Media worstelen met #rafsyl

ANALYSE - 2013 is amper begonnen en de eerste mediacontroverse is een feit: de scheiding tussen Rafael en Sylvie van der Vaart. Natuurlijk brengen RTL Boulevard en Shownieuws dit nieuws groot, maar wat doe je als ‘serieus’ medium met dit ‘nieuws’?

De NOS bracht het nieuws kort, pas halverwege het Achtuurjournaal en verpakte het in een verantwoording: ‘Een echtscheiding is niet zo bijzonder, zeker niet in een tijd dat twee op de drie huwelijken stranden. Maar soms praat het hele land erover. Zoals in Duitsland. Sylvie en Rafael van der Vaart gaan uit elkaar. Dat vonden ze daar nou net zo’n droompaar.’ (2 januari 2013) Ook Volkskrant.nl verschuilt zich achter de Duitse collega’s met de kop ‘Duitse media in ban van scheiding “Rafa und Sylvie”‘ (2 januari 2013). De TV-recensent van dezelfde krant neemt de maat van berichtgeving over van zijn collega’s op televisie. Zodoende doen zowel NOS als de Volkskrant mee aan het geroddel. Beide rubrieken melden zelfs over  ‘intieme details’, de klap die Rafael Sylvie had gegeven op oudejaarsavond.

NRC Next bombardeert de scheiding zelfs tot hoofdartikel. De kop suggereert een alternatieve invalshoek (‘En nu verder als eenmanszaak’), maar correspondent Frank Vermeulen schrijft uitgebreid over de geruchten in de (roddel)pers. De krant krijgt de wind van voren op Twitter, waarbij een paar keer wordt gerefereerd aan het recente vertrek van de hoofdredacteur. De vraag roept zich op of dit nu een voorbeeld is van de newsier invalshoek die de hoofdredactie van NRC Handelsblad voor ogen heeft met NRC Next.

De overload aan berichtgeving over de scheiding komt kranten en nieuwsrubrieken op felle kritiek te staan. Vooral de NOS moet het ontgelden op Twitter. In tenminste 32 tweets wordt er schande gesproken over de berichtgeving (exclusief retweets). Hoofdredacteur van het NOS Journaal Marcel Gelauff reageerde met de uitspraak dat het gesprek van de dag ook in de berichtgeving van de NOS hoorde.

In zijn verdere verantwoording wijst Gelauff erop dat de NOS het nieuws betrekkelijk kort bracht. NRC Next-journalist Stijn Bronzwaer probeert de negatieve tweets een beetje te sussen door te wijzen op de alternatieve invalshoek. Hij tweette: ‘De vraag is niet of het nieuws is, maar wat je ermee doet.’

Agendajournalistiek

Wat opvalt aan de argumentatie van de journalisten is het vele verwijzen naar andere media: de Duitse media brengen het groot, dus het is nieuws. Het land praat erover, dus het is nieuws. Dit argument schiet echter tekort. Er zijn wel meer zaken die Bild of Der Spiegel staan, maar geen nieuws in Nederland worden. Als de invalshoek het nieuws van ‘de anderen’ (roddelpers en Duitse media) de invalshoek is dan is het niet nodig om de geruchten over te nemen. Berichten over het feit dat andere media in de ban zijn van de echtscheiding is dan afdoende. Door de details over te nemen doe je als medium zelf mee.

Journalisten kiezen uit de reeks gebeurtenissen welke nieuwswaardig zijn en welke niet. In dit geval zijn verschillende nieuwswaarden belangrijk: het nieuws is opmerkelijk (sprookjeshuwelijk gaat kapot), het betreft twee BN-ers en het is herkenbaar (iedereen kent wel een gescheiden echtpaar).

Blijkbaar komt daar nog een andere reden bij, zoals de journalisten ook aangeven. Media willen dit nieuws niet missen, als andere media het groot brengen is het nieuws, zo is het idee. Deze zogenaamde agendajournalistiek zien we hier wederom sterk terug.

Nieuwsconsument

Echter, laten we niet alleen maar de beschuldigende vinger steken naar de media. Nieuws is immers een kwestie van vraag en aanbod en de lezers smullen voor een groot deel van de berichtgeving. Vanmorgen stonden artikelen over Sylvie en Rafael op nummer 1 en op 4 in de top-5 meest gelezen artikelen van Volkskrant.nl. Woensdag stond het nieuws ook op 1 van de meest gelezen artikelen op NRC.nl  terwijl een filmpje over de scheiding op NOS.nl met ruim 16.000 views een van de meest bekeken filmpjes van de afgelopen dagen is. Van de grote landelijke krantensites is Trouw.nl de enige die deze keer niet zwicht voor de media-agenda en de hits op de website. Het nieuws staat niet vermeld, op misschien wel een cynische knipoog na: ‘Kate populairder dan Máxima in Duitsland.’ (Trouw.nl 3 januari 2013). Overigens staat het nieuws wel in de papieren editie van de krant.

Kortom, het nieuws kan worden ingedeeld als journalistiek fastfood: simpel, vermakelijk en licht verteerbaar nieuws. Evenals met de fastfood ketens is er blijkbaar een grote markt voor deze vorm van berichtgeving en laat men zich en masse verleiden tot het nuttigen van deze vorm van nieuwsvoorziening.

Tabel 1: Overzicht van media en hoe zij het nieuws over de scheiding brengen

Medium	Aantal artikelen/items	Langste artikel	Citaat
De Telegraaf	3	1382	“Een vriend van de familie Van der Vaart doorbreekt het cordon van zwijgzaamheid en zegt: Er waren het afgelopen jaar wel vaker strubbelingen, ruzietjes. (…) Volgens geruchten zou Nikkie Plessen, oud-TMF-collega van Sylvie, haar zinnen op Rafael gezet hebben. Ik ken de verhalen over Nikkie en Rafael , zegt de bron. Wat ik daarvan heb begrepen, is dat zij ontzettend haar best heeft gedaan om Rafael te versieren. Ze stuurde hem om de haverklap berichtjes.”
AD	6	1437	“Met oud en nieuw barstte alsnog de bom. Met een klap in het gezicht van zijn vrouw maakte `Raf’ een einde aan hun droomhuwelijk.”
de Volkskrant	2	557	“De Duitse media stortten zich al gretig op de ‘Promi Trennung’, SBS6 laste dinsdagavond een extra uitzending in van Shownieuws en ook op voorpagina’s van de Engelse en Spaanse kranten is het nieuws uitgebreid te lezen: ‘Glamourpaar’ Sylvie en Rafael van der Vaart gaat uit elkaar.”
Trouw	1	400	“Rafael van der Vaart en zijn vrouw Sylvie Meis gaan scheiden, meldt de Duitse krant Bild. Het huwelijk tussen de voetballer en de tv-presentatrice stond volgens het boulevardblad al sinds de zomer onder druk, maar op Oudejaarsavond barstte de bom toen Van der Vaart (29) zijn vrouw op een feest in hun nieuwe huis in Hamburg een klap zou hebben verkocht.”
NRC Handelsblad	1	278	“Het Duitse boulevardblad Bild begint het nieuwe jaar met de onthulling dat voetballer Rafael van der Vaart (29) en model Sylvie van der Vaart (34), ,,het glamourpaar van de Bundesliga”, na tien jaar uit elkaar gaan. ‘Ehe kaputt’, schrijft de krant.”
NRC.Next	1	1583	“De zorgvuldig opgebouwde façade van het droomhuwelijk is ingestort – wat moeten ze nu?”  “Voor Sylvie ziet het er vooralsnog minder somber uit. Het is nog niet duidelijk of Sylvie Meis de naam van haar ex wil blijven voeren, wel is duidelijk dat ze zich volledig bewust is van de rol die zij speelt als moderne heldin. Tegen NRC Handelsblad zei ze in 2010: ,,Showbizz draait om illusies. Ik sta voor glamour, maar ben ook benaderbaar. Mensen willen een hapje uit me nemen, hoor ik vaak. Mensen willen in me bijten. Dat moet je dus blijkbaar uitstralen om te slagen.”
Spits	3	713	“Daarmee lijkt de afhandeling van de breuk, zoals zoveel wat Sylvie doet, perfect geregisseerd. Dit zijn twee mensen die constant contact hebben met mensen die hen in alles begeleiden , licht Mark Teurlings, straf- en echtscheidingsadvocaat, toe. (…) Absolute stilte is wat hij hen beiden adviseert. Nergens op reageren. Iedere vinger die je geeft, pakken de media gretig aan.”
Metro	2	456	“Het leek een sprookjeshuwelijk, maar het droomkoppel van Nederland is niet meer. Rafael van der Vaart en Sylvie gaan scheiden. Een lang-en-gelukkig huwelijk lijkt niet aan de Nederlandse topvoetballers besteed.” (opsomming van gestrande huwelijken van bekende voetballers volgt.)
NOS Journaal	1	1.48 min.	“Een echtscheiding is niet zo bijzonder, zeker niet in een tijd dat twee op de drie huwelijken stranden. Maar soms praat het hele land erover. Zoals in Duitsland. Sylvie en Rafael van der Vaart gaan uit elkaar. Dat vonden ze daar nou net zo’n droompaar”

Dit is een artikel van De Nederlandse Nieuwsmonitor.