ANALYSE - In een prachtig interview met stedenbouwkundige Riek Bakker in de Volkskrant, zegt ze dat we nu eens op moeten houden met de term “krimp”. Alsof krimp zo’n ramp is: ze noemt Parkstad Limburg als een voorbeeld waarbij de regio de realiteit omarmt en er iets moois mee doet.
Toch kleuren de plaatjes waarin krimp in het onderwijs wordt getoond, nog steeds vooral rood (gevaar!). De begeleidende tekst bij onderstaande kaart is veelzeggend:
Tot 2025 daalt in 224 gemeenten het aantal kinderen in de basisschoolleeftijd. Dit is 57% van de Nederlandse gemeenten, goed voor 40% van het totaal aantal basisonderwijsleerlingen. Toch zijn er ook gemeenten waar na jaren van krimp weer hoop aan de horizon gloort.
Bron: ABF Research (2015), Primos Prognose, bewerking Verus 2016.
Waarom leidt de krimpprognose tot angst?
Uiteraard is dat de reële daling van werkgelegenheid en het blijven zitten met te grote gebouwen. De inkomsten dalen sneller dan de uitgaven en alternatieve inkomstenbronnen zijn niet snel gevonden.
Dan is er nog de ongelukkige omstandigheid dat alle scholen in een regio met krimp te maken krijgen, en dus allemaal de marketing opschroeven. Gevolg: een veel grotere concurrentie om de leerling en jaarlijks sterkere fluctuatie in instroom, met alle gevolgen voor personeel. De noodzaak om echt hard in te grijpen en scholen bijvoorbeeld te fuseren is of net niet aan de orde, of wordt belemmerd door regelgeving. Gevolg kan zijn dat scholen langzaam wegzakken.
Tegelijkertijd worden aan scholen steeds meer functies toevertrouwd: kinderopvang, muziekonderwijs, sport, cultuur, buurt- of dorpshuis, theater, etc. En daar zit wellicht de echte kans als het gaat om krimp. Zou mooi zijn als Riek Bakker zich eens kan buigen over dit vraagstuk. Mijn mening: de school van de toekomst zal steeds minder een herkenbaar gebouw zijn met maar één functie. Het wordt een knooppunt en ontmoetingsplek waar kennisoverdracht tussen generaties plaatsvindt. Hoe geef je dat vorm? Organisatorisch, beleidsmatig, architectonisch en stedenbouwkundig?
Toelichting bij de kaart: op de kaart zijn 224 gemeenten rood ingekleurd. In deze gemeenten, 57% van het totaal, daalt de basisgeneratie tussen 2010 en 2025. Het valt op dat vooral kleine (27%) en middelgrote (22%) gemeenten krimpen. In slechts 21 gemeenten (5%) daalde de basisgeneratie tot 2015, waarna deze weer toeneemt. Dit zijn relatief vaak kleinere dan middelgrote en grotere gemeenten (zie de gele gebieden op de kaart).
Voor 99 gemeenten (oranje inkleuring) geldt dat er na jarenlange daling vanaf 2020 sprake zal zijn van groei van de basisgeneratie. De groei gaat qua aantallen gemeenten vooral plaats vinden in middelgrote gemeenten (12%) en in mindere mate in de grotere (6%) en kleinere (7%) gemeenten. Landelijk gezien zal de toename van het aantal leerlingen na 2020 niet resulteren in een hoger aantal leerlingen dan het niveau van 2010. Per gemeente kan dit uiteraard verschillen.
Reacties (3)
“Het wordt een knooppunt en ontmoetingsplek waar kennisoverdracht tussen generaties plaatsvindt.” uhargheegee NEEEEEE. Hoe eens op met al die modernisering en vernieuwing. Na 30 jaar onderwijs vernieuwing en ego-en CV-buildingplannetjes van ministers, staatssecretarissen en bestuurders is het (basis-)onderwijs er niet beter op geworden. Je kan je afvragen of er ooit wel een probleem was geweest wat zo nodig opgelost moest worden. Ik begin steeds meer te twijfelen aan de mythe van “de wereld verandert en daarom moet het onderwijs mee veranderen”. hoezo? Het alfabet is nog steeds het zelfde, 1+1 is nog steeds 2 en de kids op de basisschool moeten gewoon nog steeds leren lezen, schrijven en rekenen. En over het algemeen is de algemene teneur toch echt dat die drie kernvakken steeds slechter onderwezen worden. Leer ze nu eens eerst fatsoenlijk die drie kernvakken, over kennisvakken als bijv. geschiedenis, topografie en creatieve vakken als muziek en tekenen kan je nog een boom over opzetten hoe je dat invulling geeft maar mijn god, leer ze eerst gewoon schrijven , lezen en rekenen. Bij het woord staartdeling keek de juf van mijn dochter me glazig aan…..ik bedoel maar.
@1: Precies, we hebben nog meer ouders nodig die het beter weten, daar fixen we ons (blijkbaar) brakke educatiesysteem mee!
@0 Wat is nou eigenlijk je punt?
Nederland verstedelijkt al decennia, dat is jammer, en daarnaast sterft de babyboom (1945-195) langzaam uit en dat is gewoon zo. Minder ouderen. Duurt even, maar dan heb je wel een betere bevolkingsopbouw.
Met een ding ben ik het in ieder geval niet eens: “”de school van de toekomst zal steeds minder een herkenbaar gebouw zijn” En waarom is dat zo? Waarom niet wel een herkenbaar gebouw maken, met een paar voordeuren, ramen en met grote letters: “School bibliotheek muziekcentrum en vergaderhuis”, zodat iedereen weet waar hij moet zijn?