Kunst op Zondag | Onder de brug

Hoe het werk er uit zag ben ik vergeten, maar de naam van de kunstenaar raakt nooit versleten. Zomaar een zondag rijmpje dat opborrelde na lezing van bruggen (of wat daar voor door moet gaan) die naar bekende schrijvers zijn genoemd.
We gaan er hier gemakshalve even vanuit dat schrijvers ook kunstenaars zijn, om het bruggetje te maken naar wat ik eigenlijk wil zeggen.

Kijk, kunst in de publieke ruimte is doorgaans redelijk zichtbaar. Op gevels. Soms moet je reikhalzen omdat het bovenop gebouwen staat. Verder lenen bushaltes, trafohuisjes, tunnels en bruggen zich uitstekend voor openbare galerie.

De zichtbaarheid van tunnelkunst is wat duister. Je moet er de diepte voor in en het is niet altijd ongevaarlijk om bij het kunstwerk stil te blijven staan. Dat geldt ook enigszins voor bruggen. Daar ga je over voort. Er op blijven staan leidt in veel gevallen tot verkeershinder.

In sommige plaatsen heeft men wegverkeershinder tot attractie, pardon, beleving verheven. De onderkant van ophaalbruggen als museummuur. Voor andere kunst onder de brug moet je eerst het water op. Da’s dus vrij elitiare kunst (want niet voor iedereen toegankelijk).

In veel gevallen is kunst onder de brug vooral tekst. One liners uit gedichten, hier en daar een volledig vers. Zelden beeldende kunst. Daar doe ik graffiti ernstig tekort mee. Nu behoeft dat segment amper meer publiciteit want, ook al is het veel van hetzelfde, vrijwel wekelijks is er wel ergens nieuw werk te zien.

Er is nieuw werk in aantocht dat minder frequent onder bruggen wordt gemaakt. De Friese Milieu Federatie (in samenwerking met o.a. LF2018: Leeuwarden Friesland Culturele hoofdstad) organiseert het project Brug, Brêge, Bridge. Onder tachtig bruggen komen grote fotodoeken te hangen, waarvoor onlangs twintig inzenders zijn gekozen.

In Rotterdam wil het project OPEN DICHT de komende twee jaar tien bruggen optuigen met ‘bruggedichten’. Tot 18 november konden Rotterdammers opgeven welke Rotterdamse dichters ze graag onder de brug zien.

Wat is, of was er zo al onder bruggen in Nederland? Laat we eens zien….

Graficus Peter de Kan ontwierp voor de Oosterbrug in Groningen een weergave van het gedicht ´Gestadige bewegingen´ van Hendrik Nicolaas Werkman.

Gestadige bewegingen, Oosterbrug Groningen 1997.

Zes zelfportretten van de Brusselse kunstenaar Pascal Tayou. Eén van de kunstwerken op de beeldenroute ‘Open Source Amsterdam’ in de Bijlmer. Het kunstwerk stond regelmatig droog, maar schijnt het nu weer te doen.

Les Pisseurs d´Amsterdam, viaduct Groesbeekdreef Amsterdam, 2009.

Kunst onder een brug moet natuurlijk wel onderhouden worden, wil het een duurzame aanwinst zijn. Anderzijds: als wind, regen en zon de kunst verweert, is er aanleiding om weer een andere kunstenaar van werk te voorzien. De schildering die in 1995 de onderkant van de Lange Brug in Haarlem sierde, verdween en werd in 2011 vervangen door nieuw werk van de Zimbabwaanse kunstenaar Amigo Bondiya. Een en ander in het kader van de stedenband Haarlem – Mutare.

Lange Brug (alias Verfrollerbrug) Haarlem, 2011.

Van dichter /performer Nick J. Swarth en graficus Sander Neijnens (samen On-site poetry) zijn de zgn. ‘plekgedichten’ in Tilburg.

Plekgedicht ophaalbrug Lijnsheike, Tilburg 2012.

Ook uit 2012: we kunnen het niet laten zien, wel laten horen. The Return van Benny Nemerofsky Ramsay is een geluidsopname van één van de Wiener Sängerknaben, die een sirene nadoet. Het wordt afgespeeld door een vergulde megafoon. In 2012 hing de megafoon onder de Bassinbrug in Maastricht in het kader van Paraphrasing Babel, georganiseerd door Viewmaster (‘crossdiciplinaire videokunsttentoonstellingen’).

Een foto uit Maastricht vind je hier; het geluid van een van de eerdere versies hoor je hier.

Als een stad geen kenmerkend kleurtje van zichzelf heeft, dan wordt er nogal eens sterk geleund op Delft als er blauw aan te pas moet komen. Bijvoorbeeld in Hardenberg of in Rotterdam. Had het daar niet beter Portugees blauw kunnen zijn?

Ricardo van Zwol, Mural op pijlers onder de Van Brienenoordbrug 2014.

Is een ecoduct nu een brug of beleeft u dat als tunnel? Voor het ecoduct over de Naarderstraat in Laren (ooit bekend als kunstenaarsdorp) ontwierp Tamar Frank een lichtinstallatie die net zo goed ‘de vier seizoenen’ had mogen heten. De kleuren veranderen immers met de seizoenen mee.

Lichtinstallatie Natuurbrug Laarderhoogt, Laren 2015.

Walter van Broekhuizen is verantwoordelijk voor de wolken onder de ophaalbrug van de Meppelerdiepsluis. In dit filmpje niet heel geweldig te zien, voor een betere indruk klikt u hieronder op Cumulus.

Cumulus, ophaalbrug Meppelerdiepsluis in Zwartsluis 2015.

De studenten Petra Tjepkema en Anna Richtje Hogenhuis, van de opleiding docent Beeldende Kunst en Vormgeving van NHL Hogeschool ontwierpen een collage van beeldbepalende gebouwen in Leeuwarden. In het kader van Leeuwarden Friesland Culturele hoofdstad.

Collage onder Verlaatsbrug Leeuwarden 2016.

Kunst onder de Erasmusbrug in Rotterdam. ‘Onder de brug’ moet je in dit geval niet op de meter nauwkeurig nemen. Door een zevental speakers, opgesteld op het Willemspelein (aan de voet van de Erasmusbrug en een beetje er onder) klinkt Seven Tears van Susan Philipsz. Gebaseerd op een compositie van Sweelinck, dat weer gebaseerd is op Flow My Tears van John Dowland.
De Rotterdamse ‘Seven Tears’ is een geheel andere variant van de ‘Seven tears’die ze vorig jaar in Hannover opstelde. Op zeven draaitafles speeldden vinylplaten met een bewerking van John Dowlands ‘Lachrimae or Seven Tears’.

We kunnen helaas de Erasnmusversie niet laten horen. Maar om een indruk te krijgen van het werk van Susan Philipsz, die bijna altijd haar eigen zang als materiaal gebruikt, hier Lowlands, gebaseerd op een 16e eeuws Schtos liedje, waarmee ze in 2010 de Turnerprize won.

En nu wachten op een brug die totaalkunst is. Een architectonisch pareltje met beeldende- en geluidskunst er op en er onder.