ‘De denktanks die ooit zoveel invloed uitoefenden…’ kan de prullebak in, en vervangen worden door:
Pas daarna is #0 trouwens (wat mij betreft) het lezen waard, terwijl er dan nog wat om de hete brei heen wordt gedraaid: “Met Trump als president voor de Republikeinen hebben conservatieve denktanks niet de grip die ze vroeger op Republikeinse presidenten hadden. Conservatieve denktanks staan nu voor de keuze: vast blijven houden aan traditionele conservatieve ideeën en hun toegang tot de president (en daarmee: macht) verliezen, of in het machtsspel relevant blijven en Trump volgen (en daarmee afscheid nemen van een aantal conservatieve uitgangspunten). Klassieke conservatieve denktanks als the Heritage Foundation, American Enterprise Institute houden zich vooralsnog vast aan hun conservatieve signatuur, Claremont springt in het gat dat ik trumpisme noem en werpt zich op als ‘head’ van Trumps ‘gut’.”
En, uiteindelijk, als reactie op die kernboodschap: bij de ‘onderbuik’ van Trump hoort geen verstand of denken, maar instinct. Het vormen van een ideologie rond Trumps handelen is dan ook onmogelijk zonder een belangrijk deel van wat Trump zo aantrekkelijk maakt te amputeren. Trumps handelen is irrationeel, dat omvormen tot een ideologie zou het een wanstaltig, intern incoherent systeem maken, dat waarschijnlijk uit alleen maar oneliners bestaat. Alleen (oosterse) mystieke leren hebben succesvol gebruik gemaakt van ogenschijnlijke nonsenspraat.
@12: interessante beschouwing
s/hete brei/hete brij/ ;
Van de mystieke Ieren ken ik alleen de heilige Paderig. Maar het zal wel kloppen.
@12: als we het nu eens zo stellen:
Ronald Reagan pakte als president het rommeltje aan Republkikeins gedachtengoed op en liep ermee heen. Knappe jongen die hem te pakken krijgt.
Donald Trump is (in stilte) een groot bewonderaar van dit beeld van hem.
But wait, there is more!
“Trump is the media’s star. Without him, CNN would have to go back to chasing missing airliners. And he has an innate understanding of the media’s business model from the days when he was playing New York City tabloids against each other. The tabloidization of the national media is a development that has left the GOP’s Beltway establishment bewildered and confused. But Trump has always understood the media as a tabloid operation that specialized in the same heroes and heels as professional wrestling.
And he knows that he doesn’t have to beat the media. He just has to let it beat itself.”
https://www.frontpagemag.com/fpm/268884/how-trump-really-beat-media-daniel-greenfield#.Wk0qcMNrAN4.twitter
@12: Geheel eens met uw opmerkingen. Wat ik er graag nog aan toe zou voegen is dat Reagans belezenheid door hemzelf graag werd gemaskeerd maar dat de publicaties van de Ronald Reagan Center inmiddels duidelijk hebben gemaakt dat hij heel goed op de hoogte was van de politieke klassieken en de belangrijke inzichten van generatiegenoten. Zijn effectiviteit was in de eerste plaats gebaseerd op een heel gedegen ideologisch fundament.
Trump is geen Reagan, in de eerste plaats op intellectueel vlak. Toch komt er geleidelijk aan wel een bepaalde lijn naar voren uit zijn politieke handelen. Hij aarzelt niet om de militaire macht van de VS in te zetten als hij denkt dat de VS reeel bedreigd worden. Hij kiest in zijn beleid voor landen die streven naar democratisering en die democratische rechtstaten steunen. Hij dringt ook bij bondgenoten aan op democratisering en rechtstatelijkheid en het nakomen van afspraken. Hij trekt praktische consequenties uit zijn opvattingen. Hij is een nationalist. Daarmee staat hij helemaal niet ver af van de overtuigingen van koude-oorlog-presidenten, tijdens wier presidentschappen hij politiek gevormd is. Daarbij wordt hij niet geplaagd door intellectuele twijfel. De presentatie van dit alles stuit menigeen tegen de borst maar het is symptomatisch voor de teloorgang van fair play in het Amerikaanse debat en de Amerikaanse politiek in het algemeen, van alle kanten. Dat moet ons echter niet verhinderen te kijken naar wat er concreet gebeurt, achter al the sound and the fury. En daar zien we een (koude) oorlogspresident die heel goed weet wat hij wil.
@16:
Dit, en wat u daar noemt over de publikaties van het Ronald Reagan Center, geven cachet aan het denken van Reagan.
Vind ik wel ver gaan, hoeft eigenlijk niet.
@13
Inderdaad, hete brij. Overigens heb ik het niet over mystieke Ieren (ieren), maar leren (Leren). Ik dacht daarbij voornamelijk aan de uitspraken die het Orakel van Delphi zou maken.
@16
Dat mag je toelichten. Met die andere kenmerkingen van Trump heb ik geen probleem, maar dit komt mij over als messianistische bullshit. In zijn beleid naar andere landen heeft hij geen voorkeur voor (noch een specifieke afkeer van) democratische rechtstaten of democratiserende landen. De belangrijkste indicatoren lijken voornamelijk hoe hij zich voelt ten opzichte van dat land, en of hem stroop om de mond wordt gesmeerd door de leiders van dat land. Macron is een goed voorbeeld van dat tweede, waar Trump zich eerst gekrenkt voelde door Macron, daar kon Macron met een paar lege complimentjes na een tijdje bij Trump van alles maken. Verder: Trump is berucht in het niet nakomen van gemaakte afspraken; een afspraak staat nooit vast en is altijd voor heronderhandeling vatbaar als het jezelf goed uitkomt, zo lijkt het adagium. Zo beziet hij de NAFTA, TPP, TTIP, NAVO, het akkoord van Parijs, het kernakkoord met Iran en andere verdragen. Het boeit hem -eigenlijk- vrij weinig of contractpartners hun verplichtingen nakomen, het boeit hem meer of anderen met méér over de brug kunnen komen, en hij met minder. Hoe dat gebeurt is van ondergeschikt belang: door te neuzen in de kleine letters van het contract of door bestaande deals met geweld open te breken, of door de deals met een take it or leave it instelling te verbreken. Voor wat betreft ‘hij trekt praktische consequenties uit zijn opvattingen’ kan ik dat slechts cynisch onderschrijven: zijn gedrag wordt het makkelijkst (Occam’s Razor) beschreven als men ervan uitgaat dat hij geen diepere bedoelingen heeft, geen ‘opvattingen’, behalve een narcistische levensopvatting en een geperverteerde vorm van het messiascomplex. Hij handelt zéér praktisch naar zijn narcistische opvattingen: iedereen en alles (ook de waarheid) moet wijken.
Reacties van Trump zijn dientengevolge vrij voorspelbaar: je weet precies op welke knop je moet drukken om welk antwoord te krijgen, wij weten echter vaak niet wie er op Trumps knoppen aan het drukken is. Trump is echter in zijn acties onvoorspelbaar: er is geen onderliggende ideologie, geen plan waarnaar hij handelt.
Hier zijn een aantal problemen mee, deels omdat je ongelijk hebt (imo), deels omdat je gelijk hebt. Eén: hij weet niet wat hij echt wil met anderen, zolang het niet in zijn directe belang is, zoals hiervoor gezegd. Twee: de Koude Oorlog is al een kwart eeuw voorbij. Drie: een vaak genoemde reden waarom hij ook verkozen is, is omdat hij van de twee kandidaten de minst oorlogszuchtige en interventionistische zou zijn. Het afvuren van 59 raketten voor het toetje mag dan misschien niet dezelfde inspanning vergen als de Surge van Bush, vredelievend is het niet. Dat bevestigt weliswaar jouw punt, het gedeelte van zijn achterban dat Amerikaans exceptionalistisch (en wit-nationalistisch, en isolationistisch) is (Breitbart) is daar niet blij mee, en heeft hem afgezworen.
@18: met een aardig deel van verklaringen en analyses over Trump kan ik het niet eens zijn. Messiascomplexen op afstand herkennen is moeilijker dan het lijkt, ik zie dat zo vaak in mijn reageerderspraktijk…