Meer Internetconsultatie a.u.b.

ANALYSE - Internetconsultatie.nl is de experimenteerfase ruim voorbij. Sargasso legde Internetconsultatie onder de loep en vroeg het ministerie van V&J (Veiligheid en Justitie), verantwoordelijk voor de monitoring van Internetconsultatie, om een reactie.

In een eerder artikel schreven we dat Internetconsulatie.nl één van de drie meest succesvolle initiatieven is, die tot de ‘Doe Mee’-projecten van de Rijksoverheid behoren. Na een tweejarige experimenteerperiode besloot het vorige kabinet Internetconsultatie te continueren. Nu, bijna twee jaar na de evaluatie van het experiment, maken we een nieuwe balans op.

Minder consultaties?

Als ijkpunt nemen we 17 juni 2011, de dag waarop minister Opstelten bekendmaakte dat het kabinet internetconsultatie vaker wil inzetten. Onze bevindingen betreffen de periode vanaf de start tot 20 februari 2013. De details staan in dit exceldocument.

Het aantal consultaties is  na 17 juni 2011 iets teruggelopen. In de experimenteerperiode verschenen er 105 consultaties, daarna waren dat er 88. Ook vallen grote verschillen tussen de ministeries op. Ministeries die volgens het onderzoek “Alle regels tellen”(2004) een hoge productie van regelingen kennen, hebben minder consultaties gepleegd dan ministeries die een lagere productie hebben.

De terugloop zou verklaard kunnen worden door de plannen van kabinet Rutte I, dat sterk inzette op een kleinere overheid en minder regelgeving. Om dat doel te bereiken is echter eerst meer regelgeving nodig. Een wet kan alleen “bij wet” worden afgeschaft of gewijzigd. Dat gedt ook voor andere regelingen.

Naast wetten worden ook AMvB’s (Algemene Maatregel van Bestuur) en MR’s (ministeriële regelingen) ter consultatie aangeboden. Bij de start van Internetconsultatie werd afgesproken dat 10 procent van alle regelingen geconsulteerd zou worden. Daar zaten de betrokken kabinetten ruim boven, maar onder Rutte I zien we wel een sterke vermindering.

Niet minder maar effectief

In een reactie op onze cijfers antwoordt het ministerie van V&J dat ‘anderhalf jaar na de beëindiging van het experiment de departementen samen 10 procent meer hebben geconsulteerd dan tijdens het tweejarig experiment. Het aantal consultaties is stabiel ten opzichte van de experimentjaren.’

Bovendien heeft het toenmalige kabinet besloten ‘internetconsultatie vaker in te zetten, daar waar het effectief blijkt te zijn. Dus niet in alle gevallen,’ stelt het ministerie. ‘Het instrument blijkt vooral effectief bij wet- en regelgeving die verandering brengt in de rechten en plichten van burgers, bedrijven en instellingen of die grote gevolgen heeft voor de uitvoeringspraktijk,’ legt het ministerie uit.

Hierbij kunnen we opmerken dat elke regeling gevolgen heeft, al zal reikwijdte en impact per geval verschillen. Maar waarom is bijvoorbeeld een ministeriële regeling die de inkomenscriteria voor hypothecaire kredieten vaststelde niet geconsulteerd? Men had kunnen voorzien dat die “grote gevolgen” zou hebben voor burgers en banken.

Tevens meldt het ministerie dat de afspraak 10 procent van alle regelgeving op Internetconsultatie te plaatsen, alleen tijdens de experimenteerfase gold. Wie echter op de Doe Mee-pagina van de Rijksoverheid doorklikt naar Internetconsultatie, leest daar: ‘Alle ministeries hebben beloofd 10 procent van hun voorstellen (…) ter consultatie aan te bieden op internetconsultatie.’

Initiatiefwetsvoorstellen op Internetconsultatie

Het ministerie laat ook weten dat internetconsulatie ‘niet langer alleen voor nationale wetgeving gebruikt, maar meer en meer wordt ingezet voor consultatie van beleidsdocumenten en zelfs Europese regelgeving. Ook wordt in diverse stadia van het wetgevingsproces geconsulteerd.’

Op dit punt kunnen we de Rijksoverheid enige lof toezwaaien. In 2011 en 2012 verschenen vier consultaties betreffende beleidsvoornemens, één consultatie diende ter evaluatie van het Horizontaal Toezicht Belastingen en er verscheen een consultatie waarmee het kabinet standpunten wilde verzamelen die men kon meenemen naar onderhandelingen in Brussel over het collectief beheer van auteurs- en naburige rechten en multiterritoriale licentiëring van muziekrechten op internet.

We mogen nog een uitbreiding verwachten. Het ministerie van V&J deelde mee dat binnenkort ook Tweede Kamerleden initiatiefvoorstellen op internetconsultatie zullen plaatsen.

Gebrekkige verslaglegging

Minder goed gaat het met de verslaglegging van de consultaties. Daarin worden de resultaten van de consultatie bekend gemaakt en wordt vermeld of de reacties tot enige wijzigingen van de kabinetsvoorstellen hebben geleid. De score is bedroevend.

Inhoudelijk zijn de verslagen van zeer verschillend gehalte. Sommigen geven puntsgewijs de reacties weer en vermelden wat er met de reacties is gedaan, andere verslagen geven een summiere samenvatting. We kwamen ook verslagen tegen die geen duidelijkheid gaven of reacties van invloed zijn geweest.

Het ministerie van V&J is er niet blij mee en liet weten dat het uitblijven van verslagen  om gerichte actie vraagt. De dossierhouders zullen erop aangesproken worden.

Wat hier een punt van aandacht mag worden, is het gebrek aan interactiemogelijkheden. Uit een aantal verslagen blijkt dat burgers en organisaties geen reacties op de regelingen hebben gegeven, maar vragen ter verduidelijking hebben gesteld. Bij de start van Internetconsultatie maakte redacteur Steeph al duidelijk wat de waarde van meer interactiviteit kan zijn. Bijvoorbeeld dat ambtenaren tussentijds kunnen reageren op vragen.

Bereikt Internetconsulatie de mensen?

Voor 17 juni 2011 zijn er 4993 reacties binnen gekomen, daarna steeg dat tot 8712 reacties. Nu is dat resultaat mede veroorzaakt door actievoerende belanghebbenden die bij de Wet op het Passend Onderwijs (2.397 reacties) en de Natuurwet (5.429 reacties) in de pen klommen. Verder valt uit de verslagen op te maken dat vooral organisaties en medeoverheden reageren en individuele burgers een stuk minder.

Toch is de burger geïnteresseerd, zegt het ministerie van V&J. Dat blijkt uit het aantal bezoekers op de website. In januari 2013 werden per dag gemiddeld 1.100 bezoeken afgelegd. Mensen bezoeken Internetconsultatie ook om alleen informatie te krijgen over wetgeving in voorbereiding.

Om bekendheid te vergroten is recent de mogelijkheid toegevoegd om een consultatie via Twitter, Facebook en LinkedIn te delen.

Meer en beter

Zeker in tijden waarin veel en grote veranderingen plaats gaan vinden, is te hopen dat het huidige kabinet ook veel van de beleidsvoornemens, wetsvoorstellen en andere regelingen op Interetconsultatie aan “het volk” zal voorleggen.  Van dit kabinet mogen we dus meer verwachten. Als men dan ook met een verbeterde verslaggeving laat zien dat reageren wel degelijk zin heeft én interactiemogelijkheden inbouwt, kan dit initiatief uitgroeien tot een  een van de beste “Doe mee”-projecten van de Rijksoverheid.