Er gaat wel eens wat kapot, al dan niet door de moedwil van kunstenaars. Ook al kan destructie een daad van creativiteit zijn, het is nooit een toonaangevende en duurzame stroming in de kunstgeschiedenis geworden.
Onder het motto ‘it is mend to be’, bieden we vandaag tegenwicht voor onze vorige aflevering en gaat het vandaag over repareren. Herstelwerk, oplappen, lijmen, gaten vullen, de eindjes aan elkaar knopen. We laten dat aan ambachtslieden over (de rijwielhersteller, de schoenlapper, de kleermaker, de machinereparateur) en er zijn kunstenaars die er ook wat van kunnen.
In tijden van armoe en schaarste is het oplappen van kapotte spullen voor sommigen heel gewoon. Toch vond de Britse regering het in de Tweede Wereldoorlog nodig de campagne ‘Make do and Mend’ te starten en mensen te motiveren allerlei spullen her te gebruiken en te repareren.
Anna Dumitriu verwijst naar die periode en naar de eerste keer dat penicilline werd gebruikt (1941). De gaten in de kleding zijn gerepareerd met stukken zijde, die door een bacteriëel proces zijn gekleurd.
Anna Dumitriu – Make Do and Mend, Controlled Commodity, 2017.
Kintsugi is de Japanse kunst van het repareren van gebroken porselein en keramiek. Met goudkleurige lijm worden de scherven tot en nieuw geheel geplakt. Yee Soo-Kyung gebruikt die techniek voor zijn ‘vertaalde vazen’.
Yee Soo-Kyung – Translated Vase, 2009.
Niet door lukraak iets aan diggelen te slaan, maar door uiterst secuur scherven uit de ramen van een verlaten fabriek te snijden, creëert de Spaanse kunstenaar Pejac de vogels waar de (geschilderde) jongen op mikt.
Pejac – Camouflage (Tribute to René Magritte), 2016.
Hoe fraai een stad ook is, als je goed oplet zie je dat die habitat sterft van de gaten. Jan Vormann repareert ze met legosteentjes.
Jan Vormann – Dispatchwork (vanaf 2007).
.
Kleding waar wat steekjes aan los zaten en waar mensen een persoonlijke, vaak emotionele herinnering bij hadden, kon men laten repareren door Lee Mingwei, die een gesprek aan ging over het kledingstuk en de herinnering. Dat is nog eens een andere ‘artist is present’-performance.
Lee Mingwei – The Mending Project, 2017.
Ook Yoko Ono zag de reparatie niet alleen als sociaal gebeuren, als het met wijsheid en liefde gebeurt draagt het ook bij aan het herstel van de aarde. Met plakband, touw, lijm of amndere materiaal kan het publiek gebroken servies repareren en achterlaten als een herinnering aan een droom.
Yoko Ono – Mend Piece (sinds 1966 regfelmatig herhaald, o.a.in 2015 en dit jaar)
Dat herstelwerk niet zonder de inbreng van anderen kan is ook de filosofie van Frau Fiber (het alter ego van Carole Frances Lung), van wie we kunnen leren hoe je met t-shirts aan de een ‘slow cooking’-techniek komt. Een soort hooikist, maar dan van textiel.
Frau Fiber – Broedmand fornuis.
Gloednieuwe spullen, wie maalt daar nu nog om….
Reacties (3)
Ja, mooi. Maar ik moest toch de relatie tussen Pejac en René Magritte even nazoeken. Ik had die vogels van Magritte niet op het netvlies.
Jopie Huisman. Die repareerde ook van alles.
@1: Dat waren ook geen vogels… ;)
Ik heb ook moeite met de nieuwe definitie van ‘duurzaam’. Vroeger hield dat in dat iets een mensenleven lang mee kon gaan, gebruiksartikelen die soms zelfs herhaaldelijk geërfd werden, want ze gingen maar niet stuk en als er toch iets mee was, was dat goed te verhelpen.
Tegenwoordig moet het materiaal maximaal hergebruikt worden, en daarvoor kan het artikel niet snel genoeg kapot gaan en vooral niet gerepareerd worden. Het leidt tot kasten vol defecte troep bij mensen die zich onbewust tegen dit businessmodel verzetten, omdat ze hopen dat het ooit nog hersteld kan worden, en dan is weggooien toch zonde? Mijn ouderlijke boedel was er een sprekend voorbeeld van; ik heb toen nog gedacht: “Als ik niet in een rijtjeshuis woonde, maar een kunstenaar was met een oneindig groot atelier, dan deed ik hier wat mee.”
Het zal er nog van komen dat de uitvaartverzekeraars niet alleen in een kist, maar ook in een container voorzien. Of een tegoedbon van een kunstopleiding, dat zou ook nog kunnen. Waarbij de vraag -zeker voor de vinexbewoner- nog steeds blijft: Waar laat je dat allemaal?
Zit die te wachten op tuinhek of een onhandige kapstok van oude kranen en lamme deurklinken.