Lokaal eten: Volkskrant kopt kort door de bocht

Dat zal even schrikken geweest zijn voor het milieubewust denkende volksdeel dat niets moet hebben van voedsel met teveel kilometers achter de kiezen: de Volkskrant kondigt vandaag aan dat het allemaal voor niets is geweest, die nadruk op lokaal geproduceerd voedsel. Het nieuws heeft zelfs de voorpagina gehaald, waar we de kop zien “Telen in Nederland belast milieu meer”. Dat lijkt me aan duidelijkheid niets te wensen overlaten. Al mijn gefulmineer tegen Keniaanse boontjes en Marokkaanse frambozen blijkt weer eens het gemummel van een romanticus.

En we zijn nog niet klaar. Na de Ankeiler waarvoor op de voorpagina enkele vierkante centimeters zijn ingeruimd, gooit de Volkskrant in viervijfde van pagina 3 nog een tweede illusie aan scherven: biologische teelt is over het algemeen minder milieuvriendelijk dan niet-biologisch. Nou, daar kan de milieubewuste Nederlander het mee doen. En dan zijn we nog niet bij het vervolg op dit vervolg, een volledige pagina op 9 van het economiekatern.

Ik schrok ervan, u ook? Dat kan ik me voorstellen. Laat ik daarom meteen maar melden dat na lezing van de kleine lettertjes van het verhaal de meeste van die schrik alweer verdwenen is. De kop op pagina 1 blijkt wel heel kort door de bocht. En in de beoordeling van de milieuvriendelijkheid van biologische land- en tuinbouw lijken mij—hoewel ik het rapport waarop de krant zich baseert niet kan inzien—al op het eerste gezicht veel te weinig factoren gewogen. Eigenlijk maar één.

Om met het eerste te beginnen: onder de kop op de één staat letterlijk de openingszin “Het telen van groenten en fruit in kassen in Nederland is vaak schadelijker voor het milieu dan het importeren van deze producten uit het buitenland”. Kijk, daar zeg je ook meteen iets: in kassen. Ja, logisch. Kasteelt genereert in de regel een forse CO2-uitstoot, in tegenstelling tot vollegrondsteelt waarin de CO2-uitstoot minimaal is. Logisch dat het telen van gewassen in warmere en zonniger klimaten op dat punt gunstiger uitvalt. En het is ook prima voor te stellen dat dat maar voor een deel door het vervoer teniet wordt gedaan. Maar dan heb je het dus wel over kasteelt.

Op pagina 3 staat een fraai stukje grafisch werk waarin grote bellen CO2 de verhoudingen meteen duidelijk maken. Wat het eerst duidelijk wordt, is dat de rozenteelt veruit de grootste CO2-sproeier is. De in Nederland geteelde roos genereert volgens het grafiekje wel 23.000 kg CO2-equivalenten per 1000 kg product, waarvan 85% in kasverwarming gaat. Een in Kenia geteelde en naar Nederland vervoerde roos kan toe met “slechts” 10.250 kg CO2-equivalenten, waarvan bijna de helft wordt opgeëist door “materialen en processing” en nog eens een kwart door vervoer. 1000 kg tomaten uit Nederlandse kassen zijn volgens dezelfde rekenmethode goed voor 1725 kg CO2, terwijl uit Spanje gehaalde tomaten daar 1010 kg tegenover stellen. Dat vind ik veelzeggende cijfers, die mij overigens in de eerste plaats vertellen dat wij het milieu een weldaad zouden bewijzen door onze liefde te verklaren met vergeet-mij-nietjes in plaats van met Baccara’s.

Voor bloemkool worden vier bellen afgebeeld, waarvan er helaas niet één betrekking heeft op buitenlands gewas. Hier blijken vroege bloemkolen uit biologische en niet-biologische teelt te worden afgezet tegen biologische en niet-biologische zomerbloemkolen. De CO2-waarden liggen respectievelijk op 400, 350, 250 en 225 kg. Dat brengt mij als simpele ziel tot een tweede conclusie: eet meer bloemkool en minder tomaten. Jammer dat het bij één bloem en twee gewassen blijft. Wie weet hoeveel ik verder nog zou kunnen leren over de samenstelling van mijn eetpatroon?

Nog even over die bloemkolen: interessant natuurlijk dat die waarden daar staan, maar het blijven CO2-equivalenten. Daarin is ongetwijfeld alles netjes meegenomen, ook de productie van meststoffen. Het verrast mij niet dat de biologische teelt daarin (betrekkelijk marginaal) ongunstiger scoort: bij de productie van de louter natuurlijke (plantaardige en dierlijke) meststoffen die daarin zijn toegelaten komt meer CO2 vrij dan bij synthetische meststoffen. Maar natuurlijk bestaan milieu-effecten niet alleen uit CO2-uitstoot. Wat zijn bijvoorbeeld de milieu-effecten van de gebruikte bestrijdingsmiddelen? Het artikel maakt er geen woord aan vuil.

Wel verwijst het verhaal naar de groente- en fruitkalender van Milieu Centraal, die ik zelf ook veel en vaak raadpleeg om een idee te krijgen van de milieubelasting van onze groente- en fruitconsumptie. En raad eens wat? Daar ontstaat zowaar een veel genuanceerder beeld.

Waardoor ontstaat namelijk in de eerste plaats de milieubelasting? Doordat wij zo verschrikkelijk graag groenten en fruit willen eten waarvoor het niet het seizoen is. Aardbeien met moederdag. Asperges met kerst. Peultjes in oktober. Rabarber in december. Snijbonen in april. Tja, die komen uit de kas, dan wel uit verre landen. En daaraan hangt een prijskaartje, vooral voor het milieu. Uitermate simpel. Ik zou zeggen: mensen, houd daar toch mee op. Er is in elk jaargetijde genoeg lekkers, echt.

Vooral dat de Volkskrant met zijn scoop dát buitengewoon voor de hand liggende aspect geheel buiten beschouwing heeft gelaten, is wat mij betreft een misser van de eerste orde. Of zou ze echt bang zijn voor een Volksopstand als ze zou pogen haar lezers hun milieu-onvriendelijke (en overigens nog maar betrekkelijk recente) moederdagtraditie af te pakken?

Dan zou ik zeggen: niet zoveel koudwatervrees. Het is in Catalonië zelfs met het stierenvechten gelukt.