Links en Rechts: ChristenUnie en SGP

Het lijkt een beetje een curiosum voor seculieren: de breuk tussen de ChristenUnie en de SGP. Maar het is uitermate significant als je wil begrijpen wat de dominante tegenstellingen zijn in de Nederlandse politiek.

De eerste breuk vond plaats in het Europees Parlement. Sinds 1984 werkten de CU (en de partijen die daarin samengingen) en de SGP samen in een delegatie en een Euroskeptische Europese fractie. In 2009 namen de partijen deel aan de verkiezingen met een lijst, maar gingen ze hun gescheiden wegen. De “Christelijk-sociale” CU gingen samenwerken met de centrum-rechtse, Euroskeptische Britse Conservatieve Partij in de Europese Conservatieve en Hervormers. En de SGP ging samenwerken met de populistisch rechtse Deense Volkspartij, Italiaanse Lega Nord en Ware Finnen. Onder de breuk lag echter grotere problemen, zoals de samenwerking van de CU in het centrum-linkse kabinet Balkenende-IV en de grotere rol voor vrouwen in de CU. De verkiezing van de Eerste Kamer versterkte de breuk. De derde CU-kandidaat (Simone Kennedy) wachtte tevergeefs op stemmen vanuit de SGP. De jarenlange samenwerking van de CU en de SGP in de Eerste Kamer door lijstverbindingen en gezamenlijke woordvoerdschappen kwam daarmee tot een einde.

De reden voor de breuk is natuurlijk de relatie met het kabinet. De ChristenUnie behoort tot de oppositie, terwijl de SGP een gedogende rol ten opzichte van het kabinet heeft. Hierbij komen nog eens de posities van CU en de SGP over de drie I’s die de politieke agenda beheersen: integratie, Islam en immigratie. De SGP ziet de Islam als een gevaar voor de Nederlandse cultuur, de ChristenUnie ziet de vrijheid van godsdienst als een belangrijke Nederlandse waarde. De SGP wil de Islam beperken, de CU wil ontspannen omgaan met verschillen. De SGP wil het lastiger maken voor migranten om naar Nederland toe te komen, de ChristenUnie wil de deur voor asielzoekers open houden. Maar ook op sociaal-economische onderwerpen (bezuinigingen, hervormingen) oriënteert de ChristenUnie zich op links en de SGP op rechts. Ook op een onderwerp als het milieu kiest de ChristenUnie voor ecologische duurzaamheid en de SGP voor economische groei.

Waarom is dit belangrijk? De reden hiervoor is dat sinds de jaren ’80 de SGP, GPV en RPF sterk op elkaar lijken in termen van politieke posities zowel in het parlement en als in de electorale arena. Terwijl het CDA steeds seculierder werd, bleven de CU en de SGP een heldere Christelijke koers varen. Niet links, niet rechts, maar Christelijk. Zo bleef er een religieus-seculier tegenstelling in de Nederlandse politiek bestaan. Nu de ChristenUnie en de SGP uit elkaar groeien qua politieke positionering, is dit een teken van en heeft dit tot gevolg dat de Nederlandse politiek eendimensionaler wordt. De antithese die sinds 1879 posities van politieke partijen structureerde heeft sterk aan waarde verloren. Op het numerieke hoogtepunt (1933) waren er zeven Christelijke partijen in de Tweede Kamer: de brede Katholieke RKSP, de links-Katholieke RKVP, de Gereformeerde ARP, de Hervormde CHU, de orthodox-Gereformeerde SGP en de progressief Protestante CDU en de orthodox-Hervormde HGS, De mainstream Christelijke partijen fuseerden tot het CDA. De orthodoxe kant werd verbreed met de Vrijgemaakte GPV en de meer evangelische RPF, die later fuseerden tot ChristenUnie. Terwijl het CDA langzaam deconfessionaliseerde en zich steeds meer op rechts oriënteerde, bleven de CU en de SGP een helder Christelijk signaal uitzenden. Maar nu is er van verwantschap tussen de orthodoxe Christenen is geen sprake meer. De ChristenUnie behoort tot de linkse oppositie, de SGP tot de rechtse gedoogpartijen.

De brede links/rechts-tegenstelling die de Nederlandse politiek structureert heeft nu ook de laatste twee orthodox Christelijke dorpjes veroverd.
[cmon]