Kunst op Zondag | Mallemolen

In de vorige Kunst op Zondag lag het accent op de dood. We keren terug naar het leven, dat ooit in een flauw liedje werd omschreven als een mallemolen.

Dat is het leven natuurlijk ook. Alles draait immers om rotatie, cycli en wervelingen. Nu maakt dat het leven nog niet tot een gekkenhuis. In essentie draait het hierom: wij denken zozeer dat alles om óns draait, dat we sinds mensenheugenis vasthouden aan de misvatting dat de zon op komt en weer onder gaat. Te mal voor woorden.

De mallemolen intrigeert. Als de carrousel waar we plezier beleven aan op palen gespietste paardjes. Als cycli van turbulente tijden. Als symbool van “kritiek op wat voor effect de menselijke beschaving op de natuur heeft?”, vraagt het Gemeentemuseum in Den Haag bij Carrousel (1988) van Bruce Nauman.

We hebben het zo druk, dat we aan elkaar voorbij gaan.

Dat symboliseert Olaf Mooij met “Mallemolen van deze tijd”, in 2002 op een rotonde in Enschede geïnstalleerd.

Kijktip: De rotonde in Nederland en over heel de wereld als een mallemolenmuseum.

Carsten Höller maakt sinds 1988 carrousels. Door snelheid en richting te veranderen van de Mirror Carrousel (2005), raken toeschouwers gedesoriënteerd en in verwarring.

Gefascineerd door oerkrachten als water en wind, wil Kees Machielsen die eigenzinnige en grillige bewegingen “vangen”. Op zijn website legt hij uit: “De behoefte om ‘grip’ te krijgen op deze oerkrachten en dit energiegeweld drijft mij tot het maken van beeldende kunst”.
Kees Machielsen – Carrousel (2010).

De Animatie Carrousel (2010) van Rop van Mierlo is een ongelukje. Althans, zo legde de kunstenaar het uit bij de presentatie op KunstVlaai 2010. Hij voegde er nog aan toe: “Het heeft iets zweverigs hè, iets spiritueels, die langzaam vervagende pasteltinten. Helemaal niet mijn bedoeling! Maar wie weet werkt mijn Vrije School-jeugd toch door in mijn werk, hahaha”.

Van Mierlo’s werk stond naast een installatie van Zoro Feigl, één van de kandidaten voor de Volkskrant Beeldende Kunstprijs 2013 (tot juni te zien in het Stedelijk Museum Schiedam). Feigl maakt sinds 2010 een serie “Flows”, zeildoeken die onder invloed van luchtweerstand, zwaartekracht en centrifugale kracht van vorm veranderen. Deze is van 2012.
[kliktv nr=3]

Het Groninger Museum bemachtigde in 2012 een tweede kunstwerk van de Chinese dissidente kunstenaar Ai Weiwei. Een in 2010 vervaardigde “carrousel” van antieke krukjes uit de Qing-dynastie. “Symbool voor de dynamiek van het moderne China: steeds meer individuen proberen los te komen van de van bovenaf opgelegde ‘harmonie’, maar hun bewegingsruimte is nog steeds heel beperkt”, aldus het museum. Maar waarom heet het werk “Grapes” ?

Los, vrij, met grove streken, zo moet je een mallemolen schilderen. Meer dan een impressie is het immers niet?
Angelique van den Hogen – Mallemolen 6 (2012), uit haar serie mallemolens.

In de installatie Time Carrousel (2012) van Javier Perez, draait een antieke platenspeler eindeloos hetzelfde liedje. In de surrealistische scène dansen lege schoenen rond de fonograaf. Is nostalgie een vlucht uit de hedendaagse mallemolen?

Tot slot: Carrousel des Moutons (Carrousel der schapen) van D’irque en Fien. Als het leven geen mallemolen is, dan toch wel acrobatiek. Hun voorstelling is tot in september 2013 op diverse festivals in België te zien.

De afbeelding boven dit artikel: Vilmos Aba-Novák – Carrousel (1931).