KSTn | Risico’s voor de overheidsfinanciën

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Het blijkt dat de overheid geen goed zicht heeft op haar eigen financiële risico’s, terwijl die sterk groeiende zijn. De Rekenkamer heeft deze in kaart gebracht en aanbevelingen gedaan over hoe de risico’s structureel te volgen.

Het was maar kort in het nieuws, maar niet minder schokkend. Het risico dat de Nederlandse overheid loopt is €465 miljard groot. En dat is bijna twee maal zoveel als vijf jaar geleden.
Maar schokkender vind ik de constatering van de Rekenkamer dat de overheid geen integraal inzicht heeft in de risico’s. Dat betekent dat iedere keer als er een nieuwe vraag komt, deze los wordt beoordeelt.
Inzicht in lange termijn consequenties van het totaal aan risico’s en alle factoren die daarbij een rol spelen ontbreekt.

Ik mag hopen dat het rapport snel tot een kamerdebat leidt en dat er snel actie op ondernomen wordt.
Maar lees het vooral ook zelf. Het zou een verkiezingsthema moeten zijn.

Hier een paar citaten:
Expliciete overheidsgaranties zijn, na het uitbreken van de kredietcri-sis, vanaf 2008 tot en met 2011 in omvang bijna verdubbeld: van 42% van het bbp in 2008 naar 77% van het bbp in 2011 (ongeveer € 465 miljard) (zie figuur 1). In deze periode zijn bestaande garanties uitgebreid (zoals op de woningmarkt) en zijn nieuwe garanties afgegeven (vooral in het kader van de Europese schuldencrisis). Wij merken op dat het Rijk hiernaast ook nog impliciet garant staat, vooral binnen de financiële sector. De interventies van het Rijk tijdens de kredietcrisis hebben bijvoorbeeld aangetoond dat het Rijk garant staat voor financiële instellingen die zo groot of complex zijn dat ze het hele financiële systeem in gevaar brengen als ze om (dreigen te) vallen.

De uitgaven aan zorg en pensioenen zijn de laatste jaren harder gestegen dan aanvankelijk voorzien. Op basis van recente ramingen is te verwachten deze uitgaven de komende jaren een steeds groter beslag zullen leggen op de overheidsfinanciën. Specifiek voor de zorg betekent dit volgens recente ramingen een toename van de uitgaven tussen 2010 en 2040 met 6% tot 18% van het bruto binnenlands product (bbp).

De groeivooruitzichten voor de economie zijn sinds 2008 verslechterd, terwijl de gevoeligheid van de overheidsfinanciën voor de economi-sche conjunctuur de laatste jaren is toegenomen

De Tweede Kamer krijgt momenteel geen periodiek en integraal inzicht in de risico’s voor de overheidsfinanciën, en de mogelijkheden om deze te beheersen.

Zo heeft een stijgende rentevoet niet alleen via de overheidsschuld, de aanvullende pensioenen en de hypotheekrenteaftrek invloed op de overheidsfinanciën, maar kan een rentestijging ook leiden tot schokken in de financiële sector of problemen in de financiering van eurolanden.

Reacties (4)

#1 Jan BL

Even relativeren: De omvangrijkste garanties van de staat zijn die in de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) en het depositogarantiestelsel (spaarrekeningen tot 100.000 euro gegarandeerd bij omvallen van een bank), en deze belopen samen 70 % van de totale garantiestelling, als ik het goed zie.

  • Volgende discussie
#2 Kalief

Het depositogarantiestelsel is geen risico van de staat maar van de gezamenlijke banken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 about:

Zit ik me hier een beetje te vervelen, ga ik thee zetten, vallen me opeens de schellen van de ogen. Mijn spaargeld wordt door mezelf gegarandeerd (of het nu mijn bank is of mijn belastingbetalende huishouden, Kalief) en mijn NHG moet ik straks ook zelf ophoesten!

Dat snapte Klaas Knot dus een stuk eerder dan G. Drios en ik.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 servetius

Deels een raar verhaal, de pensioenfondsen zijn voor een belangrijk deel in de problemen door een rekenrente van twee procent, het gevolg van de euro ellende.
Met vier procent zijn alle dekkingsgraden weer boven de 100.

Maar dat er niet veel verstand meer in Den Haag zit is waar, ook niet bij DNB, Wellink zei bij één of ander onderzoek dat DNB de Griekse crisis niet had zien aankomen.
Ik vraag me dan af of de DNB’ers veel anders doen dan invulstaatjes rondsturen.

Ik vraag me af of het vertrek van SP econoom Irrgang het gevolg is van het inzicht dat hij niet tegen z’n taak is opgewassen, als dat zo is pleit dat voor hem.
Maar een Keynes lijkt er in deze wereld niet meer te zijn.

Maar sinds het derivaten circus begon lijkt inderdaad het hek van de dam te zijn, tijdens de tulpenspeculatie in de 17e eeuw was het nog eenvoudig, wie voor één tulp de waarde van een koets met twee paarden betaalde was duidelijk gestoord.

Maar wat zijn swap rights waard ?
Ik heb geen idee wat het zijn, hoe kan ik de waarde bepalen ?
Dat er gekken zijn die veel betalen voor swap rights zegt niets.
Voor de pakketten subprime hypotheken werd ook veel geld betaald.

En zelfs een redelijke verstandig man als Frits Wester doet alsof een garantie van veertig miljard niets is, hij lijkt zich niet te realiseren dat dat bedrag wel eens opgevraagd kan worden.

Van de Vestia bonus graaiers hadden we niets te verwachten, Goldman Sucks’achtige mannetjes zullen hen wel gouden berg bonussen voorspeld hebben, en die zijn ook uitgekeerd.
Een deel ervan is omgezet in een aardig pandje in het Caraibisch gebied.

Net als bij de VS subprime hypotheekzwendel mag de gewone man het gelag betalen.

De hele euro zone doet alsof Von Münchausen zich inderdaad aan z’n haren uit het moeras trok.
De enkeling die uitspreekt dat dat niet kan wordt tot ontslag gedwongen, het de nieuwe kleren van de keizer verschijnsel, weer Duitsers, ook economisch een superieur volk, kennelijk.

Het viel me op dat zelfs Sweder van Wijnbergen het misschien niet meer ziet zitten, getuige z’n uitspraak ‘als je met z’n 17tienen hebt besloten één munt te hebben…’.

En zo wil niemand inzien dat de euro, het gevolg van de onzalige EU, één grote vergissing was, waar al van te voren tegen gewaarschuwd was.
En zo zal het er niet van komen dat die beslissing beheerst wordt teruggedraaid, maar in een catastrofe eindigt, Obama belde net weer met Hollande.
Berlijn krijgt weer de schuld, voor de derde keer in ongeveer een eeuw.

  • Vorige discussie