Kunduz en onze politieke zeden

Voor iedereen met een beetje pacifistisch sentiment in zijn lijf, moet het wel voelen als verraad aan de goede zaak, het steunen van de missie naar Kunduz. De scheiding der geesten loopt onbehaaglijk: D66 en GL hadden per motie om een trainingsmissie gevraagd, oude partners CU en PvdA werden uit elkaar gespeeld, het huidige oppositieblok toont grote barsten, PvdA en PVV staan aan dezelfde kant van een scheidingslijn.

Die druiven zijn zuur: zo zuur dat de PvdA sprak van een ‘one-night-stand’ van Sap en Rutte: het kan moeilijk zuurder en kwaadaardiger. Maar voor de oude PSP-ers in Groen Links is het ook niet leuk; zij bereiden zich voor op een stevige interne discussie, als zij al niet in drommen de partij verlaten.
Wat mij bezig houdt is de vraag waar de hartstochten vandaan komen? Om te beginnen bij de PvdA: ik heb eerder gesproken van de Afghanistan-crisis als een bedrijfsongeval. Maar dat beeld verdient bijstelling door Wikileaks: Bos en Verhagen zijn misschien onhandig geweest, maar Bos was slim genoeg om te merken dat hij gepiepeld werd en hield, al of niet op de hoogte van onjuiste manipulaties, zijn rug recht. Soms zijn trucs contra-productief.

En inderdaad; bij de G-20 mocht Nederland niet meer aanschuiven. Maar hoe erg is dat precies? De status van trouwe bondgenoot ben je toch niet zo maar kwijt? Het beeld van Hillary Clinton en de kwispelende Verhagen zit diep. En in de Navo hebben we toch niet alleen een rol als er een Nederlandse Secretaris Generaal zit? Welk Nederlands belang wordt nu precies gediend met het leveren van een inspanning in Afghanistan, waar b.v. de Duitsers en de Amerikanen ongeveer een zelfde wegloopneiging hebben als Nederland?

Het roept alle vragen op over de strategie: de ingewikkelde sheet waarvan Mc Crystal zei: “als we die sheet begrijpen, hebben we de oorlog gewonnen”. Of de speech van Obama in West Point, waar hij een “surge” aankondigde, waarna de grote terugtocht zou beginnen. Helaas, de verkiezingen brachten een verschuiving in richting republikeinen, die met hun macho-sentiment denken dat de Pax Americana en de bail-out van de financiele wereld wel kunnen worden betaald. Misschien zijn ze daarom tegen een verzekering van ziektekosten. Over een schema waarbinnen de oorlog zou worden beeindigd is sindsdien weinig meer vernomen.

In de brief van de regering Rutte stond dat een politiemacht zou bijdragen aan een gesloten justitiele keten, maar daarmee werd een keten naar onze snit bedoeld. Maar of die wenselijk en haalbaar is, werd in het debat niet opgehelderd. En of de trainig daar effectief aan bijdraagt, blijft de vraag. Niettemin waardering voor Sap en Pechtold: zij bereikten wel wat fundamentele veranderingen in de opzet van de missie. Maar wat zijn garanties waard van de regering in Kabul?

Maar dan wordt het pas echt ingewikkeld. Rutte is terecht terughoudend, want de meerderheid is klein. Moet je met een kleine meerderheid besluiten nemen die mensen het leven kunnen kosten? Waar ligt een grens? Als het parlement in overgrote meerderheid besluit tot een gewapende actie, dan kun je gemakkelijker zeggen dat het volk vindt dat het risico moet worden genomen. Maar als die meerderheid dicht bij de helft plus 1 ligt, wordt het moeilijker.

Helaas hebben we een mooi systeem van opinie onderzoek. Wij weten al dat een ruime meerderheid van onze bevolking tegen de missie is. Nu ben ik niet van oordeel dat je altijd moet doen wat het volk wil. Zoals Reve zei: “Wat wil het volk? Niet veel goeds, dat staat wel vast…” Maar er is een partij die dat wel vindt: de vaak populistisch genoemde PVV. Alleen, die partij, tegenstander van de missie, heeft zich verbonden aan deze regering en zal deze beslissing niet blokkeren. Zelfs als de garanties van de regering Karzai blijken te worden geschonden en Jolande Sap per motie tot terugtrekking oproept, moet de PVV de missie blijven ondersteunen en daarmee deze regering. Dat is een vreemd parket, waar Wilders zich in heeft gewerkt.
Onze politiek werkt met “hapklare brokken”, of nogal digitaal: er wordt een voorstel ingediend en daarover moet een ja of nee komen van het parlement. Dat is in het algemeen verstandig: meer voorstellen, die met elkaar kunnen concurreren, leveren veel gecompliceerder afwegingen op en daardoor onvoorspelbare processen.

Toch zou dat, in de huidige politieke verhoudingen, te verkiezen zijn geweest. Stel je voor:
– De missie wordt ingezet, met een bepaalde verhouding van militairen en civiele mensen;
– De missie krijgt een combinatie van humanitaire en beschermende taken;
– De missie wordt ook gekarakteriseerd door steun van/aan allerlei NGO’s.

Als de Kamer daarover had kunnen discussieren, was er ongetwijfeld een richting uitgekomen, die vervolgens in een plan had kunnen worden uitgewerkt. Dat plan was een betere afspiegeling geworden van wat het weldenkende deel van deze natie zou willen.

Misschien moet Rutte van zijn minderheidsregering een kracht maken en het debat met het parlement wat vrijer en richtinggevender voeren, dan tot dusver is gedurfd.