RECENSIE - De tekententoonstelling Size Matters, kent geen maat in Museum MORE. En dat is precies wat de curatoren beogen. Monumentale tekenkunst van nu waarin de bezoeker kan dwalen en verdwalen. Van 28 nationale en internationale kunstenaars hangen hier groot formaat tekeningen in drie museumzalen. Bij ieder werk vertelt de artiest zijn/haar verhaal. Voor Kunst op zondag legde ik mijn oor te luister en keek ik mijn ogen uit. Je hebt nog tot 2 februari om dit uitbundige tekenavontuur in Gorssel nader te verkennen én om zelf mee te tekenen aan de grootste museale tekening.
Met Size Matters geeft Museum MORE aandacht aan de stoere,
minder bekende kant van de eigentijdse,
internationale tekenkunst en de
tomeloze ambitie van tekenaars van nu.
Sfeerbeeld Agatha van Amée en centraal © Lise Sore © foto Wilma Lankhorst.
Zo oud als de mensheid
Tekenkunst is bijna net zo oud als de mensheid zelf, denk maar aan de schetsen in de grotten van het Zuid-Frans Lascaux. De oudste rotstekeningen in dit grottencomplex dateren uit 15.000 voor Christus, de jongste uit 10.000 voor Christus. Hier in Museum MORE is de oudste kunstenaar, Jacobien de Rooij (Rotterdam, 1947) 77 jaar en jongste beeldend kunstenaar, Aymeraude du Couëdic (Frankrijk, 1995), wordt dit jaar 30.
Lang werd tekenen als een vorm van studie gezien en niet als zelfstandige kunstvorm beoordeeld. Dat beeld is nu veranderd, want in de afgelopen decennia kreeg tekenen de erkenning als zelfstandige kunstvorm. Als kunstvorm die recht heeft op een eigen (museaal) podium. Het werk van de kunstenaars in de tentoonstelling Size Matters is vooral om de monumentale afmetingen niet over het hoofd te zien. Alle werken in de tentoonstelling zijn tenminste twee meter hoog of breed: voor de meeste bezoekers dus groter dan zijzelf. Het grootste werk hier is elf meter breed. Je kunt je voorstellen dat het maken van dit soort grote weken naast een geestelijke ook een lichamelijke krachtinspanning van de kunstenaar vraagt.
Keuken in de nacht (2006) © Pietsjanke Fokkema © foto Wilma Lankhorst.
Getekende herinneringen
Ik dwaal door drie zalen vol met tekeningen van groot naar groter formaat. Herinneringen aan mijn wekelijkse tekenlessen op de middelbare school komen weer boven. Wat waren dat leuke uren bij mijnheer Tomesen. Marieke Jooren (conservator van Museum MORE) en beeldend kunstenaar Raquel Maulwerf (gastconservator) hebben uren naar tekeningen gekeken. Ze hebben werken van 28 kunstenaars geselecteerd. Wat je hier ziet zijn tekeningen van gevestigde en van aanstormende toptekenaars uit binnen- en buitenland. Naast de formaten zijn ook de technieken en de onderwerpen heel verschillend. De een tekent met potlood, de ander met houtskool, pen, oliepastel of met ijzervijlsel. In Size Matters wordt je ondergedompeld in meterslange tekeningen op papier, werk op canvas, tekeningen in combinatie met Augmented Reality en video-animaties. Om me heen zie ik veel vrolijke mensen die samen herinneringen ophalen en ervaringen delen.
348 Franklin (2022-heden) © Anne Muntges © foto Wilma Lankhorst.
Een getekende stadswijk kom tot leven
De Amerikaanse kunstenaar Anne Muntges neemt ons mee naar #348 Franklin in Brooklyn (NYC). Sinds 2022 werkt ze aan dit project en ze heeft nog geen einddatum in gedachten. Muntges reconstrueert het stedelijke landschap waarin ze woont. Haar duizenden tekeningen groeien als het ware uit tot steeds grotere installaties. “Wat ik zie, wordt pas echt wanneer mijn pen het heeft verkend. Door het formaat is het alsof ik mijn zelfgeschapen wereld binnenstap. Zo doorgrond ik elk detail, zoals een archeoloog in de lagen van de geschiedenis graaft. Met 348 Franklin documenteer ik de ziel van mijn wijk in Brooklyn (NYC). Elk element wordt minutieus getoond en laat de impact van het verleden zien op het uiterlijk van de gebouwen. Ik nodig de kijker uit om na te denken over het samenspel tussen stedelijke ontwikkeling, de dynamiek van een gemeenschap en het verstrijken van de tijd” aldus Anne Muntges.
Black Ice (2019) © Renie Spoelstra © foto Wilma Lankhorst.
Even terug op IJsland
Het landschap van Renie Spoelstra zet mijn herinneringen terug naar onze reis naar IJsland. Black Ice (2019) is een voorbeeld van een verlaten landschap dat als thema vaak terugkomt in het werk van Spoelstra. “Ik wil de beschouwer een tijdloos stuk niemandsland laten ervaren. Daarbij is het formaat groot, om de kijker het gevoel te geven zich echt in het werk te bevinden. Black Ice heb ik gemaakt naar aanleiding van een gletsjerwandeling op IJsland: de schaal van dat landschap is niet te bevatten. Ik ging er op zoek naar de ogenschijnlijk romantische landschappen die als decor fungeren in films en Netflixseries, maar die in werkelijkheid onder druk staan door massatoerisme en klimaatpolitie. De tekeningen die hieruit zijn voorgekomen zijn (zoals Black Ice) zijn dus eigenlijk echo’s van wat deze landschappen ooit waren,” volgens Spoelstra.
Skog (2023) © Erik Odijk © foto Wilma Lankhorst.
Veel zwart wit, af en toe wat kleur
De meeste werken in deze tentoonstelling zijn in zwart-wit. Er zijn ook enkele werken waarin het zwart is aangevuld met kleur zoals in het werk Skog (2003) van Erik Odijk. Met Skog laat Odijk ons een glimp ervaren van het oerbos in Zweden. Een geïsoleerd gebied dat in een groot (commercieel) productiebos ligt. Odijk: “Ik heb het getekend als een winterwereld die ontdooit in het trage voorjaar in het noorden. Het grote formaat van mijn werk is onontkoombaar voor wat ik wil uitdrukken: het sublieme gevoel van thuiskomen in de natuur zoals ik dat tijdens wandelingen ervaar. Het sublieme daagt ons uit om de confrontatie aan te gaan met dat wat ons begrip te boven gaat.”
Trudi en de 3 gratiën (2022) © Jans Muskee © foto Wilma Lankhorst.
Trudi en de 3 gratiën
Trudi en de 3 gratiën (2022) van Jans Muskee valt op door de lichte, heldere kleuren van oliepastelkrijt. Wat mij het eerst opvalt is het zwembad zoals ik dat ken van David Hockney. Aan de rand van het bad staan vier vrouwen. Eén dame aan de kop van het bad en drie dames iets verderop links van haar. Muskee maakt zorgvuldig geënsceneerde situaties met doodgewone mensen in alledaagse decors. “Onder het enorme oppervlak broeien elementaire gevoelens als pijn, lust, angst en schaamte. Erbij willen horen is een terugkerend verlangen in mijn werk. Toen ik hoorde dat tentoonstellingsmaker Trudi van Zadelhoff niet lang meer had te leven, vroeg ik of ze een hoofdrol wilde spelen in een van mijn tekeningen,” aldus Muskee. Naast dit idee wilde de kunstenaar al een hele tijd iets doen met Hockney’s werk Portrait of an Artist, Pool with two figures. Ze combineerde beide ideeën in Trudi en de drie gratiën. “In plaats van de zwemmer zijn er toeschouwers: Trudi’s beste vriendinnen die haar in de gaten behouden. Op een afstand maar altijd in de buurt,’ vervolgd Muskee.
What umbrella will hold their liquid souls? (2006) © James Pustorino© foto Wilma Lankhorst.
Naast 348 Franklin New York, de gletsjer op IJsland en het oerbos in Zweden is er nog veel meer te ontdekken in Size Matters. Zin in een dag ‘back into memory lane’ en wegdromen bij bijzonder tekeningen? Size Matters | Monumentale tekenkunst nu is nog tot en met 2 februari 2025 te zien in Museum MORE Gorssel. Kijk hier voor de details. MK = geldig.
© tekst en foto’s Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan Museum MORE, de genoemde kunstenaars en alle bruikleengevers.
Paranoptique (2023) © Aymeraude du Couëdic © foto Wilma Lankhorst.
KUNSTENAARS
Danja Akulin (St. Petersburg, 1977), Agatha van Amée (Groningen, 1967), Charles Avery (Oban (UK), 1973), Hans Op de Beeck (Turnhout (B), 1969), Robbie Cornelissen (Utrecht, 1954), Aymeraude du Couëdic (Frankrijk, 1995), Nicolas Daubanes ( Marseille,1983), Pietsjanke Fokkema (Peins bij Franeker, 1960), Kepa Garraza (Spanje, 1953), Cathelijn van Goor (Beverwijk, 1976), Anouk Griffioen (Enschede,1979), Katrin Günther (Elsterwerda (D), 1970), David Haines(Nottingham (UK), 1970), de Spaans-Nederlandse artiest Raquel Maulwurf (Madrid, 1975), Carlijn Mens (Hardinxveld-Giessendam, 1972), Radenko Milak ( Travnik (voormalig Joegoslavië),1980), Anne Muntges (Kansas City, 1982), Jans Muskee Nieuw-Amsterdam, 1961), Erik Odijk (Deventer, 1959), James Pustorino (Brooklyn NY, 1961), Jacobien de Rooij (Rotterdam, 1947), Amélie Scotta (Nantes (Fr, 1983), Dom Simon (Abidjan (Ivoor Kust), 1964), Renie Spoelstra(Drachten, 1974), Rinus Van de Velde (Leuven (B), 1983), Levi van Veluw (Hoevelaken, 1985) en Hans de Wit(Eindhoven, 1952).