Als ooit het laatste restje handwerk de wereld uit is, zal de Dag van de Arbeid wellicht vervangen worden door de Dag van de Machines. Vooralsnog is er een enorm tekort aan handen.
Tot zover de toestand in ’s werelds economie en arbeidsomstandigheden.
Rob Møhlmann schildert al jaren niet meer. Een tragische gebeurtenis leidde er toe dat hij in 2013 besloot het schilderen te laten liggen en al zijn energie in zijn museum te steken. Vorig jaar werd hij 65 (u weet wel, de leeftijd waarop vroeger iedereen met AOW ging) en dat wil hij luister bij zetten met de jubileumtentoonstelling ‘Het schilderen voorbij….’ (tot en met 31 juli).
Een drieluik zelfs. Drie tentoonstellingen waarbij drie goedgevulde boeken horen. Over zijn werk, over zijn geboortejaar en over zijn handicap. Hij heeft een wat onhandige erfelijke aandoening: zijn vingers zijn te kort.
Dat is ook de inspiratie voor ‘De meesterhand’, de eerste ‘Galerij der Meesterhanden’. De hand als zelfportret van de kunstenaar. Zo’n 94 kunstenaars maakten voor Møhlmann een portret van hun hand.
Rob Møhlmann – Meesterlijk mislukt (2001), olieverf op paneel, 42×20 cm, Collectie Galerij der Meesterhanden
Tobias Baanders – De Linkse Meesterhand en de Museumdirecteur (2022), olieverf en alkyd op paneel, 30×30 cm, Collectie Galerij der Meesterhanden
De eigen handen, en andere lichaamsdelen, zijn natuurlijk ook uitstekend oefenmateriaal. Bijvoorbeeld deze wereldbekende handen:
Albrecht Dürer – Studie van handen (1506)
Het is niet ongebruikelijk dat kunstenaars zich zelf portretteren als hun hand. Het is immers hét instrument dat hun hersenspinsels ten uitvoer brengen.
Glen Clancey – The Artist’s Hand (2015)
De volgende kunstenaars passen het idee van de hand als instrument wel erg letterlijk toe.
David Catá – de hand als canvas.
Russell Powell – de hand als stempelaar.
Terug naar waar dit stukje begon: De Dag van de Arbeid. Het heet een feest te zijn, ter herinnering aan de ooit gewonnen strijd voor de invoering van de 8-urige werkdag. Een van de argumenten om het aantal dagelijks arbeidsuren in te korten was het idee dat er dan meer arbeiders nodig en dus de werkloosheid zou afnemen.
Dat bleek een fabeltje. Werkloze handen werden In 1934 bezongen door Willy Derby: “Geen mens kan begrijpen hoe zo iemand lijdt, als hij kijkt naar zijn werkloze handen”. Maar later (1938) zong hij: “Al de armoe en nood, van het stempelaar bestaan is gedaan”. Derby wenst iedereen ‘Werkende handen’ toe: “Ik koester één ideaal, Dat u straks allemaal, Dat u straks aan de arbeid kan jubelen met mij”.
Dat het ambachtelijke handwerk steeds meer een museumstuk dreigt te worden, is nog tot daar aan toe. Dat niet de noeste handvaardigheid maar de financiële beurs de economie dicteert, dat is een foutje dat nodig hersteld moet worden.
Maurizio Cattelan ontwierp L.O.V.E. (‘libertà, odio, vendetta, eternità’ / vrijheid, haat, wraak, eeuwigheid) als commentaar op de economische recessie en als antifascistisch statement. Cattelan maakte korte metten met de fascistische handgroet uit dertiger jaren door de vingers van de hand te hakken. De hand staat voor de beurs in Milaan, het financiële epicentrum van Italië.
Maurizio Cattelan – L.O.V.E. (2010)
Laten we niet al te zwaar op de hand eindigen. Weliswaar met een vleugje ironie, meent David Shrigley toch dat deze hand een zelfvervullende voorspelling kan zijn.
David Shrigley – Really Good (2016)
In dit filmpje legt David Shrigley het uit.
Meer handen bij Sargasso en bij ‘de hand in de kunst’.
Fijne dag verder (en vergeet museum Møhlmann niet…)