OPINIE - De WRR riep een tijdje geleden dat er meer geïnvesteerd moest worden in een echt lerende en innoverende economie. Het kabinet negeerde het advies.
En afgelopen week schreef Jesse Frederik een stukje over het gebrek aan visie van het Nederlandse bedrijfsleven. En eigenlijk dus ook van de politiek. Beste indicator voor het gebrek aan visie is het lage niveau aan investering in Research en Development.
Die twee zaken hangen samen. Dat moge duidelijk zijn. Maar hoe doorbreek je de neerwaartse spiraal?
Jesse Frederik geeft terecht aan dat bedrijven teveel voor winstmaximalisatie gaan om op die manier hun aandeelhouders tevreden te stellen. En waarom is dat juist nu zo? Omdat we in Nederland in de laatste jaren de belasting op winst enorm hebben afgebouwd.
Het loont daardoor niet om in te zetten op een hogere winst in de toekomst. En dus loont het niet om te investeren. En zo hollen de bedrijven zichzelf uit, totdat alles uit de historische, over een periode van jaren opgebouwde waarde is geperst.
Er zit maar één ding op: de belasting op winst verhogen. Dat is de ultieme stimulans om het geld weer in R&D te investeren; om de focus van aandeelhouders te verplaatsen van de winstuitkering op de korte termijn naar een gezonde bedrijfssituatie op de lange termijn.
Dus geef bedrijven een toekomst en verhoog de belastingen!
Reacties (30)
@Steeph: Een charmant idee, maar er zitten toch wel wat haken en ogen aan:
Het gebrek aan innovatie heeft weinig met de hoogte van de winstbelasting te maken. Grosso modo willen bedrijven twee zaken optimaliseren: marktaandeel en winst.
Het probleem zit ‘m volgens mij vooral in het feit dat bestuurders hoofdzakelijk worden afgerekend op korte termijn resultaten waardoor de lange termijn uit het oog wordt verloren.
Een hogere winstbelasting zal niet leiden tot meer investeringen in R&D zolang bestuurders worden afgerekend op korte termijn resultaten. Ook bij een hogere winstbelasting zullen ze de winst willen optimaliseren.
Een ander effect is dat een hogere winstbelasting kan resulteren in belastingvlucht, met name van grote bedrijven. Het netto-effect zou dan wel eens negatief kunnen zijn: minder belastinginkomsten voor de staat en nog steeds geen toename in R&D.
Goed stuk weer.
Ik verbaas me ook voortdurend over die winstmaximalisatie. We hadden het toch ooit over “shareholder value? Bedrijven zouden zich (als ze dat al belangrijk vinden) moeten richten op hun aandelenwaarde, beurskoers. Dus investeren in jezelf, innoveren, disruptive technieken ontwikkelen!
Winsten op koersstijgingen zijn ook nog eens belastingvrij, dus nog veel aantrekkelijker dan lage belastingen op winsten.
@1: Interessant, maar waarom hebben we dan in het verleden die winstbelasting dan verlaagd? Er is volgens mij geen bedrijf extra door naar Nederland gekomen (anders dan Klesch achtige figuren die ons belastingklimaat misbruiken om lijken leeg te zuigen en weer te vertrekken). Hoog tijd dat bedrijven hun steentje weer gaan bijdragen aan de pot.
@3 Die verlagingen van de winstbelastingen is eigenlijk een internationale race to the bottom. Het netto effect van nieuwe bedrijven door de lagere winstbelasting is dan nihil.
@1: Het is ook een rendementsberekening voor aandeelhouders. Bij lage belasting geeft winstuitkering (en daarmee elders investeren/beleggen) meeste resultaat. Hogere belasting maakt het minder interessant en dan gaat investering tellen in waarde aandeel zelf.
Zelfs korte-termijn investeerders zullen daardoor anders gaan gedragen.
En verder denk ik dat het terugbrengen van het niveau van belasting naar dat van een jaar of 10 geleden nauwelijks bedrijven gaat kosten. En als dat al zo is, weegt dat niet op tegen de extra economische activiteit die gaat ontstaan door extra geld in R&D.
(vrij vertaald, de bedrijven die vluchten kunnen we economisch gezien missen als kiespijn).
Het past niet in alomtegenwoordige neoliberale beleid dat de staat het instituut economie gaat reguleren, juist omgekeerd, de staat dient gereguleerd te worden. Een minimale belasting, want het marktmechanisme, waarin iets als winst essentieel is, dient te allen tijde vrij van staatsinmenging te blijven.
Doe mijn belasting maar omlaag dan investeer ik door wat meer goederen te kopen..
@7: Als de winstbelasting omhoog gaat, kan jouw belasting inderdaad wat omlaag…. dubbele winst :-)
@Steeph het economisch systeem waar we in leven lijd onvermijdelijk naar monopoly (ondanks regelgeving) en een monopoly heeft geen prikkel om te innoveren. Zie hoe alle kleine banken verdwenen zijn en dat we geen enkele lokale supermarkt of kruidenier meer hebben.
De enige bedrijven die innoveren zijn de kleine start-ups die dan de “markt” verstoren. En wat gebeurt er dan, deze innoverende bedrijven worden door de grote jongens bij bosjes opgekocht.
Monopolie is volgens de neoliberale theorie niet schadelijk voor het marktmechanisme. Want meent men dan als een monopolist de prijs zou verhogen zou hij concurrenten een kans bieden. Dus is er wel degelijk sprake van een goedlopend marktmechanisme. En moet de staat zich dus niet komen met kartelwetgeving.
Aan de hand daarvan snap ik ook wel dat in de Verenigde Staten van de honderd grootste bedrijven (afgezien van de nieuwste technologieën en een enkele andere uitzondering) de laatste eeuw alles is geconsolideerd en zelfs is gegroeid in marktaandeel.
Tijd voor een Europees minimum winstbelastingpercentage?
@5: Op zich ben ik het met je eens dat de winstbelasting best wel wat omhoog kan. Maar:
Een hogere winstbelasting maakt het inderdaad goedkoper om te investeren in R&D. Het verlaagt echter ook de netto-winst per aandeel, wat weer een lagere waarde van het aandeel tot gevolg heeft. Daar staat tegenover dat hogere R&D uitgaven kans geeft op hogere toekomstige winsten. Of de winstbelasting verhogen een positief effect heeft hangt dus af van welke van de twee effecten het sterkst is.
En inderdaad: waarschijnlijk kunnen we de vluchtende bedrijven missen als kiespijn.
@11: Dan kun je beter een wereldwijd minimum afspreken. Met alleen een Europees minimum voorkom je belastingvlucht niet.
@11: Dat zou een optie zijn maar ik denk er iets anders over. Trek de belasting die een bedrijf moet betalen gelijk met dat van de burger. Als een burger 20% btw moet betalen dan ook bedrijven etc.
@12
En hoe precies is het een probleem dat de winst per aandeel lager is?
Punt is dat je terecht constateert dat het een internationale race to the bottom is. Eentje die gebaseerd is op korte termijn winstmaximalisatie. Niet alle landen (zie Australië daar is het tarief de afgelopen 15 jaar nagenoeg gelijk gebleven) doen hieraan mee. Gevolg: Australische bedrijven maken maar 12,7% BBP winst en Nederlandse bedrijven ongeveer 20.
Het hele probleem dat jij in het voorgaande onderschat is de bereidwilligheid waarmee het management van (grote) bedrijven de contininuïteit van het eigen bedrijf in gevaar brengt in ruil voor persoonlijk gewin.
De mogelijke oplossing ligt denk ik inderdaad in internationale regelgeving waarbij bedrijven ofwel zich vestigen in een land waar fatsoenlijke belastingtarieven heersen of anders (als ze zich in een belastingparadijs verstigen) dan leg je als deelnemers aan zo’n verdrag importheffingen op.
Ik weet overigens ook wel dat dit allemaal niet gaat gebeuren, want het is volslagen helder waar de echte macht op dit moment ligt. Politici zouden zich eens moeten realiseren dat bedrijven meer een afzetmarkt nodig hebben, dan zijzelf het geld/de banen van die bedrijven. Als pakweg Apple opeens flinke importheffingen moet betalen dan kopen mensen nog steeds wel tablets, alleen minder Apples.
@15: regelgeving lost niets op. Regelgeving word continue door kapitaal krachtige verzwakt, omzeild of afgekocht. Voorbeeld hiervan is hoe nu de arbeids-voorwaarden worden afgebroken door de kapitaal krachtige bedrijven. Pensioenen omlaag, cao open gebroken voor loonmatiging of inleveren van verworven rechten etc.
Onze politici voeren uit wat deze kapitaal krachtige bedrijven willen en verkopen de burger dat er dan meer banen gecreëerd worden. Ik zie de werkloosheid constant blijven of oplopen.. En dat moet ook want dat is de enige manier om de salarissen te verlagen.
Kortom, de klasse oorlog is in volle gang.
@16
Zoals ik ook al aangeef, ben ik evenmin hoopvol gestemd. Maar dat is niet omdat het niet zou kunnen, maar omdat men het niet wil.
De extreme fixatie op rendement en winst maakt blind voor de noodzaak om een wereld in stand te houden waar dat op termijn nog enige betekenis heeft. Zo lang de media berichten dat “Bill Gates na vijf jaar weer rijkste mens op aarde” is, zal er weinig verander aan de idee dat dit het hoogst bereikbare is voor de mens.
@12: vluchtende bedrijven? Die 1 paar internationals kunne we best missen het gros van de werkgelegenheid zit hem in al die middelgrote bedrijven langs de snelwegen op industrie parken. Die zijn lang niet zo “mobiel” als de werkgeverslobby ons wil done geloven. Denk je echt dat Grafisch bedrijf jansen, metaalbewerker de Vries, Groothandel de boer met tussen 25 en 250 man ff de boel oppakken om in buitenland de boel from scratch op te bouwen? Denk het niet
@19: Zeker, grafisch werk gaat steeds vaker naar de “derde wereld” zoals India omdat de lonen daar zo veel lager zijn. Google maar op “graphic design outsourcing” en je zal er genoeg over vinden
Metaal bedrijven zetten steeds meer “flexibele” werkers in en zullen dan zsm de vaste mederwerkers naar huis sturen. Voorbeeld tata steel (voorheen hoogovens) in IJmuiden.
Hoe dan ook er word aan alle kanten bezuinigd (incl veligheid) en de werknemers zijn in de meeste gevallen de klos.
@18: Ben het met je eens maar wil wat toevoegen dus dit is geen kritiek op jou.
Het is onmogelijk om rendament correct te bepalen. En wel om de simpele reden dat je niet weet wat de toekomst brengt. Men kan nooit _alle_ gevolgen van een actie overzien en er zijn _altijd_ onvoorziene gevolgen.
Als een bedrijf meer winst kan maken door te outsourcen zullen ze dat doen aan de hand van een kosten baten berekening. Maar neemt nooit mee in de overweging wat dit voor gevolgen heeft voor de gemeenschap. Denk aan de werknemers die op straat staan en dus geen inkomsten meer hebben, de families die nu in onzekergeid leven, de staat die beslasting misloopt etc. Een goed voorbeeld is Detroid wat nu lijkt op een stad in oorlogs tijd (geen mens op straat, lege en vervallen panden).
Ronduit wonderbaarlijk dat het hier als feit gepresenteerd wordt dat een verhoging van de VPB tot meer R&D-activiteiten zou leiden. Kan iemand de tussenstappen bij deze gevolgtrekking toelichten? Het is namelijk quatsch. (Nog los van het feit dat de VPB reeds een speciaal belastingregime kent voor R&D-activiteiten, waardoor R&D-activiteiten reeds fiscaal gestimuleerd worden.)
Er is echter alleen met 1 effect geen rekening gehouden, veel dividend dat uitgekeerd wordt vaak weer in andere bedrijven geïnvesteerd, dat valt bij een hogere winstbelasting dan weer weg en zullen meer bedrijven moeite krijgen met het vinden van investeerders.
@22: als je je r&d activiteiten van de belasting af kunt trekken, blijven die centen in eigen huis. Als je dus veel belasting moet betalen over pure winst, die je niet in je eigen bedrijf investeert, loont het om meer in r&d te investeren en op die manier de waarde van je bedrijf op langere termijn te verhogen.
@23: dat geld wordt dan in het eigen bedrijf geïnvesteerd en niet in andere bedrijven. Daar is helemaal niks mis mee.
@24: onder het huidige regime, de innovatiebox, gaat deze gedachtegang niet op, omdat de kosten dan (effectief) pas aftrekbaar wanneer je ze hebt ingelopen met opbrengsten (waarna die opbrengsten tegen, effectief, slechts 5% worden belast).
Overigens, ook zonder innovatiebox, zou deze redenering nog steeds onzinnig zijn. Immers, R&D-activiteiten leveren ook winst op, die dan weer belast wordt (i.c. tegen het verhoogde tarief). Bij je keuze om in R&D te investeren, zal je dus de (netto) kosten afwegen tegen de (netto) opbrengsten. Aangezien je alleen in R&D-activiteiten investeert die (uiteindelijk) winstgevend zijn, zal je dan bij een belastingverhoging meer extra belasting moeten betalen over de toekomstige R&D-inkomsten dan dat je extra aftrek geniet door je R&D-uitgaven.
De VPB ontmoedigt dus R&D-uitgaven — daarom bestaat ook in vrijwel elk land, waaronder Nederland, een speciaal fiscaal regime voor R&D-uitgaven (in Nederland dus de innovatiebox).
@24:
Correct, maar geld dat in het eigen bedrijf blijft gaat ten koste van het geld dat in andere bedrijven geïnvesteerd kan worden en dan kan het hele effect van meer werkgelegenheid en innovatie te niet gedaan worden.
Men moet het gewoon fiscaal aantrekkelijker maken om in bedrijven te investeren voor de langere termijn en of dat nu het eigen bedrijf is of een ander bedrijf moet niet ter zake doen, en dat doe je niet door de winstbelasting te verlagen of verhogen maar bijv. door een belastingvrije voet op de rente van obligaties in te voeren.
Huh? Met hogere winstbelasting, en met de aanname dat die niet volledig wordt doorberekend aan klanten en werknemers (en dat is een flinke aanname) zullen bedrijven nog steeds hun winst proberen te maximaliseren. Het is waar dat het dan ergens aantrekkelijker wordt om te investeren in het bedrijf ipv. winst uit te keren (oftewel proberen meer inkomsten uit klanten te halen, ipv. uit investeerders), maar er bestaat geen metriek die bijhoudt of een bedrijf ook zonder R&D winstgevend is, dus wordt het bedrijf zowel intern als extern nog steeds afgerekend op de winst en wordt gewoon weer gekozen voor winstmaximalisatie. Wat wel kan is belastingvoordeel geven voor R&D uitgaven (zoals in de VS), eventueel in combinatie met een hogere winstbelasting, al moet je dan wel goede specialisten in dienst hebben bij de belastingdienst want anders worden bedrijven heel creatief in het labelen van allerlei kosten als R&D.
Wat mij zo verbaast is dat er wordt gezegd dat R&D altijd veel geld moet kosten (voor sommige sectoren misschien wel maar zeker niet alle!). Geloof me dat is onzin! Goede R&D en vervolgens een goed product maken heeft niet alleen te maken met het doelbewust kiezen voor kwaliteit, maar ook met kiezen voor personeel dat niet alleen goede vaardigheden maar vooral ook oog voor kwaliteit in huis heeft. Een heel mooi voorbeeld hiervan is de uitermate slechte software die je overal aantreft, en dan bedoel ik met name de levensgevaarlijke software (die dus teveel softwarebugs bevat) in auto’s, bruggen, infuuspompen en beademingsapparatuur. Je leest hier niets over in kranten/internet-media, ziet er niets over op tv want het bestaat namelijk niet (geen black box en dus geen registratie)….. zeggen ze….. Ik weet wel beter want in 2009 al had ik kunnen verongelukken met een volledig onbestuurbare auto ten gevolge van een softwarebug. En daar bleef het niet bij ik heb nu al behoorlijk wat verhalen verzameld van mensen die iets vergelijkbaars is overkomen. Ik kan nog wel pagina’s vol schrijven maar het komt erop neer dat één van de belangrijkste onderdelen (lees: software) van de huidige producten gewoon ongelofelijk “K” is. Lees dit verhaal maar eens, was een heel duur softwarebugje van die Ariane-raket: http://www.computable.nl/artikel/achtergrond/onderwijs/1427651/1277214/software-moet-hype-loslaten.html
@28:
Je hebt gelijk, zo bezien zou men kunnen stellen dat, in combinatie met het feit dat je in sommige landen belastingvoordeel krijgt voor R&D (en bedrijven er dus belang bij hebben zo veel mogelijk uitgaven creatief te labelen als R&D), de cijfers over R&D in andere landen weleens opgeblazen kunnen zijn.
@26:
Waarom zou de winst van het ene bedrijf in andere bedrijven geïnvesteerd moeten worden? Als een bedrijf de eigen winst in het eigen bedrijf investeert, wordt het in een gezond bedrijf met goede winstverwachtingen geïnvesteerd. Het is dus misschien zelfs veel beter om dat geld in het eigen bedrijf te investeren. Daar moet je bij uitgekeerde winst nog maar op hopen. Buiten het feit nog, dat uitgekeerde winst vaak aan personen toe valt, en die daar lang niet alles van in nieuwe investeringen om zet. Het effect voor de werkgelegenheid zou dus heel goed positief kunnen zijn, als bedrijven meer in de eigen zaak investeren in plaats van de winst aan de aandeelhouders te geven.
Dan mag je mij eens uitleggen hoe dat er voor zorgt dat mensen meer in bedrijven investeren, behalve natuurlijk het feit, dat dat ook het geld herverdeelt naar de mensen, die al ruimschoots geld genoeg hebben om dat in aandelen en obligaties te stoppen (net als winstuitkeringen aan aandeelhouders), en dat we daarna weer maar op de onzichtbare hand moeten vertrouwen, dat die mensen heel altruïstisch hun geld in zetten voor de maatschappij en niet voor zelfverrijking hun eigen genot.